Tymczasowe obiekty budowlane

Zagadnienia związane z tymczasowymi obiektami budowlanymi uregulowane zostały w ustawie - Prawo budowlane, która wprowadza ich legalną definicję oraz określa jakie obiekty tymczasowe wymagają decyzji o pozwoleniu na budowę, jakie dokonania zgłoszenia właściwemu organowi, a jakie wyłączone zostały z obydwu tych wymogów. W praktyce powstają jednak trudności w zakwalifikowaniu konkretnego obiektu do jednej z wyróżnionych przez ustawodawcę kategorii, a w konsekwencji, wątpliwości co do właściwego trybu postępowania przy jego budowie. Ponadto, rodzi się często pytanie, czy obiekt, który pierwotnie został zakwalifikowany przez inwestora jako obiekt przewidziany do rozbiórki lub przeniesienia w inne miejsce nie później niż przed upływem 120 dni od dnia rozpoczęcia budowy, a tym samym obiekt podlegający zwolnieniu z obowiązku uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę, może zmienić swój prawny charakter w trakcie realizacji inwestycji i czy taka zmiana prowadzi do samowoli budowlanej. Powyższe zagadnienia zostały omówione w niniejszym opracowaniu.

1. Definicja tymczasowego obiektu budowlanego

Tymczasowy obiekt budowlany został zdefiniowany przez ustawodawcę w art. 3 pkt 5 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623 z późn. zm.) – dalej pr. bud. Zgodnie z ww. przepisem, przez tymczasowy obiekty budowlany należy rozumieć:
1) obiekt budowlany przeznaczony do czasowego użytkowania w okresie krótszym od jego trwałości technicznej, przewidziany do przeniesienia w inne miejsce lub rozbiórki, a także
2) obiekt budowlany niepołączony trwale z gruntem, jak: strzelnice, kioski uliczne, pawilony sprzedaży ulicznej i wystawowe, przekrycia namiotowe i powłoki pneumatyczne, urządzenia rozrywkowe, barakowozy, obiekty kontenerowe.
Przywołana definicja legalna, jak i sama nazwa „tymczasowy obiekt budowlany", wskazują, że ustawodawca zaliczył tymczasowy obiekt budowlany do ogólnej kategorii obiektów budowlanych, o której mowa w art. 3 pkt 1 pr. bud. Tym samym, tymczasowy obiekt budowlany może spełniać cechy:
1) budynku, tj. obiektu budowlanego, który jest trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz posiadający fundamenty i dach (art. 3 pkt 2 pr. bud.) lub
2) budowli, tj. obiektu budowlanego niebędącego budynkiem lub obiektem małej architektury, jak: obiekty liniowe, lotniska, mosty, wiadukty, estakady, tunele, przepusty, sieci techniczne, wolno stojące maszty antenowe, wolno stojące trwale związane z gruntem urządzenia reklamowe, budowle ziemne, obronne (fortyfikacje), ochronne, hydrotechniczne, zbiorniki, wolno stojące instalacje przemysłowe lub urządzenia techniczne, oczyszczalnie ścieków, składowiska odpadów, stacje uzdatniania wody, konstrukcje oporowe, nadziemne i podziemne przejścia dla pieszych, sieci uzbrojenia terenu, budowle sportowe, cmentarze, pomniki, a także części budowlane urządzeń technicznych (kotłów, pieców przemysłowych, elektrowni wiatrowych i innych urządzeń) oraz fundamenty pod maszyny i urządzenia, jako odrębne pod względem technicznym części przedmiotów składających się na całość użytkową (art. 3 pkt 3 pr. bud.) albo
3) obiektu małej architektury, tj. niewielkiego obiektu, w szczególności obiektu kultu religijnego, jak: kapliczki, krzyże przydrożne, figury, a także posągi, wodotryski i inne obiekty architektury ogrodowej, jak również obiekty użytkowe służące rekreacji codziennej i utrzymaniu porządku, jak: piaskownice, huśtawki, drabinki, śmietniki (art. 3 pkt 4 pr. bud.).
W tym miejscu warto wyjaśnić, że przywołana wyżej lista przykładów budowli z art. 3 pkt 3 pr. bud. nie stanowi katalogu zamkniętego. Celem wskazanej regulacji jest ułatwienie zakwalifikowania określonego obiektu tymczasowego do kategorii budowli w sytuacji, gdy obiekt ten posiada cechy tożsame lub znacznie zbliżone do jednego z wymienionych w tym przepisie. W rezultacie, do zakwalifikowania danego obiektu tymczasowego do kategorii budowli decydujące znaczenie ma ocena, czy nie może on zostać przypisany do kategorii budynków albo obiektów małej architektury.

Zaliczenie tymczasowych obiektów do ogólnej kategorii obiektu budowlanego, mimo braku jednoznacznego jego wymienienia w definicji budynku, budowli ani obiektu małej architektury, zostało potwierdzone przez aktualne orzecznictwo sądów administracyjnych [tak m.in. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku w wyroku z dnia 8 lutego 2011 r., II SA/Bk 732/10, LEX nr 736475 oraz Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach z dnia 7 kwietnia 2009 r., I SA/Gl 1098/08, LEX nr 511286]. Można się również spotkać z odmiennym stanowiskiem, w myśl którego zdefiniowanie tymczasowego obiektu budowlanego w art. 3 pkt 5 pr. bud, przy wcześniejszym zdefiniowaniu pojęcia obiektu budowlanego w art. 3 pkt 1 pr. bud. oznacza, że pojęcie tymczasowego obiektu budowlanego jest pojęciem odrębnym od pojęcia obiektu budowlanego, tym samym zaliczony do tymczasowych obiektów budowlanych może być obiekt niebędący budynkiem, budowlą, ani obiektem małej architektury, jeżeli odpowiada przesłankom określonym w art. 3 pkt 5 pr. bud. [tak Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie z dnia 30 marca 2006 r., VII SA/Wa 1722/05, LEX nr 227765]. Jest to jednak stanowisko odosobnione, nieznajdujące w mojej ocenie poparcia w obowiązujących przepisach.
(...)

Dorota Dorska