Wystawa w Yale School of Architecture to trzecia odsłona ekspozycji zorganizowanej przez Soledad Gutiérrez, Aleksandrę Kędziorek i Łukasza Rondudę, wyprodukowanej przez Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie oraz Museu d'Art Contemporani de Barcelona i prezentowanej w MACBA w 2014 roku. W 2015 roku wystawa była pokazywana w Muzeum Serralves w Porto, gdzie obejrzało ją 200 tys. widzów. "Planujemy zakończenie podróży tej wystawy w naszym pawilonie w nad Wisłą w przyszłym roku" - mówi zastępca dyrektora Muzeum Sztuki Nowoczesnej Marcel Andino Velez.

"Tym razem dzieje się odwrotnie niż zazwyczaj: najpierw nasza wystawa prezentowana jest zagranicą, by na końcu trafić w swojej ostatecznej, dojrzałej formie do Polski - powiedział Marcel Andino Velez. - Każda odsłona wystawy jest nieco inna. Bardzo ważna była dla nas współpraca przy wystawie z Muzeum w Barcelonie, które traktujemy jako niemal siostrzaną instytucję. Kiedy już nasze muzeum będzie miało swoją stałą siedzibę na Pl. Defilad, planujemy bliską współpracę z placówką w Barcelonie" - dodał.

"Oskar Hansen. Forma otwarta" to duża wystawa podsumowująca twórczość i postawę polskich architektów: Oskara Hansena i jego żony Zofii Garlińskiej-Hans.

Oskar Hansen był architektem, artystą, urbanista, teoretykiem i pedagogiem związanym z Team 10 i warszawską Akademią Sztuk Pięknych. Wystawa pokazuje ewolucję jego teorii Formy Otwartej od jej źródeł w projektach architektonicznych do zastosowania w filmach eksperymentalnych, grach wizualnych i praktykach performatywnych innych twórców.

Ekspozycja dzieli się na siedem części, obrazujących koncepcję Formy Otwartej Hansena. "Poszczególne części wystawy zazębiają się ze sobą, dzięki czemu kolejność zwiedzania zależy głównie od decyzji odbiorcy, a tym samym wystawa, jako taka również przekazuje doświadczenie Formy Otwartej" - zaznacza Velez.

("Oskar Hansen - Forma Otwarta", wystawa w Museu d'Art Contemporani de Barcelona, 2014, fot. Simone De Iacobi, źródło: Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie)

„Architekt, jako kurator” to część poświęcona podwójnej roli Hansena, jako architekta i kuratora. "Polityka skali" dotyczy utopijnego, socjalistycznego podejścia Hansena do urbanistyki. "Antypomnik" stanowi analizę jednej z pierwszych publicznych dyskusji na temat zastosowania zasad Formy Otwartej w obszarze pamięci, pomników i rzeźby. "Architektura, jako zdarzenie" przedstawia badania prowadzone przez Hansena w dziedzinie cybernetyki, związki architektury z mediami, a także temat architektury mobilnej.

„Dom jako Forma Otwarta” obrazuje – na przykładzie domu i mieszkania według projektu Hansena i jego żony Zofii – szereg postępowych koncepcji architektonicznych wypracowanych podczas budowy. "Sztuka i dydaktyka" opisuje metody dydaktyczne stosowane przez Hansena na warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych. "Tradycja Formy Otwartej" przedstawia różne podejścia do idei Formy Otwartej na przykładzie prac Grzegorza Kowalskiego, Artura Z˙mijewskiego, Pawła Althamera, KwieKulik i Pawła Kwieka oraz innych artystów.

Na wystawie przedstawiony został m.in. dom Zofii i Oskara Hansenów w Szuminie. Budowany od 1968 roku, to jeden z niewielu projektów Hansenów zrealizowanych całkowicie zgodnie z ich życzeniem. Jego szczególną atmosferę budują ślady działalności i pasji Hansenów – umieszczone wokół domu instrumenty dydaktyczne do nauki podstaw kompozycji; stalowa struktura z biennale w Wenecji z 1977 roku, po której pnie się winorośl i drewniany gołębnik, który, jak pół żartem stwierdzała Zofia Hansen, był najdoskonalszym dziełem jej męża.

Dom Hansenów w Szuminie jest jedynym polskim budynkiem wpisanym na prestiżową listę Iconic Houses Network. Do niedawna znany tylko wtajemniczonym, teraz muzeum organizuje tam wyjazdy i warsztaty weekendowe. Jak powiedział Velez, muzeum stara się odkupić od spadkobierców dom w Szuminie i utworzyć tam swój oddział.

Prezentacji w Yale School of Architecture towarzyszy sympozjum "Transit point: Mitteleuropa" (8–9 września 2016 roku) zorganizowane przez Aleksandrę Kędziorek i Eevę-Liisę Pelkonen, poświęcone Europie Środkowo-Wschodniej jako ośrodkowi intelektualnej, interdyscyplinarnej i ponadnarodowej wymiany.

Oskar Hansen (1922–2005) studiował na Wydziale Mechanicznym w Wyższej Szkole Technicznej w Wilnie oraz Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej (dyplom w roku 1951 u Romualda Gutta). W 1948 r. wyjechał do Paryża gdzie studiował malarstwo u Fernanda Légera. Tam też praktykował architekturę u Pierre'a Jeannereta.

("Oskar Hansen - Forma Otwarta", wystawa w Serralves w Porto, 2015, fot. Simone De Iacobis, źródło: Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie)

Od roku 1955 był wykładowcą, a od 1967 profesorem Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Jego dydaktyka oraz teorie, zwłaszcza teoria formy otwartej, wywarły ogromny wpływ na jego studentów, m.in. Grzegorza Kowalskiego, Zbigniewa Frączkiewicza, Zofię Kulik, Elżbietę Cieślar, Emila Cieślara, Wiktora Gutta i innych. W 1957 r. wystawa indywidualna. W 2005 r. odbyła się wystawa retrospektywna "Ku formie otwartej" w Zachęcie w Warszawie.

Prezentacji w Yale School of Architecture(od 1 września do17 grudnia) towarzyszy sympozjum "Transit point: Mitteleuropa" (8–9 września 2016 r.) zorganizowane przez Aleksandrę Kędziorek i Eevę-Liisę Pelkonen, poświęcone Europie Środkowo-Wschodniej jako ośrodkowi intelektualnej, interdyscyplinarnej i ponadnarodowej wymiany. (PAP)