Rządowe Centrum Legislacji opublikowało projekt nowelizacji ustawy z 6 września 2001 r. - Prawo farmaceutyczne (tekst jedn. Dz. U. z 2025 r. poz. 750), który ma dostosować przepisy do wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 19 czerwca 2025 r. w sprawie reklamy aptek i ich działalności (C-200/24). Trybunał orzekł, że Polska - przyjmując art. 94a ust. 1 prawa farmaceutycznego - uchybiła zobowiązaniom ciążącym na niej na mocy art. 8 ust. 1 dyrektywy 2000/31/WE z 8 czerwca 2000 r. w sprawie niektórych aspektów prawnych usług społeczeństwa informacyjnego, w szczególności handlu elektronicznego w ramach rynku wewnętrznego (tzw. dyrektywy o handlu elektronicznym), oraz na mocy art. 49 i 56 TFUE.
Zgodnie z art. 8 ust. 1 dyrektywy o handlu elektronicznym państwa członkowskie zapewniają, żeby używanie informacji handlowych, które są częścią lub stanowią usługę społeczeństwa informacyjnego świadczoną przez przedstawiciela zawodu regulowanego, było dozwolone pod warunkiem zgodności z zasadami wykonywania zawodu, dotyczącymi w szczególności niezależności, godności i prestiżu zawodu, tajemnicy zawodowej i rzetelności wobec klientów i innych przedstawicieli zawodu.
Czytaj też w LEX: "Polski" zakaz reklamy aptek sprzeczny z prawem UE. Omówienie wyroku TS z dnia 19 czerwca 2025 r., C-200/24 (Komisja p. Polsce) >
Jaki jest cel nowelizacji
Celem nowelizacji powinno być dostosowanie przepisów zakazujących reklamy między innymi do wymagań art. 8 ust. 1 dyrektywy. Tymczasem projektowane przepisy są niejasne, rodzą wiele wątpliwości interpretacyjnych. W konsekwencji, sprawiają wrażenie pisanych szybko i bez głębszego zastanowienia.
Z pierwszego ustępu nowego brzmienia art. 94a dowiadujemy się, że: „reklamą apteki lub punktu aptecznego jest działalność polegająca na: informowaniu lub zachęcaniu do skorzystania z oferty apteki lub punktu aptecznego, mająca na celu zwiększenie sprzedaży dostępnego w aptece lub punkcie aptecznym asortymentu oraz świadczonych w nich usług i realizowanych w nich świadczeń lub programów”. A zatem wbrew dotychczasowemu dorobkowi judykatury oraz wbrew doktrynie projektodawca do katalogu reklama wprowadził „informację” oraz „zachętę”. W rezultacie informacja, która z definicji jest neutralna i pozbawiona elementu zachęty do korzystania z usług czy zwiększenia konsumpcji została objęta katalogiem „reklama”. W konsekwencji zgodnie z proponowanym brzmieniem definicji za reklamy będzie można również uznać informację o świadczonych przez aptekę usługach. A zatem proponowane brzmienie przepisu nie tylko nie dostosowuje przepisów do wyroku TSUE, ale wprowadza pojęcie, które w przyszłości będzie rodziło wiele wątpliwości.
Czytaj też w LEX: Szczególne wymogi prawne działalności hurtowni farmaceutycznych >
Mało zrozumiałe zakazy
Kolejne przepisy określają zakazy reklamy. Zgodnie z ustępem 2 pkt 1 „reklama nie może polegać na oferowaniu w sposób pośredni lub bezpośredni jakiejkolwiek korzyści w zamian za: nabycie produktu leczniczego, wyrobu medycznego, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub innego asortymentu dostępnego w aptece lub w punkcie aptecznym albo w zamian za skorzystanie z usług, świadczeń lub programów realizowanych w aptece lub punkcie aptecznym albo w zamian za dostarczenie dowodów na skorzystanie z tej oferty”. Jak należy rozumieć pojęcie „jakiejkolwiek korzyści oferowanej w sposób bezpośredni lub pośredni”? Czy w przypadku leków dostępnych bez recepty (OTC) apteka będzie mogła stosować niższą marżę niż konkurencyjne apteki? Czy też obniżenie ceny ma być traktowane już jako pośrednia korzyść wynikająca z nabywania w danej aptece leków? Czym jest „inny asortyment”? Czy to oznacza, że apteka nie będzie mogła reklamować kosmetyków, a co za tym idzie w sposób zupełnie nieuzasadniony pozycja apteki niepołączonej ze sklepem drogeryjnym będzie gorsza niż aptek połączonych z drogeriami, w których to drogeriach możliwa jest reklama kosmetyków?
