Najnowsze przepisy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy narzucają małym biurom rachunkowym zbyt dużo niepotrzebnej pracy. Traktują je bowiem na równi z dużymi instytucjami finansowymi, a to błąd – twierdzi czytelniczka. Absurdem jest również obowiązek zgłaszania nieprawidłowości w jednoosobowym biurze rachunkowym. Przecież księgowy sam sobie nie zgłosi nadużyć. W ramach akcji „Poprawmy Prawo” czytelniczka zaproponowała zmiany w tym zakresie. Prawnicy uważają, że jej zarzuty nie są pozbawione racji. Mówią, że nie powinno się strzelać z armaty do wróbla - obowiązki powinny być, ale mniejsze. Natomiast suchej nitki nie zostawiają na obowiązku zgłaszania nadużyć.
Czytaj też: Biura rachunkowe będą miały dodatkowe i trudne obowiązki>>
Małe biura rachunkowe traktuje się jak banki
Chodzi o nowelizację z 31 marca 2021 r. ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (Dz.U. z 2021, poz. 815), czyli o tzw. ustawy o AML. Część jej przepisów weszło w życie od 31 lipca 2021 r. Zgodnie z nią wszystkie biura rachunkowe, niezależnie od formy prowadzenia działalności, a także niezależnie od rozmiaru i liczby pracowników, są zobligowane jako instytucje obowiązane do realizacji obowiązków wynikających z ustawy AML.
Czytaj w LEX: Obowiązki biur rachunkowych w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu >
Oznacza to, że podmioty te bez żadnych wyjątków muszą posiadać oraz realizować wewnętrzne procedury, określające zasady postępowania oraz wykonania obowiązków w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu podobnie jak robią to od dłuższego czasu np. banki, firmy inwestycyjne czy też ubezpieczeniowe. Obowiązek wdrożenia takiej procedury jest jednocześnie jednym z kluczowych wymogów ustawy o AML, który został wprost wyrażony w jej art. 50 ust. 1 ustawy AML. Co istotne, niedopełnienie tego obowiązku stanowi delikt administracyjny, a także podlega karze pieniężnej do wysokości do równowartości kwoty 1 mln euro.
Nasza czytelniczka uważa, że bardzo trudno małym biurom księgowym wypełnić obowiązki wynikające z tej ustawy. I podaje dwa przykłady. Pierwszy przykład dotyczy procedury anonimowego zgłaszania naruszeń, która dla jednoosobowych działalności gospodarczych jest po prostu bez żadnego znaczenia. W jaki sposób prowadzący działalność gospodarczą ma zgłosić "sam sobie" naruszenie? Drugi przykład jest związany z obowiązkiem ponownego wykonania środków bezpieczeństwa finansowego w przypadku jakiejkolwiek zmiany danych klienta. Jeżeli zmienią się podstawowe dany np. firmy należy angażować pracownika odpowiedzialnego za AML do ponownego identyfikowania, weryfikowania klienta, beneficjenta rzeczywistego itd.
Prawnicy również uważają, że biurokracja jest zbyt duża.
Pobierz wzór dokumentu w LEX: Procedura przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu >
- Opracowanie i wdrożenie wewnętrznej procedury AML wymaga ogromnego zaangażowania czasowego, organizacyjnego oraz bardzo często kapitałowego. Jest to szczególnie obciążenie dla mikro oraz małych przedsiębiorców. Koszty związane z wprowadzeniem nowych procedur są w skali makro , co jest o wiele bardziej odczuwalne dla mniejszych podmiotów - uważa Dominika Bura, adwokat, z BCLA Bisiorek Cieśliński i Partnerzy.
