Likwidacja barier dla energetyki wiatrowej na lądzie to jeden z kamieni milowych dla Krajowego Planu Odbudowy. W tym celu rząd przygotował projekt nowelizacji ustawy o minimalnej odległość elektrowni wiatrowej od budynku mieszkalnego, tzw. ustawy 10h. Z powodu konfliktu w koalicji rządowej prace nad projektem stanęły w martwym punkcie. Mimo wielokrotnych obietnic polityków z przepisami nic się nie działo. Teraz pojawia się kolejna szansa, że proces legislacyjny ruszy z miejsca. Rząd wniósł do projektu autoporawkę.
- Przygotowaliśmy poprawkę przewidującą przekazanie dziesięć procent energii produkowanej z konkretnej farmy lądowej, w formie prosumenta wirtualnego na rzecz społeczności lokalnej - tak mówiła o autopoprawce po posiedzeniu rządu Anna Moskwa, minister klimatu.
Co mówi autopoprawka
Zgodnie z autopoprawką inwestor, który planuje inwestycję budowy elektrowni wiatrowej na terenie danej gminy, będzie miał obowiązek wydzielenia co najmniej 10 proc. mocy zainstalowanej projektowanego przedsięwzięcia i umożliwienia zainteresowanym mieszkańcom objęcia udziału w wytwarzanej energii. Zdaniem rządu dzięki nowym przepisom, każdy mieszkaniec gminy będzie mógł – na zasadzie dobrowolności – podpisać z inwestorem umowę i stać się tzw. prosumentem wirtualnym, na okres 15 lat.
Instytucja prosumenta wirtualnego ma zapewnić możliwość wytwarzania energii elektrycznej na własne potrzeby z instalacji odnawialnego źródła energii (w tym przypadku z wiatru), przyłączonej do sieci w innym miejscu niż miejsce zamieszkania. Prosument wirtualny będzie korzystał z takiego samego systemu rozliczeń, jak klasyczny prosument energii odnawialnej. W opinii Rady Ministrów nowe rozwiązanie zwiększy opłacalność i zmniejszy koszty inwestycyjne w odnawialne źródła energii, które musieliby ponieść mieszkańcy gmin, planujący podobne inwestycje samodzielnie.
Istotne też znaczenie w całym procesie będzie miała gmina, której zadaniem będzie określenie liczby mieszkańców, potencjalnie zainteresowanych przystąpieniem do umowy z inwestorem. Nowe przepisy określają zasady współpracy mieszkańców gminy z inwestorem, a także inwestora z gminą.
Ustawa 10h nadal w zamrażarce
W Sejmie znajduje się obecnie rządowy projekt nowelizacji ustawy o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych (tzw. ustawa wiatrakowa). Przewiduje ona, że decyzja o możliwości lokalizowania nowych lądowych elektrowni wiatrowych oraz o odblokowaniu możliwości rozwoju budownictwa mieszkalnego w sąsiedztwie tych elektrowni, będzie zależała od gmin.
Czytaj też: Elektrownie wiatrowe w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego – problemy praktyczne >>>
Czytaj też: Ustawa o elektrowniach wiatrowych a zmiany w planowaniu przestrzennym >>>
Obowiązująca od wielu lat ustawa 10H zablokowała rozwój farm wiatrowych na lądzie. Do czasu wejścia jej w życie, tj. w 2016 r. była to najdynamiczniej rozwijająca się gałąź OZE w Polsce. Zgodnie z tą ustawą minimalna odległość elektrowni wiatrowej od budynku mieszkalnego wynosi dziesięciokrotność wysokości elektrowni wiatrowej mierzonej od poziomu gruntu do najwyższego punktu budowli, wliczając elementy techniczne, w szczególności wirnik wraz z łopatami (całkowita wysokość elektrowni wiatrowej). To ok. 1,5-2 km. Taka sama odległość musi być zachowana od form ochrony przyrody. Wirniki elektrowni osiągają wysokości ponad 200 metrów. Oznacza to, że minimalna odległość wynosić będzie ponad 2 kilometry. Od tej zasady jest jeden wyjątek, dotyczy on inwestycji, które uzyskały wymagane pozwolenia przed datą wejścia w życie ustawy 10H.
Projekt noweli ustawy 10H przewiduje, że miejscowy plan będzie mógł określać inną, niż wyznaczona przez regułę 10H, odległość elektrowni wiatrowej od budynku mieszkalnego, biorąc pod uwagę zasięg oddziaływań elektrowni wiatrowej jednak z zachowaniem bezwzględnej minimalnej odległości wynoszącej 500 metrów. Podstawą dla określania odległości elektrowni wiatrowej od zabudowań mieszkalnych będą m.in. wyniki przeprowadzonej strategicznej oceny oddziaływania na środowisko (SOOŚ), wykonywanej w ramach miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (MPZP). W SOOŚ analizuje się m.in. wpływ emisji hałasu na otoczenie i zdrowie mieszkańców. Identyczna minimalna bezwzględna odległość bezpieczeństwa będzie dotyczyć lokalizowania nowych budynków mieszkalnych w odniesieniu do istniejącej lub planowanej elektrowni wiatrowej. Co ważne, władze gminy nie będą mogły odstąpić od wykonania SOOŚ dla projektu MPZP, który uwzględnia elektrownię wiatrową.
