Prosta Spółka Akcyjna („PSA”) została wprowadzona do polskiego systemu prawnego 1 lipca 2021 r, przez nowelizację kodeksu spółek handlowych (Dz.U. z 2019 r. poz. 1655). Wejście w życie regulacji dotyczących PSA było dwukrotnie przesuwane, ale w końcu do dyspozycji przedsiębiorców jest już trzeci rodzaj spółki kapitałowej, która może być zawiązana w każdym celu prawnie dopuszczalnym przez jedną albo kilka osób (akcjonariuszy), którzy nie odpowiadają za zobowiązania spółki i którzy są zobowiązani do wniesienia na pokrycie obejmowanych akcji wkładów pieniężnych lub wkładów niepieniężnych.
Czytaj także: Prostą spółkę akcyjną nie tak prosto będzie założyć>>
Rozwiązanie dla startupów
Ratio legis dla zaprezentowania nowego rodzaju spółki kapitałowej w Polsce była m.in. analiza otoczenia prawnego funkcjonowania startupów w Polsce, których przedstawiciele podnosili, iż obecne do tej pory rodzaje spółek kapitałowych funkcjonujących w Polsce (tj. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością i spółka akcyjna) utrudniały realizację nowych celów i wyzwań, przed jakimi stają młode, innowacyjne firmy w dobie wzrostu znaczenia kapitału ludzkiego.
W odpowiedzi na te postulaty pod postacią Prostej Spółki Akcyjnej zostały zaprojektowane nowe rozwiązania, m.in.: minimalny kapitał akcyjny został określony na jeden złoty, nadano dużą elastyczność strukturze majątkowej PSA, wprowadzono nową kategorię akcji, które nie będą posiadały wartości nominalnej i będą niezależne od kapitału akcyjnego, objęcie akcji stało się możliwe w zamian za pracę lub świadczenie usług na rzecz PSA, został także uproszczony obrót akcjami (m.in. poprzez umożliwienie dokonywania transakcji w formie dokumentowej) wprowadzono możliwość bardziej swobodnego kształtowania praw akcjonariuszy, aż wreszcie przewidziano wybór organu odpowiedzialnego za reprezentowanie PSA, ale także za pełnienie nadzoru w prostej spółce akcyjnej.
Jaka reprezentacja: zarząd czy rada dyrektorów
Założyciele, a następnie akcjonariusze PSA mają możliwość w umowie spółki dokonania wyboru pomiędzy dwoma rozwiązaniami określającymi sposób reprezentacji prostej spółki akcyjnej: ustanowienie zarządu albo rady dyrektorów.
Zarząd Prostej Spółki Akcyjnej prowadzi sprawy spółki i reprezentuje spółkę i może składać się z jednego lub większej liczby członków, którzy są co do zasady powoływani, odwoływani lub zawieszeni w czynnościach (z ważnych powodów) przez akcjonariuszy w drodze uchwały.
Powołanie zarządu otwiera fakultatywnie możliwość ustanowienia także rady nadzorczej w PSA, która wówczas, jeśli umowa spółki nie stanowi inaczej, to rada nadzorcza przejmuje kompetencje do powoływania, odwoływania, a także zawieszania członków zarządu. Jest to model, który funkcjonuje w dotychczasowych spółkach kapitałowych, który w sposób wyraźny wskazuje organ odpowiedzialny za prowadzenia spraw spółki i jej reprezentacje oraz wskazuje organ odpowiedzialny za czynności nadzorcze.
Rada nadzorcza to lepszy nadzór
Wprowadzenie rady nadzorczej w PSA powinno zwiększyć efektywność nadzoru korporacyjnego. Narzędziem którym poszczególni członkowie rady nadzorczej mogą wykonywać swoje uprawnienia kontrolne (o ile umowa spółki nie stanowi inaczej) jest możliwość żądania przez każdego z członków rady nadzorczej od członków zarządu i pracowników spółki przedstawienia radzie nadzorczej na jej najbliższym posiedzeniu określonych dokumentów, sprawozdań lub wyjaśnień.
