Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach ustalił, że Marcin C. został powołany na stanowisko zastępcy prezydenta Kielc 15 kwietnia 2021 r., a następnie 6 maja 2024 r. odwołany z tego stanowiska.
W wyborach przeprowadzonych w kwietniu 2024 r. Marcin. C. został wybrany radnym do Rady Miasta. Następnie radny nie złożył wniosku o urlop bezpłatny. W ocenie sądu administracyjnego, art. 24b ust. 1 i ust. 5 ustawy o samorządzie gminnym nie dawał jednak Komisarzowi podstaw do wydania postanowienia o wygaśnięciu mandatu radnego.
Sąd pierwszej instancji stwierdził, że podstawa prawna wskazana w kontrolowanym postanowieniu wskazuje, że Komisarz przyjął, że jest to okoliczność "pisemnego zrzeczenia się mandatu" przez radnego. Wynikać ma to z zasady niepołączalności wykonywania mandatu radnego gminy i zatrudnienia w urzędzie gminy, w której ten mandat ma być wykonywany. Przepisy Kodeksu wyborczego wyraźnie ograniczają zakres przypadków, w których komisarz wyborczy jest uprawniony do wydania postanowienia o wygaśnięciu mandatu radnego.
Czytaj też w LEX: Wygaśnięcie mandatu radnego wskutek naruszenia ustawowych zakazów łączenia funkcji radnego z wykonywaniem innych funkcji lub zajmowaniem określonych stanowisk >
WSA: Nie było pisemnego zrzeczenia mandatu
Zgodnie ze wskazanym w podstawie prawnej postanowienia art. 383 par. 2a Kodeksu wyborczego wygaśnięcie mandatu radnego stwierdza niezwłocznie komisarz wyborczy w drodze postanowienia. Te przyczyny to:
- śmierć radnego,
- pisemne zrzeczenie się mandatu,
- objęcie urzędu Prezydenta RP
- wybór na wójta, posła na Sejm, senatora albo posła do Parlamentu Europejskiego.
Oceniając przebieg postępowania WSA uznał, że w okolicznościach tej sprawy nie dają komisarzowi wyborczemu uprawnienia do wydania postanowienia w sprawie stwierdzenia wygaśnięcia mandatu radnego. Przesłanka wygaśnięcia mandatu radnego, tj. pisemne zrzeczenie się mandatu nie jest tożsama z domniemaniem zrzeczenia się mandatu. A więc skarżący pisemnie nie zrzekł się mandatu.
Zdaniem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach przypadki skutkujące utratą mandatu radnego, nie przewidują zrzeczenia się mandatu, tylko pisemnego zrzeczenia się mandatu. Zastrzeżona w przepisach Kodeksu wyborczego pisemna forma zrzeczenia się mandatu zdaje się odróżniać tę przesłankę od zrzeczenia.
Pobierz wzór dokumentu z LEX: Wniosek o udzielenie urlopu bezpłatnego w związku z wyborem na radnego gminy >
Komisarz nie ma racji
Skargę kasacyjną od wyroku do Naczelnego Sądu Administracyjnego wniósł Komisarz Wyborczy. A Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że skarga ta jest niezasadna.
Istota obu zarzutów zawartych w skardze kasacyjnej sprowadza się do oceny, czy skutek złożenia przez radnego wniosku o urlop bezpłatny w terminie siedmiu dni od dnia ogłoszenia wyników wyborów przez właściwy organ wyborczy skutkuje obowiązkiem stwierdzenia przez komisarza wyborczego wygaśnięcia tego mandatu na podstawie art. 383 par 1 pkt 4 Kodeksu wyborczego.
Według ustawy o samorządzie gminnym niezłożenie przez radnego wniosku o udzielenie urlopu bezpłatnego w przypadku, gdy taki radny jest zatrudniony w urzędzie tej gminy, jest równoznaczne ze zrzeczeniem się mandatu. W ocenie strony skarżącej kasacyjnie skutek w postaci wygaśnięcia mandatu radnego w opisanej sytuacji stanowi pisemne zrzeczenie się przez tego radnego mandatu.
Zobacz też w LEX szkolenie online: Jak nie stracić mandatu? Czyli radny nie wszystko czynić może >
Zmiana linii orzeczniczej
W orzecznictwie sądowym początkowo taki pogląd był reprezentowany (por. wyrok NSA z 3 listopada 2011 r. sygn. akt II OSK 1903/11 i wyrok NSA z 13 października 2005 r. sygn. akt II OSK 61/05). Jednakże obecnie zdecydowanie dominuje stanowisko zawarte w zaskarżonym wyroku sądu pierwszej instancji, zgodnie z którym pisemne zrzeszenie się mandatu musi wynikać wprost z oświadczenia radnego w tym przedmiocie, który w taki sposób chce z tego mandatu zrezygnować.
Tym samym, skoro w tej sprawie strona skarżąca kasacyjnie nie była uprawniona do wydania postanowienia w przedmiocie stwierdzenia wygaśnięcia mandatu radnego Marcina C., to trafnie WSA postanowienie to uchylił. Sąd pierwszej instancji słusznie przyjął, że w niekwestionowanym stanie faktycznym tej sprawy nie ziściła się przesłanka pisemnego zrzeczenia się przez radnego mandatu. Tym samym Komisarz Wyborczy nie był uprawniony do wydania uchylonego przez sąd pierwszej instancji postanowienia.
Wyrok NSA z 3 września 2025 r., sygnatura akt III OSK 2917/24.
Cena promocyjna: 215.1 zł
Cena regularna: 239 zł
Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 167.3 zł
