Wojewoda śląski stwierdził nieważność zarządzenia prezydenta miasta w sprawie zakazu organizowania na terenach należących do miasta objazdowych przedstawień cyrkowych z udziałem zwierząt. W zarządzeniu tym prezydent, powołując się m.in. na przepisy art. 30 ust. 2 pkt 3 ustawy o samorządzie gminnym oraz art. 25 ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami zobowiązał:

  • naczelników wydziałów i kierowników biur urzędu miejskiego oraz dyrektorów miejskich jednostek organizacyjnych, dysponującymi nieruchomościami, stanowiącymi mienie miasta  i zawierających umowy dzierżawy, najmu lub inne dające prawo do dysponowania nieruchomością do ich nieudostępniania na cele związane z organizowaniem i przeprowadzaniem objazdowych przedstawień cyrkowych, zawierających w ofercie programowej udział zwierząt.
  • zakazał dystrybucji biletów na przedmiotowe wydarzenia w urzędzie miejskim oraz w miejskich jednostkach organizacyjnych, a także ich promocji z wykorzystaniem majątku miasta.

 


Zarządzenie narusza zasadę swobody gospodarczej

Wojewoda stwierdzając nieważność w całości zarządzenia prezydenta miasta stwierdził, że przekroczył on kompetencje. Jego zarządzenie reguluje sytuację prawną podmiotów pozostających poza strukturą organizacyjną gminy, czyli przedsiębiorców organizujących objazdowe przedstawienia cyrkowe.

Organ nadzoru zwrócił uwagę, że celem wydania zarządzenia nie jest w istocie kwestia gospodarowania nieruchomościami gminnymi, ale ochrona zwierząt. Ustawodawca nie wyposażył organu wykonawczego gminy w kompetencje, służące ochronie zwierząt, temu celowi służą inne regulacje prawne.

Wojewoda wytknął, że zarządzenie narusza prawa przedsiębiorców z branży cyrkowej, bo zawęża granice ich wolności gospodarczej. Narusza także konstytucyjne zasady swobody działalności gospodarczej, zakazu dyskryminacji i demokratycznego państwa prawa. Zdaniem wojewody, jeżeli ustawodawca nie wprowadził zakazu prowadzenia działalności gospodarczej z udziałem zwierząt cyrkowych, to nie jest rolą organu gminy, by dyskryminować poszczególnych przedsiębiorców cyrkowych, w zależności od tego, czy prowadzą działalność z udziałem zwierząt, czy bez ich udziału. Zarządzenie zostało więc wydane bez podstawy prawnej, i jednocześnie wbrew postanowieniom art. 2 ustawy - Prawo przedsiębiorców.

Niewiążąca deklaracja jak należy się zachować

Gmina w skardze do sądu dowodziła, że prezydent miasta nie naruszył prawa. W ramach przysługujących mu uprawnień może on wydawać zarządzenia o charakterze wewnętrznym mająca na celu gospodarowanie mieniem komunalnym, i taki charakter ma to zarządzenie. Skierowane jest do naczelników wydziałów, kierowników biur urzędu miejskiego oraz dyrektorów miejskich jednostek organizacyjnych.

Czytaj też: Prawa zwierząt - są kary i... bariery w sądach i prokuraturach>>

Nie narusza więc jakiegokolwiek uprawnienia podmiotów zewnętrznych względem administracji samorządowej i dotyczy wyłącznie wewnętrznej sfery wykorzystania mienia komunalnego. Nie rozstrzyga o prawach podmiotów zamierzających zawrzeć umowę z organem gminy, lecz stanowi niewiążącą deklarację co do tego, jakie stanowisko organ zajmie w razie ewentualnej oferty zawarcia umowy. W konsekwencji nie może być mowy o naruszeniu interesu prawnego lub uprawnienia przedsiębiorców cyrkowych.

Tym bardziej – jak uzasadniała gmina - żaden przepis prawa nie gwarantuje prawa do dzierżawy, najmu lub użyczenia gruntów komunalnych, w celu prowadzenia działalności w zakresie organizowania przedstawień cyrkowych z udziałem zwierząt. Zarządzenie nie stanowi przy tym przeszkody do organizowania przedstawień cyrkowych z udziałem zwierząt na terenie miasta dzierżawiąc lub wynajmując nieruchomości od podmiotów prywatnych.

Pełnomocnik gminy wskazał również, że gmina dysponuje swobodą wyboru kontrahenta, stąd jako strona umowy cywilnoprawnej w granicach zasady swobody umów może zadeklarować wolę zawierania np. kontraktów najmu bądź dzierżawy, wyłącznie z cyrkami, które nie przewidują w swoim programie przedstawień z udziałem zwierząt.

Zarządzenie nie może wychodzić przed ustawę

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach oddalił skargę. Podzielił stanowisko wojewody, że sporne zarządzenie zostało wydane bez podstawy prawnej i jednocześnie pozostaje sprzeczne z art. 2 ustawy Prawa przedsiębiorców. Słusznie również organ nadzoru uznał, że wykonywanie tego zarządzenia skutkować będzie naruszeniem konstytucyjnie zagwarantowanych praw podmiotowych przedsiębiorców organizujących objazdowe przedstawienia cyrkowe z udziałem zwierząt. Godzi w swobodę prowadzenia przez nich działalności gospodarczej.

Sąd podniósł też, że ochrona zwierząt wykorzystywanych do celów m.in. rozrywkowych i widowiskowych pozostaje poza kompetencjami ustawowymi prezydenta miasta. Zgodnie z ustawą o ochronie zwierząt to zadanie Inspekcji Weterynaryjnej, która sprawuje nadzór na przetrzymywaniem, hodowlą i prezentowaniem zwierząt do celów rozrywkowych i widowiskowych.

Wyrok WSA w Gliwicach  z 8 października 2019 r. sygn. akt. II SA/Gl 865/19