W dniu 4 listopada br. weszła w życie ustawa z dnia 27 października 2022 r. (ogłoszona 3 listopada br.) o środkach nadzwyczajnych mających na celu ograniczenie wysokości cen energii elektrycznej oraz wsparciu niektórych odbiorców w 2023 roku (Dz.U. 2022 poz. 2243), mocą której praktycznie wszyscy odbiorcy energii elektrycznej – poza dużymi przedsiębiorcami i kilkoma innymi kategoriami podmiotów – będą mogli mieć pewność, że cena maksymalna, którą będą musieli zapłacić za 1 MWh energii elektrycznej nie przekroczy tzw. cen maksymalnych, pod pewnymi warunkami i zastrzeżeniami. Ww. podmioty w ustawie zwane są odbiorcami uprawnionymi.
Sprawdź w LEX: Różne oblicza kryzysu energetycznego w jednostkach samorządu terytorialnego >>>
Będą maksymalne ceny, czyli jakie?
Ceny maksymalne energii elektrycznej zostały wskazane w dwóch wysokościach, niższej, tj. w kwocie 693 zł/MWh dla odbiorców końcowych (odbiorca końcowy to odbiorca zakupujący energię elektryczną na własny użytek) dokonujących zakupu energii elektrycznej wyłączenie w celu jej zużycia w gospodarstwie domowym, jednak dopiero powyżej wskazanych w ustawie limitów zużycia oraz w kwocie 785 zł/MWh dla wszystkich pozostałych odbiorców uprawnionych, w tym mikro, małych i średnich przedsiębiorców, ale także np. producentów rolnych będących osobami fizycznymi. Ww. odbiorcy uprawnieni mogą skorzystać z uprawnienia jedynie w zakresie w jakim zużywają energię elektryczną na potrzeby podstawowej działalności gospodarczej.
W tym miejscu trzeba wskazać za pomocą jakich parametrów należy określić status przedsiębiorcy. Celem tego należy sięgnąć do art. 7 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 162). Za mikro przedsiębiorcę należy rozumieć przedsiębiorcę, który w co najmniej jednym roku z dwóch ostatnich lat obrotowych spełniał łącznie następujące warunki: zatrudniał średniorocznie mniej niż 10 pracowników oraz osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz z operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 2milionów euro, lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 2 milionów euro.
Czytaj w LEX: Ustawowy cel zmniejszenia zużycia energii elektrycznej przez JST >>>
Natomiast za małego przedsiębiorcę, który w co najmniej jednym roku z dwóch ostatnich lat obrotowych zatrudniał średniorocznie mniej niż 50 pracowników oraz osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz z operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 10 milionów euro, lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 10 milionów euro i który nie jest mikro przedsiębiorcą.
Średnim przedsiębiorcą natomiast będzie ten, który w co najmniej jednym roku z dwóch ostatnich lat obrotowych spełniał łącznie następujące warunki: zatrudniał średniorocznie mniej niż 250 pracowników oraz osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz z operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 50 milionów euro, lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 43 milionów euro i który nie jest ani mikro, ani małym przedsiębiorcą.
Warto zważyć, że wskazane wyżej kwoty cen maksymalnych to kwoty netto - do ww. kwoty należy dodać zobowiązania publicznoprawne takie jak akcyza i VAT obecnie w obniżonej wysokości – zgodnie z działaniami antyinflacyjnymi rządu, tj. do końca 2022 r. stawka podatku VAT dla energii elektrycznej i energii cieplnej wynosi 5 proc. natomiast akcyza została obniżona z kwoty 5,00 zł/MWh do kwoty 4,60/MWh.
Sprawdź w LEX: Pierwsza kontrola mikro, małych i średnich pracodawców - PROCEDURA krok po kroku >>>
Uwaga! Trzeba pilnować terminów
Dzięki cenom maksymalnym odbiorcy uprawnieni mogą skorzystać z ograniczenia cen za energię do końca 2023 r., a dodatkowo wszyscy inni odbiorcy uprawnieni - poza gospodarstwami domowymi - mogą domagać się od sprzedawcy energii elektrycznej wyrównania ich cen sprzedaży do cen maksymalnych, wstecznie od dnia zawarcia przez nich umowy sprzedaży energii elektrycznej do 30 listopada br., o ile: zawarli przedmiotową umowę sprzedaży energii elektrycznej po dniu 23 lutego br., lub po ww. dniu 23 lutego 2022 r. dokonali zmiany warunków umowy sprzedaży w zakresie ceny energii elektrycznej zawartej z podmiotem uprawnionym przed tym dniem. Ww. uprawnienie dotyczy także wszystkich odbiorców uprawnionych, których umowy sprzedaży energii elektrycznej przewidują określanie ceny energii elektrycznej na podstawie wyboru przez odbiorcę końcowego terminu zakupu energii elektrycznej na giełdzie towarowej.
