Od 1 marca Kodeks cywilny dopuszcza wprost potwierdzanie czynności dokonanej przez wadliwie umocowany organ spółki. Za sprawą tzw. pakietu dla małych firm, czyli ustawy z 9 listopada 2018 r. o zmianie niektórych ustaw w celu wprowadzenia uproszczeń dla przedsiębiorców w prawie podatkowym i gospodarczym można potwierdzić czynność dokonaną przez wadliwie umocowany organ spółki. Okazuje się jednak, że nie ma pewności, czy także tę dokonaną przed wejściem w życie nowelizacji.
Można potwierdzić czynność fałszywego organu
- Nowelizacja przewiduje możliwość sanowania czynności „fałszywego” organu spółki. Dotychczas taka możliwość dotyczyła tylko czynności tzw. „fałszywego” pełnomocnika. Wynikała ona i nadal wynika wprost z art. 103 §1 i 2 kodeksu cywilnego. – tłumaczy Maciej Szewczyk, radca prawny w kancelarii Wardyński i Wspólnicy. W efekcie w doktrynie i orzecznictwie był spór co do tego, czy powyższą zasadę można zastosować w przypadku dokonania w imieniu spółki czynności przez jej organ bez umocowania (np. przez członka zarządu, któremu wygasł mandat do pełnienia funkcji w zarządzie, przez niewłaściwą liczbę członków zarządu itp.). Od 1 marca nie ma takiej wątpliwości. Prawnicy nie mają wątpliwości, że to bardzo dobra zmiana.
- Jest to rozwiązanie dobre, szczególnie z perspektywy bezpieczeństwa obrotu – podkreśla Maciej Szewczyk. Podobnie uważa prof. Prof. Katarzyna Bilewska, adwokat, partner w kancelarii Dentons. - Po 1 marca jest szansa na sanację, np. umowy z członkiem zarządu, która nie została zawarta przez radę nadzorczą czy pełnomocnika - dodaje.
Od kiedy można potwierdzać czynności
Zgodnie z przepisem przejściowym (art. 35 nowelizacji) znowelizowany art. 39 stosuje się także do czynności prawnych dokonanych w imieniu osoby prawnej bez umocowania albo z przekroczeniem jego zakresu przed dniem jego wejścia w życie, jeżeli nie były one przedmiotem prawomocnie zakończonych przed tym dniem postępowań sądowych w sprawach cywilnych. Zdaniem Macieja Szewczyka, wykładnia językowa art. 39 może sugerować, że jeśli dana czynność była przedmiotem jakiegokolwiek prawomocnego rozstrzygnięcia przed wejściem ustawy w życie - choćby to rozstrzygnięcie, czy nawet badana sprawa, w ogóle nie dotyczyło kwestii umocowania członka zarządu, to możliwość skorzystania z dobrodziejstwa potwierdzenia czynności „fałszywego” organu na gruncie omawianego przepisu zostaje wyłączona. - Wykładnia celowościowa skłania do innych wniosków, a intencja ustawodawcy było umożliwienie potwierdzania umów zawartych przez organ osoby prawnej z przekroczeniem zakresu umocowania – dodaje Maciej Szewczyk.
Przepis szczegółowy dający prawo do odszkodowania
Zgodnie ze znowelizowanym art. 39 przy braku potwierdzenia ten, kto zawarł umowę jako organ osoby prawnej, obowiązany jest do zwrotu tego, co otrzymał od drugiej strony w wykonaniu umowy, oraz do naprawienia szkody, którą druga strona poniosła przez to, że zawarła umowę nie wiedząc o braku umocowania lub o przekroczeniu jego zakresu. Ponadto przepis o odszkodowaniu stosuje się, gdy osoba prawna nie istnieje. Jest on ważny, bo ten daje podstawę dochodzenia odszkodowania od osoby fizycznej, która wadliwie działała. Zatem odszkodowanie będzie należne nie tylko za działania podejmowane nieprawidłowo za osobę prawną istniejącą, ale też za podmioty nieistniejące, np. gdy doszło do sfałszowania dokumentacji. To jest nowe, dobre rozwiązanie.
Znajdziesz w LEX: Pozew o zwrot korzyści uzyskanej przez osobę działającą w imieniu osoby prawnej bez umocowania >>
Zasady reprezentacji
Spółka kapitałowa, jako osoba prawna, może dokonywać czynności prawnych wyłącznie poprzez swój zarząd albo za pośrednictwem przedstawicieli, np. pełnomocników czy prokurentów. Wpływ na ważność i skuteczność czynności spółki ma sposób umocowania osoby, która czynności dokonuje. W przypadku pełnomocnika konieczne jest ustalenie, czy, po pierwsze, pełnomocnik w ogóle jest umocowany do dokonywania czynności prawnych w imieniu spółki (tj. czy jest pełnomocnikiem) oraz, po drugie, jaki jest zakres takiego umocowania oraz czy dany pełnomocnik może działać samodzielnie czy tylko z inną osobą. W przypadku członka zarządu trzeba ustalić, czy rzeczywiście jest on członkiem zarządu. Można to zrobić przez ekrs.ms.gov.pl. Trzeba jednak pamiętać, że postępowanie w sprawie dokonania wpisu w KRS trwa średnio od 2 do 6 tygodni, a zdarzają się postępowania trwające dłużej. Tymczasem z chwilą podjęcia uchwały o powołaniu nowego członka zarządu, zwykle uzyskuje on pełnię praw korporacyjnych. Ważne jest też ustalenie, czy sam organ jest prawidłowo ukonstytuowany (np. czy nie jest tzw. zarządem kadłubowym, czyli składającym się z nieprawidłowej liczby członków – zwykle zbyt małej niż wymagana przez umowę spółki czy statut). Istotne jest też potwierdzenie, czy zgodnie z ustawą lub umową spółki (statutem) członek zarządu może dokonać czynności prawnej (jakiejkolwiek lub konkretnej) samodzielnie, czy wyłącznie przy współdziałaniu z inną osobą (np. drugim członkiem zarządu czy prokurentem).
Czytaj w LEX: Rzekomy organ - komentarz >>
Nie masz dostępu do tego materiału? Sprawdź jak go uzyskać >>
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.