W latach 80-tych ubiegłego wieku azbest został uznany za jeden z najbardziej rozpowszechnionych czynników zwiększających zachorowanie na nowotwory, występujący w środowisku, a od 1998 r. w Polsce obowiązuje zakaz produkcji i stosowania wyrobów zawierających azbest.

Czytaj też: Stawianie i burzenie ścian w mieszkaniu nie zawsze wymaga formalności>>

Aktualnie usuwanie azbestu polega głównie na usuwaniu pokrycia dachowego, zmianie elewacji obiektów czy ich termomodernizacji. Wykonawca takich prac powinien posiadać nie tylko odpowiednie wyposażenie techniczne, ale powinien spełnić szereg wymogów, które wynikają m.in. z ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. z 2022 r. poz. 699) i aktów wykonawczych – m.in. rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 kwietnia 2004 r. w sprawie sposobu i warunków bezpiecznego użytkowania i usuwania wyrobów zawierających azbest (zmienionego rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 5 sierpnia 2010 r.).

Sprawdź tez: Gminny program usuwania wyrobów zawierających azbest - poradnik krok po kroku >

Kto może usuwać azbest

Rozpoczynając działalność gospodarczą polegającą na usuwaniu azbestu powinniśmy zacząć od wpisania informacji o tego rodzaju działalności odpowiednio w CEiDG lub KRS.

Przede wszystkim wykonawca prac polegających na zabezpieczaniu i usuwaniu wyrobów zawierających azbest ma obowiązek uzyskać  nie tylko do uzyskania odpowiednio zezwolenia, pozwolenia, decyzji zatwierdzenia programu gospodarowania odpadami niebezpiecznymi albo złożenia organowi informacji o sposobie gospodarowania odpadami niebezpiecznymi. Nie może  też zapomnieć o  przeszkoleniu przez uprawnioną instytucję zatrudnianych pracowników, osób kierujących lub nadzorujących prace polegających na zabezpieczaniu i usuwaniu wyrobów zawierających azbest w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przy zabezpieczaniu i usuwaniu tych wyrobów oraz przestrzegania procedur dotyczących bezpiecznego postępowania.

Czytaj też: Obowiązki wykonawcy związane z usuwaniem wyrobów zawierających azbest >

Szczegółowy plan prac

Ponadto obowiązkowo przed rozpoczęciem prac należy opracować szczegółowy planu prac usuwania wyrobów zawierających azbest, który będzie obejmował w szczególności:

  • identyfikację azbestu w przewidzianych do usunięcia materiałach, na podstawie udokumentowanej informacji od właściciela lub zarządcy obiektu albo też na podstawie badań przeprowadzonych przez laboratorium wyposażone w sprzęt umożliwiający ich prawidłową analizę i zdolne do stosowania odpowiedniej techniki identyfikacyjnej,
  • informacje o metodach wykonywania planowanych prac,
  • zakres niezbędnych zabezpieczeń pracowników oraz środowiska przed narażeniem na szkodliwość emisji azbestu, w tym problematykę określoną przepisami dotyczącymi planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia,
  • ustalenie niezbędnego dla rodzaju wykonywanych prac monitoringu powietrza;

 

 

Niezbędne jest również wyposażenie techniczne i socjalne zapewniające prowadzenie określonych planem prac oraz zabezpieczeń pracowników i środowiska przed narażeniem na działanie azbestu.

Jednym z podstawowych obowiązków pracodawcy będzie bowiem przeprowadzenie szkolenia bhp pracowników, którzy w związku z wykonywaną pracą są szczególnie narażeni na działanie pyłu azbestu. Dotyczy to także szkolenia w zakresie bezpiecznego użytkowania wyrobów zawierających azbest.

Czytaj też: Durzyński Dariusz, Praca z azbestem - komentarz praktyczny >

Obowiązkowe zgłoszenie w inspektoracie pracy

Wykonawca prac polegających na zabezpieczeniu lub usunięciu wyrobów zawierających azbest z miejsca, obiektu, urządzenia budowlanego lub instalacji przemysłowej, a także z terenu prac ma obowiązek zgłosić zamiar przeprowadzenia tych prac właściwemu okręgowemu inspektorowi pracy, właściwemu organowi nadzoru budowlanego oraz właściwemu państwowemu inspektorowi sanitarnemu, w terminie co najmniej 7 dni przed rozpoczęciem prac.

 

Właściwy okręgowy inspektor pracy przyjmuje zgłoszenie zamiaru przeprowadzenia prac polegających na zabezpieczeniu lub usunięciu wyrobów zawierających azbest z miejsca, obiektu, urządzenia budowlanego lub instalacji przemysłowej, a także z terenu prac.

Czytaj też: Pomiar czynników szkodliwych >

Firma o tym profilu działalności powinna także pamiętać o prowadzeniu ewidencji odpadów oraz obowiązku sprawozdawczości względem marszałka województwa (wytwarzanie i gospodarowania odpadami). Ponadto te, które jedynie usuwają azbest nie muszą uzyskiwać zezwolenia na jego zbieranie, jeśli odpady znajdują się w miejscu, gdzie wykonuje się usługę demontażu. W innych przypadkach konieczne będzie uzyskanie zezwolenia w trybie art. 43 ust. 1 ustawy o odpadach.

Sprawdź też: Transport i magazynowanie wyrobów zawierających azbest >

Planując inwestycję dotyczącą usunięcia azbestu warto także zacząć od sprawdzenia, czy w gminie funkcjonuje program usuwania azbestu i czy aktualnie można skorzystać z dofinansowania jego demontażu. Samorządy oferują w tym zakresie niezbędne wsparcie, a czasem uzyskane środki mogą sięgać nawet 100% kosztów demontażu, pakowania i transportu na składowisko odpadów niebezpiecznych takich wyrobów.

Dodatkowe informacje, w tym także wzory formularzy, bazę firm zajmującą się usuwaniem azbestu, czy listę jego składowisk, znajdziemy na stronie: www.bazaazbestowa.gov.pl/pl.

Dane w powyższej bazie wprowadzają urzędy gminy i urzędy marszałkowskie.

Surowe kary

Demontaż azbestu na własną rękę, z pominięciem uprawnionego do tego podmiotu, jest zabroniony.

Zgodnie z art. 346 ust. 1 oraz ust. 2 Prawa ochrony środowiska:

  • kto wykorzystując substancje stwarzające szczególne zagrożenie dla środowiska, nie przekazuje okresowo odpowiednio marszałkowi województwa albo wójtowi burmistrzowi lub prezydentowi miasta informacji o rodzaju, ilości i miejscach ich występowania, czym narusza obowiązek wymieniony w art. 162 ust. 3 i 4, podlega karze grzywny,
  • tej samej karze podlega, kto w wymaganym zakresie nie dokumentuje rodzaju, ilości i miejsc występowania substancji stwarzających szczególne zagrożenie dla środowiska oraz sposobu ich eliminowania, czym narusza obowiązek określony w art. 162 ust. 2.

Grzywnę (w wysokości do 5000 zł) wymierza właściwy miejscowo wojewódzki inspektor ochrony środowiska.

Autorka: Joanna Maj, radca prawny w Urzędzie Miasta w Sosnowcu