Łubu dubu, niech żyje kierownik klubu
Mec. Bura krytykuje system sygnalistów wdrażanych na podstawie przepisów o AML. - Polska z opóźnieniem zaimplementuje rozwiązania unijnej dyrektywy w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii (o ochronie sygnalistów). Obecnie więc biura rachunkowe mają obowiązek posiadać procedury anonimowego zgłaszania naruszeń prawa w obszarze AML, co wynika z art. 53 ust. 1 ustawy AML. Procedura anonimowego zgłaszania naruszeń, w szczególności w stosunku do biur rachunkowych, które są jednoosobowymi działalnościami gospodarczymi, wydaje się być pozbawiona sensu. Co do zasady projektowana ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa będzie dotyczyć działań podmiotów, zatrudniających minimum 50 osób - twierdzi adwokat.
Zobacz szkolenie online w LEX: Rosler-Borakiewicz Marzena, Ochrona sygnalistów – nowe regulacje prawne dla organizacji >
Przypomina, że projekt ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa przewiduje, że zgłaszanie naruszeń może, lecz nie musi następować anonimowo (to zgłaszający wybiera, czy chce pozostać anonimowy, powinien więc mieć także opcje zgłoszenia jawnego), co w przypadku jednoosobowych działalności będzie jednoznaczne. - Tym samym, zarówno regulamin zgłoszeń wewnętrznych z projektu ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa, jak i procedura anonimowego zgłaszania naruszeń prawa, wynikająca z ustawy AML mogą w danym biurze rachunkowym stanowić jeden dokument – co może być pewnego rodzaju ułatwieniem - dodaje.
A gdzie ta proporcjonalność w prawie?
Zdaniem prawników wprowadzone zmiany nie są aż tak złe. Wprowadzono je przecież w słusznym celu. Nie są też zwolennikami zasadniczego wyłączenia małych firm księgowych z reżimu ustawy o przeciwdziałaniu praniu brudnych pieniędzy. Ale w ich opinii w ustawie zabrakło jednej zasadniczej kwestii. mianowicie: proporcjonalności.
- Można próbować zrozumieć celowość rozszerzenia katalogu instytucji obowiązanych. Zrobiono to po to, aby na wczesnym i zarazem każdym etapie obrotu gospodarczego, poprzez nałożenie na te podmioty obowiązków ustawowych, wykrywać proceder prania pieniędzy i odpowiednio reagować, np. blokując środki pieniężne pochodzące z nielegalnych źródeł. Objęcie wszystkich, nawet jednoosobowych firm księgowych, takimi samymi obowiązkami i niewprowadzenie np. żadnych progów kwotowych transakcji, jest przejawem niezachowania zasady proporcjonalności przyjętej regulacji prawnej (zastosowanych środków prawnych) do celu tej regulacji. Innymi słowy, słuszny cel nowelizacji można było osiągnąć trochę mniej radykalnymi instrumentami prawnymi, np. zastosować wyłączenia kwotowe transakcji - uważa Mariusz Mirosławski, radca prawny oraz partner w Kancelarii Radców Prawnych Mirosławski Galos Mozes.
W ocenie dr. Piotra Pałki, radcy prawnego i wspólnika DERC PAŁKA Kancelaria Radców Prawnych, obawy małych przedsiębiorców są w pełni uzasadnione. W przypadku przepisów AML brakuje bowiem regulacji, które uwzględniałyby zasadę proporcjonalności.
Przepisy można poprawić
Prawnicy mają również pomysł, jak zmienić przepisy.
- Ustawodawca powinien zmniejszyć liczbę obowiązków dla małych podmiotów np. uwzględniającym specyfikę działalności małych biur księgowych, realny dostęp do dokumentacji. Często jest bowiem tak, że biura takie nie mają dostępu do umów albo nie mają możliwości monitorowania rozrachunków lub procedur uproszczonych , tak jak ma to miejsce w przypadku obowiązku raportowania do GIIF (Generalny Inspektor Informacji Finansowej przez biura rachunkowe. Obowiązek ten jest realizowany w formie uproszczonej, bo dotyczy zawiadomienia o okolicznościach, które mogą wskazywać na podejrzenie prania pieniędzy, finansowania terroryzmu lub przesłania, na żądanie GIIF, określonych informacji lub dokumentów - twierdzi Mariusz Mirosławski.
