Opublikowany 28 lutego 2022 roku projekt ustawy o obronie Ojczyzny (druk sejmowy nr 2052), którym zajmuje się już Sejm, zawiera wiele istotnych regulacji dotyczących obronności naszego kraju. Ustawa ta ma docelowo zastąpić między innymi obowiązującą już prawie 20 lat ustawę z 11 września 2003 roku o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych. Przepisy tego ostatniego aktu regulują szczegółowo zasady funkcjonowania żołnierzy, w tym także zasady prowadzenia przez nich działalności publicznej. Nowy akt prawny wprowadzić ma niewielkie zmiany w tym zakresie, dlatego też warto te najważniejsze zasady przypomnieć.
Czytaj: Sejm już pracuje nad ustawą o obronie ojczyzny>>
Czytaj też: Zarządzanie zasobami ludzkimi w służbach mundurowych - Siły Zbrojne RP >
Zakaz prowadzenia działalności politycznej
W pierwszej kolejności należy pamiętać, że polskie przepisy co do zasady zakazują zawodowym żołnierzom politykowania. To jest żołnierz zawodowy nie może być członkiem partii politycznej ani stowarzyszenia, organizacji lub ruchu obywatelskiego, stawiających sobie cele polityczne. Nie może brać udziału w zgromadzeniach o charakterze politycznym ani też nie może prowadzić działalności politycznej. Takie zasady obowiązują obecnie i na gruncie nowej ustawy nie ulegnie to zmianie. Natomiast to, na co ustawodawca w tym zakresie wyraża zgodę, to możliwość uczestnictwa przez żołnierza zawodowego w zgromadzeniach związanych z wyborami władz państwowych i samorządowych, czyli w wiecach wyborczych, ale pod warunkiem, że uczestnicząc w takich zgromadzeniach żołnierz zawodowy nie będzie umundurowany, ani też nie będzie chwalił się posiadanymi odznakami i oznakami wojskowymi. W praktyce może też zdarzyć się, że żołnierzem zawodowym zostanie ktoś, kto już uprzednio był członkiem partii politycznej. W takim przypadku z dniem rozpoczęcia pełnienia zawodowej służby wojskowej członkostwo w partii politycznej ustaje. Podobnie zresztą ma się rzecz z członkostwem żołnierza zawodowego w stowarzyszeniu, organizacji czy ruchu obywatelskim, jeśli stawiają sobie one cele polityczne.
USTAWA z dnia 11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych >
Prawo do kandydowania oraz kultywowania obrządków religijnych
Powyżej opisany zakaz działalności politycznej dotyczący żołnierzy zawodowych nie ma charakteru bezwzględnego. To jest na mocy obowiązujących przepisów żołnierz zawodowy może kandydować czy to Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, czy to do Senatu, jak też do Parlamentu Europejskiego. Może też starać się o kierownicze stanowiska w państwie obsadzane na podstawie wyboru oraz do organów samorządu terytorialnego. Jednakże o takich swoich działaniach, i to jest nowość wprowadzana w stosunku do dotychczasowych przepisów, zobowiązany jest niezwłocznie poinformować dowódcę jednostki wojskowej. Dodatkowym uprawnieniem żołnierza zawodowego jest przysługujący mu na czas trwania kampanii wyborczej urlop bezpłatny. Jednocześnie obowiązujące przepisy wprowadzające ograniczenia w stosunku do żołnierzy zawodowych w zakresie działalności publicznej nie naruszają prawa przynależności żołnierzy zawodowych do kościołów i innych związków wyznaniowych mających osobowość prawną. Powyższe jest jak najbardziej dozwolone.
