Kanwą problemu prawnego było powództwo syndyka masy upadłości Spółdzielczej Kasie Oszczędnościowo-Kredytowej "Kujawiak" z siedzibą we Włocławku w upadłości przeciwko Kasie Krajowej SKOK o zapłatę ponad 2 mln 560 tys. zł. Tytułem zwrotu pieniędzy wpłaconych na fundusz stabilizacyjny. W związku z ogłoszeniem upadłości.
Czytaj w LEX: Fundusz stabilizacyjny w Krajowej Spółdzielczej Kasie Oszczędnościowo-Kredytowej - KOMENTARZ PRAKTYCZNY >>>
Zwrot wkładów - wątpliwy
Pozwana odpowiadała, że nie doszło do ustania osobowości prawnej upadłej kasy. W okresie upadłości wkłady na fundusz stabilizacyjny nie mają charakteru zwrotnego. Mimo to, sąd I instancji Sąd Okręgowy zasądził na rzecz syndyka od Krajowej Kasy ponad 100 tys. zł. Zaakcentował zwrotny charakter wkładów, pod warunkiem ustania członkostwa.
Czytaj też: SN: Członek SKOK nie pokrywa straty bilansowej kasy>>
Sąd pytający Sąd Apelacyjny w Gdańsku przy rozpoznawaniu apelacji powziął wątpliwość, którą przedstawił Izbie Cywilnej SN czy ogłoszenie upadłości Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej z likwidacją jej majątku należy traktować jak „ustanie członkostwa” w Krajowej Spółdzielczej Kasie Oszczędnościowo-Kredytowej w rozumieniu przepisu art. 58 ustawy z 5 listopada 2009 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych.
Warunki zwrotu wpłat na fundusz
I czy w związku z tym syndyk Masy Upadłości Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowej jest uprawniony do żądania zwrotu na rzecz upadłego wkładów wniesionych przez tą Kasę na obligatoryjny fundusz stabilizacyjny?
Według art. 58 stanowi, że w razie ustania członkostwa w Kasie Krajowej wkłady wniesione przez kasę na fundusz stabilizacyjny, podlegają zwrotowi z zachowaniem następujących zasad:
- zwrot następuje z wolnych środków funduszu stabilizacyjnego proporcjonalnie do wysokości wkładów wniesionych przez poszczególnych członków;
- kwota wolnych środków funduszu stabilizacyjnego jest ustalana na dzień zatwierdzania sprawozdania finansowego za rok, w którym były członek wystąpił z żądaniem zwrotu;
- kwota podlegająca zwrotowi płatna jest jednorazowo w ciągu 30 dni, licząc od dnia zatwierdzenia sprawozdania finansowego Kasy Krajowej za rok, w którym zgłoszono żądanie zwrotu.
Nie doszło do ustania członkostwa
- Regulacja art. 58 ustawy o skok jest wewnętrznie sprzeczna - uważa prof. Rafał Adamus, kierownik Zakładu Prawa Gospodarczego, Handlowego i Upadłościowego WPiA Uniwersytetu Opolskiego.
- Z jednej strony, roszczenie o zwrot wkładu powstaje dopiero w przypadku ustania członkostwa danej kasy (a zatem wyłącznie osoby prawnej) w Kasie Krajowej. Sekwencja czasowa jest taka, że najpierw kasa traci swój byt prawny a następnie traci swoje członkostwo w Kasie Krajowej. Zgodnie z ustawą z żądaniem zwrotu występuje „były członek”.
Z drugiej strony osoba prawna, która utraciła swój byt prawny w wyniku wykreślenia jej z właściwego rejestru, nie istnieje, a jej organy uległy rozwiązaniu. Zatem nieistniejąca kasa (nieistniejący wierzyciel) nie ma możliwości ani zgłoszenia żądania, ani odebrania zwrotu wpłat - uważa prof. Adamus.
Podobne stanowisko przyjęła Izba Cywilna SN. W związku z tym 4 października podjęła uchwałę, zgodnie z którą ogłoszenie upadłości Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej z likwidacją jej majątku nie jest ustaniem członkostwa w Krajowej Spółdzielczej Kasie Oszczędnościowo-Kredytowej w rozumieniu art. 58 ustawy z dnia 5 listopada 2009 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych, w związku z czym syndyk masy upadłości Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowej nie jest uprawniony do żądania zwrotu na rzecz upadłego wkładów wniesionych przez tą kasę na obligatoryjny fundusz stabilizacyjny.
Sygnatura III CZP 110/22, uchwała z 4 października 2022 r.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