Dalej jest tylko gorzej: „reklama nie może być kierowana do dzieci i młodzieży do ukończenia 18. roku życia, zawierać żadnego elementu, który jest do nich kierowany, ani posługiwać się ich wizerunkiem lub głosem”. W jaki sposób apteka ma ograniczyć widoczność reklamę dla pacjentów poniżej 18. roku życia? W jaki sposób kontrolerzy wojewódzkiego inspektoratu farmaceutycznego (WIF) na podstawie takiego brzmienia przepisu będą oceniać, czy reklama jest kierowana do młodzieży do ukończenia 18. roku życia? Jak miałby być wykonywany wskazany przepis w przypadku aptek internetowych? Skoro reklamą jest zarówno informacja jak i zachęta w odniesieniu do sprzedawanego w aptece asortymentu i usług, to projektowane przepisy wprowadzałyby bardziej rygorystyczne zasady niż przepisy dotychczasowe. Co więcej, trudno jest uchwycić ratio legis proponowanej zmiany.
Obrót pozaapteczny na cenzurowanym
W ramach proponowanej zmiany projektodawca wprowadził również zakaz reklamy placówek obrotu pozaaptecznego (m. in. sklepy zielarskie, ogólnodostępne sklepy jak supermarkety, hipermarkety, stacje benzynowe, kioski) i ich działalności w odniesieniu do leków, wyrobów medycznych i środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego. Nie wiadomo z jakiego powodu - w tym przypadku - zakaz reklamy (informacja lub zachęta) nie obejmuje działalności związanej np. z suplementami diety, a obejmuje jakie produkty jak:
- mleko początkowe (oznaczane 1) – czyli produkty do początkowego żywienia noworodków i niemowląt (do 6. miesiąca życia), które z różnych przyczyn nie mogą być karmione piersią;
- mleko następne (oznaczane 2, 3, 4) – czyli produkty do żywienia niemowląt (od 6. miesiąca życia) i małych dzieci, które nie są karmione piersią lub dla których wprowadzony został schemat karmienia mieszanego;
- środki spożywcze dla niemowląt i małych dzieci do 3 lat;
- środki spożywcze stosowane w celu odchudzania lub przy intensywnym wysiłku fizycznym;
- środki spożywcze dla diabetyków i produkty bezglutenowe?
Niejasno brzmiące przepisy w połączeniu z bardzo wysoką karą (100 000 zł) za ich naruszenie zupełnie nie napawają optymizmem. A już z pewnością nie realizują wyroku TSUE i nie są zgodne z art. 8 ust. 1 dyrektywy o handlu elektronicznym. Według mnie, projekt wymaga więc gruntownych zmian.
Dr Anna Banaszewska, radca prawny, Kancelaria Radcy Prawnego dr Anna Banaszewska
Czytaj też w LEX: Zgoda na wydanie zezwolenia na prowadzenie apteki ogólnodostępnej z pominięciem ograniczeń demograficznych oraz geograficznych >
![Zezwolenie na prowadzenie apteki ogólnodostępnej. Zagadnienia administracyjnoprawne. Apteka dla aptekarza [PRZEDSPRZEDAŻ]](https://static.profinfo.pl/storage/image/core_files/2018/7/9/68a1d4a5ceef292d44fa9465d0ea442a/admin/preview/PRZEDSPRZEDAZ_C_150.gif)
Cena promocyjna: 211.65 zł
|Cena regularna: 249 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 199.2 zł
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
