Banki spółdzielcze mogą poczuć ulgę. Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem wydanym 13 lutego 2020 roku, w sprawie o sygnaturze akt II FSK 721/18, oddalił skargę kasacyjną Krajowej Izby Skarbowej na wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu, który uznał składki na fundusz pomocowy systemów ochrony instytucjonalnej za koszt uzyskania przychodu. Analogiczny wyrok dotyczący składek na koszty funkcjonowania jednostek zarządzających systemami ochrony instytucjonalnej, Naczelny Sąd Administracyjny wydał w dniu 22 października 2019 roku, w sprawie o sygnaturze akt II FSK 3678/17.
Czytaj również: KNF ostrzega 59 banków spółdzielczych przed możliwością przejęcia >>
Sądy nie zgadzają się z niekorzystną interpretacją
Przyczyną wyroków wydanych zarówno przez Wojewódzki Sąd w Poznaniu jak i Naczelny Sąd Administracyjny, były interpretacje indywidualne, wydane przez Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu, który wówczas posiadał kompetencje do wydawania interpretacje (obecnie czyni to Szef Krajowej Administracji Skarbowej). Interpretacje te wskazywały, iż stanowisko wnioskujących banków, było rozpatrzone negatywnie, a składki na systemy ochrony instytucjonalnej nie stanowią kosztu uzyskania przychodu. Ze stanowiskiem tym nie zgodził się Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu, w sprawa o sygnaturach akt I SA/Po 247/17 oraz I SA Po 723/17. Sąd wskazał m.in., że potrzeba utworzenia systemów ochrony instytucjonalnej była efektem zmian w prawodawstwie unijnym, wprowadzającym nowe wymogi wobec sektora bankowego, w tym sektora bankowości spółdzielczej. W ocenie sądu obowiązek spełnienia nowych wymogów spowodował konieczność przystępowania banków do systemu ochrony instytucjonalnych. W związku z tym koszty te stanowią koszty uzyskania przychodu jako koszty ponoszone w celu zachowania lub zabezpieczenia przychodów.
Czytaj w LEX: Fundusze własne banków spółdzielczych >
Pełnomocnik jednego z banków wskazał dodatkowo, iż celem systemów ochrony instytucjonalnej jest zapewnienie wypłacalności i płynności banków będących uczestnikami systemu, a to już samo w sobie powinno być traktowane jako koszt zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów. Wskazał także, iż takie jednoznaczne stanowisko zostało również wyrażone w uzasadnieniu rządowego projektu ustawy z 25 czerwca 2015r. o zmianie ustawy o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015 r. poz. 1166).
W uzasadnieniu tym wskazano że ”Fundusz pomocowy, z którego środki przeznaczane będą na finansowanie zadań systemu ochrony w zakresie pomocy finansowej dla uczestników systemu ochrony mającej na celu poprawę ich wypłacalności i zapobieżenie upadłości, będzie tworzony z wpłat uczestników systemu ochrony, którzy te wpłaty będą uznawać jako koszt uzyskania przychodu, zaś środki zgromadzone w ramach funduszu z uwagi na jego cele będą zwolnione z podatku dochodowego.” Ustawodawca w ten sposób uzasadniał znaczenie ekonomiczne wprowadzanych norm zwiększających bezpieczeństwo banków spółdzielczych oraz powiązał je z rozwojem gospodarczym środowisk lokalnych.
Czytaj w LEX: Członkostwo w banku spółdzielczym - prawa majątkowe i obowiązki członków banku spółdzielczego >
Mimo przedstawionej argumentacji Szef Krajowej Administracji Skarbowej złożył skargę kasacyjną, podtrzymując swoje stanowisko, wskazujące, że składki te nie są kosztami uzyskania przychodu. Ze stanowiskiem tym nie zgodził się Naczelny Sąd Administracyjny, który w pełni podzielił poglądy Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu i oddalił skargę kasacyjną.
Dobra informacja dla 515 banków spółdzielczych
Wydane przez Naczelny Sad Administracyjny wyroki mają skutek w relacjach pomiędzy organem podatkowym, a bankami wnioskującymi o wydanie interpretacji podatkowych. Nie da się jednak ukryć, iż stanowią one istotny argument w relacjach z organami podatkowymi dla wszystkich banków będących uczestnikami systemów ochrony instytucjonalnej. Podstawą utworzenia systemów ochrony instytucjonalnej było Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego nr 575/2013 (CRR) i Ustawa o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających.
Celem funkcjonowania systemu ochrony jest zapewnienie płynności i wypłacalności każdego jego uczestnika na zasadach określonych w ustawie i w umowie systemu ochrony, w szczególności przez udzielanie pożyczek, gwarancji i poręczeń na warunkach określonych w umowie systemu ochrony. Obecnie w Polsce działają dwa systemy ochrony instytucjonalnej: System Ochrony SGB oraz System Ochrony BPS. Na koniec III kwartału 2019 roku do systemów ochrony instytucjonalnej należało łącznie 515 banków spółdzielczych i 2 banki zrzeszające (SGB-Bank SA i Bank Polskiej Spółdzielczości SA).
Piotr Trescher jest radcą prawnym, pełnomocnikiem jednego z banków będących stroną postępowania, dyrektorem Departamentu Obsługi Prawnej i Administracji Spółdzielczego System Ochrony SGB.