Celem skorzystania z uprawnień przewidzianych ustawą, wszyscy odbiorcy uprawnieni poza odbiorcami z grupy G (gospodarstwa domowe) muszą do 30 listopada br. złożyć swojemu aktualnemu sprzedawcy energii elektrycznej oświadczenie o spełnieniu warunków pozwalających na uznanie składającego oświadczenie za odbiorcę uprawnionego. Wzór przedmiotowego oświadczenia – po jednodniowych konsultacjach ze spółkami obrotu energią elektryczną – został opublikowany przez Ministra Klimatu i Środowiska. Przedmiotowe oświadczenia zawiera kluczowe informacje dot. odbiorcy uprawnionego i zawartej przez niego umowy na sprzedaż energii elektrycznej takie jak: datę zawarcia umowy, numery punktów poboru energii, a także co bardzo ważne dane służące określeniu szacunkowej części energii elektrycznej, która będzie zużywana na potrzeby podstawowej/nie podstawowej działalności gospodarczej.
Oświadczenie o spełnieniu warunków
Oświadczenie składa się na piśmie w postaci papierowej lub elektronicznej w terminie do dnia 30 listopada 2022 r. W przypadku złożenia oświadczenia w postaci papierowej opatruje się je własnoręcznym podpisem i składa osobiście w siedzibie sprzedawcy lub innych miejscach wykonywania przez niego działalności przez niego wskazanych albo w formie przesyłki w polskiej placówce pocztowej operatora pocztowego lub w placówce podmiotu zajmującego się doręczaniem korespondencji na terytorium państw członkowskich Unii Europejskiej, co jest równoznaczne ze złożeniem go sprzedawcy.
Oświadczenie w postaci elektronicznej opatruje się kwalifikowanym podpisem elektronicznym lub podpisem zaufanym (ePUAP) i składa za pomocą środków komunikacji elektronicznej. Przesłanie do sprzedawcy nawet poprawnie wypełnionego oświadczenia, ale w formie innej niźli wyżej wskazane (np. skan, zdjęcie) nie spowoduje żadnych skutków prawnych. Natomiast niezłożenie przez odbiorcę uprawnionego oświadczenia w terminie uprawnia sprzedawcę do niestosowania wobec tego odbiorcy ceny maksymalnej.
W ustawie został przewidziany również mechanizm ochronny do tzw. spóźnialskich - złożenie przez odbiorcę uprawnionego oświadczenia po upływie terminu 30 listopada br. zobowiązuje sprzedawcę do stosowania wobec tego odbiorcy ceny maksymalnej ze skutkiem od miesiąca następującego po miesiącu, w którym złożono (skutecznie) oświadczenie.
W przypadku zmiany okoliczności mających wpływ na spełnienie przez odbiorcę uprawnionego warunków pozwalających na stosowanie wobec niego ceny maksymalnej odbiorca ten powiadamia na piśmie o tym fakcie sprzedawcę terminie 7 dni od dnia wystąpienia tych zmian, jednocześnie składając mu uaktualnione oświadczenie.
Uwaga ! Odbiorcy uprawnieni oświadczenie składać będą pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń, dlatego też składający oświadczenie jest obowiązany do zawarcia w nim klauzuli o następującej treści: "Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia wynikającej z art. 233 par. 6 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. -Kodeks karny.". Przedmiotowa klauzula ma za zadanie zastąpić pouczenie organu o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń.
A co ze sprzedawcami energii elektrycznej, czyli tzw. podmiotami uprawnionymi?
Ich łzy spowodowane znacznym spadkiem obrotów mają zostać ukojone przez system tzw. rekompensat. Podmiotom uprawnionym stosującym cenę maksymalną w rozliczeniach z odbiorcami uprawnionymi z grupy G (gospodarstwa domowe) przysługiwać będzie rekompensata w kwocie stanowiącej iloczyn ilości energii elektrycznej zużytej w danym miesiącu i różnicy między ceną odniesienia, a ceną maksymalną, dla każdego punktu poboru energii. W tym wypadku za cenę odniesienia należy przyjąć: dla sprzedawców posiadających zatwierdzoną i obowiązującą taryfę dla energii elektrycznej – taryfę zatwierdzoną przez prezesa Urzędu Regulacji Energetyki na rok 2023, natomiast w przypadków sprzedawców zwolnionych z obowiązku przedkładania taryf do zatwierdzenia przez Prezesa URE - średnia cena energii elektrycznej wynikająca z taryf zatwierdzonych na 2023 r. przez Prezesa URE dla sprzedawcy z urzędu, tj. sprzedawcy który w przypadku niemożności sprzedaży energii przez sprzedawcę z wyboru – sprzedawałby danemu odbiorcy uprawnionemu energii elektrycznej.
Podmiotom uprawnionym stosującym cenę maksymalną w rozliczeniach z innymi odbiorcami uprawnionymi niźli gospodarstwa domowe, w odniesieniu do rozliczeń prowadzonych na podstawie umów zawartych po dniu 14 października 2022 r. rekompensata będzie przysługiwać w kwocie stanowiącej iloczyn ilości energii elektrycznej zużytej w danym miesiącu i różnicy między ceną referencyjną miesięczną a ceną maksymalną dla każdego punktu poboru energii. Zgodnie z przepisami ustawy Towarowa Giełda Energii TGE publikuje wartość ceny referencyjnej miesięcznej na swojej stronie internetowej w terminie 5 dni po zakończeniu każdego miesiąca, za okres od dnia 1 grudnia 2022 r. do dnia 31 grudnia 2023 r. Jedynie dla przykładu należy wskazać, że cena referencyjna za miesiąc październik 2022 r. została określona w kwocie około 646 zł.
Autor: Aleksandra Lindner, adwokat, mediator sądowy, managing associate HWW Hewelt Wojnowski I Wspólnicy.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.