Wśród zmian wprowadzonych ustawą z 16 kwietnia 2020 r. o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS – COV – 2 znalazły się rozwiązania mające na celu wprowadzenie elastycznego mechanizmu ograniczenia kosztów osobowych funkcjonowania administracji rządowej.

Rada Ministrów - w przypadku gdy negatywne skutki gospodarcze COVID-19 będą powodować stan zagrożenia dla finansów publicznych państwa - została uprawniona do wydania rozporządzenia, w którym określi rodzaj stosowanych rozwiązań w zakresie ograniczenia kosztów wynagrodzeń osobowych w podmiotach wchodzących w skład szeroko rozumianej administracji rządowej.

Zgodnie z art. 15 zzzzzp ust. 4 ustawy wysokość wskaźnika zmniejszenia zatrudnienia określa się z uwzględnieniem aktualnej sytuacji finansów publicznych, sytuacji społeczno-gospodarczej oraz potrzeb zapewnienia sprawnej realizacji zadań podmiotu, w którym ma nastąpić redukcja zatrudnienia.

 

Tylko ramy prawne, nie automatyczna redukcja zatrudnienia

Michał Dworczyk, szef Kancelarii Prezesa Rady Ministrów podkreśla, że rozwiązania przewidziane w Tarczy 2 są związane z wyjątkową sytuacją wywołaną przez epidemię C0V1D-19, ale tworzą ramy prawne dla ewentualnych dalszych działań, a nie pociągają za sobą automatycznego przeprowadzenia redukcji zatrudnienia oraz obniżki pensji w urzędach. Zapewnia też, że Rada Ministrów podejmując decyzje w tym zakresie, uwzględniać będzie konieczność prawidłowego realizowania zadań administracji rządowej.

Rzecznik Praw Obywatelskich uważa, że ogólnie określone przesłanki, decydujące o pozbawieniu pracy pracowników zatrudnionych w administracji rządowej mogą nasuwać wątpliwości. Zgodnie z art. 24 Konstytucji praca znajduje się pod ochroną Rzeczypospolitej Polskiej. Ustawodawca ma zatem obowiązek precyzyjnego określenia kryteriów dotyczących nie tylko rozwiązania indywidualnego stosunku pracy, ale także określających warunki systemowej redukcji zatrudnienia.

Redukcja a działania administracji

Zdaniem RPO art. 15 zzzzzp ust. 4 ustawy nie spełniają tych warunków, bo zakładają, że sprawna realizacja zadań administracji rządowej będzie wciąż możliwa przy znacznej redukcji personelu. Tymczasem zadania administracji rządowej ze względu na jej niedofinansowanie i braki kadrowe nie są realizowane należycie, o czym świadczą skargi kierowane do Rzecznika Praw Obywatelskich dotyczące funkcjonowania: nadzoru budowlanego, inspekcji ochrony środowiska, wypłaty świadczeń rodzinnych w ramach koordynacji systemu zabezpieczenia społecznego czy też załatwiania spraw cudzoziemców.

Adam Bodnar obawia się, że taki stan rzeczy może pogłębić zastosowanie wskazanych powyżej przepisów, i że wpłynie to w istotny sposób na załatwianie spraw obywateli przez administrację rządową. Dlatego poprosił o stanowisko w tej sprawie Michała Dworczyka, szefa Kancelarii Prezesa Rady Ministrów.