Chodzi o orzeczenie z 12 maja 2015 r. dotyczące art. 156 § 2 k.p.a. Kwestia ta ma istotne znaczenie dla wszystkich spraw związanych ze stwierdzeniem nieważności wydanych w przeszłości decyzji, na podstawie których doszło do nabycia prawa lub jego ekspektatywy. Na nowelizację k.p.a. czekają (bądź przeciwnie – nie chcą jej) między innymi uczestnicy spraw dotyczących decyzji wywłaszczeniowych czy komunalizacyjnych.
Sytuacja dla niektórych korzystna
Jeśli bowiem dojdzie do nowelizacji k.p.a. w sposób wskazany przez Trybunał Konstytucyjny, to możliwość stwierdzenia nieważności wydanych dawniej decyzji zostanie wyłączona. Oznaczać to będzie między innymi, że w znacznej liczbie spraw, w których spadkobiercy dawnych właścicieli dochodzą zwrotu nieruchomości przejętych przez państwo na podstawie rażąco wadliwych decyzji administracyjnych (wywłaszczeniowych czy komunalizacyjnych), zwrot w naturze będzie niemożliwy właśnie ze względu na znaczny upływ czasu.
Paradoksalnie dla części z nich ta nowa sytuacja może okazać się korzystna. Obecnie niejednokrotnie stwierdzenie nieważności decyzji wywłaszczeniowych czy komunalizacyjnych jest dla spadkobierców „pyrrusowym zwycięstwem”, gdyż podmioty państwowe bronią się przed utratą nieruchomości powołując się na ich zasiedzenie, a spadkobiercy niejednokrotnie w takiej sprawie są na straconej pozycji. Jeśli zaś możliwość stwierdzenia nieważności decyzji wywłaszczeniowych czy komunalizacyjnych zostanie w takich wypadkach wyłączona, wówczas spadkobiercom dawnych właścicieli przysługiwać będzie do Skarbu Państwa odszkodowanie za wydanie decyzji niezgodnej z prawem.
Sześć lat zawieszenia
Brak nowelizacji k.p.a. powodował istotne rozbieżności w orzecznictwie zarówno organów, jak i sądów administracyjnych związane ze stosowaniem w praktyce wyroku TK. Jedne uznawały, że przez „znaczny upływ czasu” o którym mowa w wyroku TK należy uznać 10 lat, przez analogiczne stosowanie terminu z art. 156 § 2 k.p.a. Inne zaś zdecydowanie nie widziały takiej możliwości ze względu na to, że powyższy przepis jak do tej pory nie został zmieniony.
Czytaj także: Stwierdzenie nieważności decyzji. Prawo czy fasada?>>
Rozbieżności te może przeciąć dopiero decyzja ustawodawcy, który wydaje się, że dojrzał do jej podjęcia. Do Sejmu wpłynął bowiem projekt nowelizacji k.p.a. przygotowany przez Komisję Ustawodawczą Sejmu, zgodnie z którym nie stwierdza się nieważności decyzji wydanej z rażącym naruszeniem prawa, jeśli od jej doręczenia lub ogłoszenia minęło 30 lat, a decyzja ta była podstawą nabycia prawa lub stwarza uzasadnione nabycia prawa.
Czy tym razem uda się wprowadzić nowe przepisy?
Nie jest to pierwsza próba podejścia ustawodawcy do tematu. Już w 2016 r. z podobną inicjatywą wystąpiła Komisja Ustawodawcza Senatu, która jednakże wycofała się z niej po licznych uwagach do projektu złożonych przez różne instytucje, od Sądu Najwyższego przez Polskie Towarzystwo Ziemiańskie po jednostki samorządu terytorialnego.
Miejmy nadzieję, że tym razem projektodawcy wykażą większą wytrwałość i ostatecznie dojdzie do tak oczekiwanej przez praktyków postępowania administracyjnego zmiany prawa. Będziemy śledzić przebieg procesu legislacyjnego.