Z pewnością wybór dobrze znanego w polskim prawie spółek systemu dualistycznego (w postaci ustanowienia zarządu oraz rady nadzorczej) spowoduje, iż założyciele prostej spółki akcyjnej będą mogli jednocześnie skorzystać z nowych możliwości które daje PSA, przy jednoczesnym zachowaniu tradycyjnego i dobrze znanego modelu zarządzania oraz nadzoru nad nowym bytem prawnym, co powinno korzystnie wpłynąć na funkcjonowanie PSA pod nadzorem akcjonariuszy korzystających ze sprawdzonych uprawnień nadzorczych.
W przypadku rady dyrektorów ustawodawca zdecydował się na wprowadzenie nowego organu do polskiego systemu prawnego, którego nazewnictwo (rada dyrektorów, dyrektorzy) nawiązuje do angielskiej nomenklatury (board of directors), gdyż to system anglosaski był inspiracją projektowanych przepisów uwzględniających model monistyczny.
W tym modelu rada dyrektorów jest organem odpowiedzialnym zarówno za prowadzenie spraw spółki i jej reprezentację, jak również za sprawowanie nadzoru nad prowadzeniem spraw prostej spółki akcyjnej. W przypadku wyboru systemu monistycznego rada nadzorcza będzie jedynym obok walnego zgromadzenia organem PSA. Rada dyrektorów składa się z jednego albo większej liczby dyrektorów, którzy są powoływani, odwoływani lub zawieszani w czynnościach, z ważnych powodów, przez akcjonariuszy poprzez podjęcie stosownych uchwał, chyba że umowa spółki stanowi inaczej.
Można delgować czynności
Regulamin rady dyrektorów lub uchwała rady dyrektorów mogą delegować niektóre albo wszystkie czynności prowadzenia przedsiębiorstwa spółki na jednego dyrektora albo niektórych dyrektorów (dyrektorzy wykonawczy). Dyrektorzy niebędący dyrektorami wykonawczymi (dyrektorzy niewykonawczy) sprawują stały nadzór nad prowadzeniem spraw spółki. Warto jednak zauważyć, że nie można ograniczyć ze skutkiem prawnym wobec osób trzecich prawa dyrektora do reprezentowania spółki. Dokonanie podziału kompetencji i uprawnień zarządczych i nadzorczych pomiędzy dyrektorów ma charakter dobrowolny, dlatego też na początkowym etapie istnienia spółki gdzie rada dyrektorów będzie liczyć jedynie kilka osób dokonywanie podziału na dyrektorów wykonawczych i nie wykonawczych może być niepotrzebne gdyż w takiej sytuacji to każdy z dyrektorów będzie zobowiązany do prowadzenia spraw spółki i zarządzaniem przedsiębiorstwem na zasadzie kolegialności. Wraz z rozwojem działalności PSA akcjonariusze lub rada dyrektorów mogą wprowadzić modyfikacje w zakresie podziału kompetencji, a także mogą zdecydować o powołaniu jednego lub kilku komitetów rady, w których koncentrować się będzie wykonywanie różnych jej funkcji.
W przypadku niektórych spraw dotyczących prowadzenia przedsiębiorstwa (zostały one wskazane w kodeksie spółek handlowych, a treść umowy spółki może rozszerzyć taki katalog) wymagane jest podjęcie uchwały przez radę dyrektorów. Co do zasady, rada dyrektorów podejmuje uchwały bezwzględną większością głosów bądź inną większością uregulowaną w umowie spółki lub regulaminie rady, pod warunkiem uzyskania określonego kworum.
Decyzja założycieli prostej spółki akcyjnej o wyborze systemu monistycznego z organem w postaci rady dyrektorów, gdzie skupione będą zarówno uprawnienia zarządcze, jak i nadzorcze, będzie obarczona dozą niepewności z uwagi na to, iż organ ten jest czymś zupełnie nowym w polskim systemie prawnym. Dopiero następne lata oraz praktyka pokażą czy wariant ten potrafi zapewnić harmonię pomiędzy skutecznym zarządzaniem przedsiębiorstwem a efektywnym sprawowaniem kontroli, co z pewnością ma i będzie miało znaczenie dla inwestorów zamierzających przystąpić do prostej spółki akcyjnej.
Damian Wojnowski, adwokat, partner, Kancelaria Prawna HWW Hewelt Wojnowski i Wspólnicy
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