Zobacz także: Sejm uchwalił ustawę upraszczającą przekazanie broni Ukrainie
PROCEDURA naboru do korpusu służby cywilnej >
Dwutorowa przynależność do stowarzyszeń i innych organizacji
Zasadą jest, że żołnierz zawodowy uprawniony jest do przynależności do wszelkiego rodzaju stowarzyszeń bądź organizacji. Bez względu na to, czy będzie to stowarzyszenie księgowych, klub hodowców kotów czy komitet chroniący prawa dziecka. Dla możliwości przynależności żołnierza zawodowego bez znaczenia pozostaje także, czy dane stowarzyszenie czy też organizacja mają siedzibę w Polsce czy zagranicą. Inny jest, jednakże tryb postępowania żołnierza zawodowego w zależności od „narodowości” tego stowarzyszenia czy organizacji. O ile bowiem w przypadku przynależności żołnierza zawodowego do stowarzyszenia bądź organizacji krajowej wystarczającym jest pisemne poinformowanie o tym fakcie przez żołnierza zawodowego dowódcy jednostki wojskowej, w której zajmuje on stanowisko służbowe. Inaczej natomiast wygląda sytuacja, jeśli żołnierz zawodowy chce być członkiem stowarzyszenia lub innej organizacji zagranicznej lub międzynarodowej, przykładowo być członkiem Klubu Kibica Realu Madryt czy stowarzyszenia opiekującego się cmentarzem żołnierzy amerykańskich poległych w czasie lądowania w Normandii. W takim przypadku przynależność żołnierza zawodowego wymaga zezwolenia Ministra Obrony Narodowej.
Takie zezwolenie wydawane jest na wniosek żołnierza zawodowego. Ustawa o obronności wprowadza tutaj pewne zmiany w stosunku do poprzedniego stanu prawnego, to jest obecnie już na poziomie ustawowym regulowana jest minimalna treść przedmiotowego wniosku. Powinien zawierać on co najmniej nazwę stowarzyszenia lub organizacji, jego charakter, informację na temat siedziby oraz przedstawicielstw na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, także wskazanie charakteru pełnionej przez żołnierza funkcji w stowarzyszeniu lub organizacji Ministra Obrony Narodowej. Bez zgody żołnierzowi zawodowemu nie wolno stać się członkiem takiego zagranicznego stowarzyszenia czy organizacji. Co więcej, jeśli Minister Obrony Narodowej uzna, że wymagają tego względy ochrony informacji niejawnych oraz potrzeby polskich sił zbrojnych o takie zezwolenie na członkostwo może być zawieszone lub cofnięte.
Zakaz zrzeszania się w związkach zawodowych
Jedną z konstytucyjnie gwarantowanych wolności jest ta dotycząca możliwości zrzeszania się, w tym w związkach zawodowych. Takie prawo przysługuje każdemu, a jego ograniczenie może nastąpić tylko w akcie rangi ustawowej. I tak właśnie ma to miejsce w przypadku żołnierzy zawodowych, gdzie na mocy tak już obecnie obowiązujących przepisów, jak też na mocy najnowszego projektu ten zakaz zostaje wprowadzony. Ustawodawca jasno stwierdza, że żołnierzom zawodowym nie wolno tworzyć związków zawodowych, ani też nie wolno zrzeszać się w związkach zawodowych. Co więcej podobnie jak ma to miejsce w przypadku przynależności do partii politycznych, także z dniem rozpoczęcia pełnienia zawodowej służby wojskowej ustaje dotychczasowe członkostwo żołnierza zawodowego w związku zawodowym. Powyższa konstrukcja jest podobna do tej jaka przewidziana jest innych aktach prawnych np. dotyczących policjantów czy sędziów. Natomiast ustawodawca pozwala bez ograniczeń na zrzeszanie się w organizacjach prowadzących działalność zapomogowo‑pożyczkową u pracodawców, u których pełnią zawodową służbę wojskową.
LINIA ORZECZNICZA: Właściwy czas, w którym żołnierzowi zawodowemu można wypowiedzieć stosunek służbowy >
Reprezentacja interesów żołnierzy zawodowych
Przewidziane dla żołnierzy zawodowych ograniczenie w postaci możliwości zrzeszania się w związkach zawodowych w założeniu ustawodawcy jest rekompensowane inną instytucją. Jest to możliwość tworzenia przez nich, w drodze wyboru organów przedstawicielskich poszczególnych korpusów kadry zawodowej. Zadaniem przedmiotowych organów przedstawicielskich należy przede wszystkim obrona praw żołnierzy zawodowych i środowiska wojskowego oraz reprezentowanie interesów żołnierzy zawodowych, w tym przez spełnianie funkcji opiniodawczo‑doradczej wobec właściwego w danej sprawie organu. Jednym z istotnych zadań organów przedstawicielskich żołnierzy zawodowych jest opracowywanie oraz przyjęcie Kodeksu Honorowego Żołnierza Zawodowego Wojska Polskiego określającego zasady etyki oraz honoru i godności żołnierzy zawodowych.
Stan prawny: projekt z dnia 28 lutego 2022 roku złożony w Sejmie
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