Czytaj w LEX: Opodatkowanie wiatraków – zróżnicowane stanowisko gmin >>>
Czytaj też: Ile wspólnego ma antena satelitarna z elektrownią wiatrową? >>>
Są apele, ale jak grochem o ścianę
Na każdym kroku politycy partii rządzącej deklarują poparcie dla rozwoju farm wiatrowych. Ale są to jak na razie puste deklaracje. Polskie Stowarzyszenie Energetyki Wiatrowej nie widzi racjonalnych argumentów, dlaczego rozwój energetyki wiatrowej w Polsce jest nadal blokowany. Podobnie myślą eksperci.
- Projekt tkwi dziś w sejmowej zamrażarce, mimo że przeszedł konsultacje i zyskał akceptację rządu. Jest to najlepszy kompromis, ponieważ w myśl nowelizacji to samorządy będą określać lokalizację nowych elektrowni na lądzie. Przy społecznej akceptacji będzie można określić inną odległość, niż wynikającą z zasady 10H, choć nie mniejszą niż 500 metrów od zabudowań.– mówi Janusz Gajowiecki, prezes Polskiego Stowarzyszenia Energetyki Wiatrowej.
Według niego odblokowanie energetyki wiatrowej na lądzie to teraz strategiczna decyzja w obliczu dramatycznie wysokich cen energii – energia z wiatru to najtańsze źródło energii, które najszybciej może obniżyć rachunki za prąd polskich rodzin, a jednocześnie zmniejszyć stopień zależności Polski od importu węgla czy gazu. Z badań wynika, że gdyby nie energia z lądowej energetyki wiatrowej, nasze rachunki za prąd byłyby drastycznie wyższe. - Brak decyzji dziwi jeszcze bardziej, kiedy spojrzymy na olbrzymie poparcie społeczne dla tych zmian - dziś żadna technologia nie cieszy się w Polsce tak wysokim poparciem, jak OZE. Ustawa 10H jest odpowiedzią na oczekiwania polskiego społeczeństwa, którego aż 85 proc. uważa, że prawo w Polsce powinno wspierać rozwój i korzystanie z OZE, w tym elektrowni wiatrowych. 81 proc. Polaków popiera rozwój lądowych elektrowni wiatrowych, 75 proc. uważa, że wiatraki na lądzie przyczyniają się do wzrostu bezpieczeństwa energetycznego i zmniejszenia zależności od paliw kopalnych – wyjaśnia Janusz Gajowiecki, prezes Polskiego Stowarzyszenia Energetyki Wiatrowej.
Ekspertom wtóruje Jacek Kosiński, adwokat i partner w Kancelarii Prawnej Jacek Kosiński Adwokaci i Radcowie Prawni. Zamrożenie prac nad ustawą 10H, jest dla niego bardzo złą wiadomością. - Od 2016 roku praktycznie mamy zablokowaną możliwość realizacji nowych farm wiatrowych w Polsce. Przez ten okres udział energii OZE w polskim systemie elektroenergetycznym niewątpliwie znacząco by wzrósł. Przełożyłoby się to teraz na niższe ceny energii i mniejsze uzależnienie od paliw kopalnych - wyjaśnia.
W jego opinii krótkowzroczna polityka w 2016 roku przyłożyła rękę do rozmiarów aktualnego kryzysu. - Pamiętajmy, że uwolnienie nie oznacza dowolności budowy. Zawsze decyzję musi tu podjąć gmina. Aby wybudować farmę gmina będzie musiała przeprowadzić długotrwałą procedurę, uzgodnienia i zapewnić udział społeczeństwa. Nic tutaj nie wydarzy się bez udziału mieszkańców i bez zgody rady gminy. Uwolnienie wiatru ma wyłącznie dobre strony - wylicza.
Konrad Młynkiewicz również jest zwolennikiem liberalizacji zasady 10H. - Praktyka pokazała, że dotychczasowe ograniczenia ustawowe skutecznie uniemożliwiają wznoszenie nowych elektrowni wiatrowych, na co odpowiedzią był projekt tejże ustawy, która to regulacja, jak czytamy w uzasadnieniu projektu, „ma pilny i istotny charakter zarówno z punktu widzenia pobudzenia nowych inwestycji i tworzenia miejsc pracy, ale przede wszystkich w kontekście rozbudowy potencjału wytwórczego wpływającego na bezpieczeństwo energetyczne, zwiększanie odporności energetyki na czynniki zewnętrzne, wzmacniania suwerenności energetycznej oraz – co szczególnie ważne – obniżania cen energii zarówno dla gospodarstw domowych, jak i przedsiębiorstw”.
Wkrótce jednak zmiana reguły 10H może nie być wystarczająca, jeżeli wejdzie w życie aktualnie procedowana nowelizacja ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. - Zapisy tego projektu faktycznie mogą uniemożliwić przyjęcie nowych planów zagospodarowania przestrzennego - zauważa mec. Kosiński.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.