Na problem zwrócił uwagę Konwent Marszałków Województw RP. Samorządowcy wskazują, że teoretycznie tę kwestię mógłby regulować przepis art. 28 ust. 1a Prawa łowieckiego, mówiący o tym, że obwody łowieckie podlegają wydzierżawieniu przez Polski Związek Łowiecki. W praktyce jednak jest to przepis martwy, ponieważ zawiera w swej treści zastrzeżenia tj. „obwody łowieckie podlegają wydzierżawieniu przez Polski Związek Łowiecki tylko wtedy, gdy żadne koło łowieckie nie jest zainteresowane ich dzierżawieniem i tylko do czasu złożenia oferty przez koło łowieckie.”
- Taka konstrukcja przepisu sprawia, że nie może on być zastosowany na przykład w sytuacji przedłużającej się procedury wydzierżawiania obwodu łowieckiego – podnosi w stanowisku skierowanym do Ministra Klimatu i Środowiska Konwent Marszałków Województw RP. Jako przykład, podaje sytuacje, które miały miejsce np. w województwie zachodniopomorskim, gdzie proces wydzierżawiania niektórych obwodów łowieckich utworzonych 1 kwietnia 2022 r. trwał z różnych przyczyn do października 2022 r. W żadnym wypadku nie udało się wydzierżawić obwodu na podstawie zapisów art. 28 ust. 1a Prawa łowieckiego — Polskiemu Związkowi Łowieckiemu.
Nie ma dzierżawcy nie ma odpowiedzialnego
- Ustawa przewiduje tylko dwa tryby odpowiedzialności: w obwodach wydzierżawionych - czyli tych, które mają koła łowieckie i obwodach wyłączonych z wydzierżawiania i przekazanych po zarząd. Żadne przepisy nie definiują tego, kto jest odpowiedzialny w sytuacji, gdy jest utworzony obwód łowiecki, natomiast nie ma ani dzierżawcy, ani zarządcy. Trzeba uregulować tę kwestię choćby po to, aby rolnicy wiedzieli, do kogo należy się zwrócić z wnioskiem o szacowanie, by nie musiał ustalać podmiotu odpowiedzialnego sąd – mówi Damian Łukasz Pizoń, Łowczy Okręgowy, przewodniczący Zarządu Okręgowego PZŁ w Szczecinie.
Sprawdź w LEX: Kto powinien wypłacić odszkodowanie za zniszczony przez dziki płot? >
Przywołuje sytuacje z 2020 r., kiedy jeden z obwodów będący w zarządzie Lasów Państwowych został wyłączony na mocy wyroku Trybunału Konstytucyjnego, bo właściciele gruntów nie mogli wyłączyć swoich gruntów z obwodu łowieckiego. Cztery obwody łowieckie w województwie zachodniopomorskim zostały faktycznie zniesione. Za szkody odpowiadał Skarb Państwa. Sytuacja zaczęła się komplikować, kiedy uchwałą sejmiku ten obwód został ponownie utworzony, a proces wyłączenia z wydzierżawiania trwał. Do sądu trafiło kilka spraw aby ustalić, kto jest odpowiedzialny za szkody. Także w tym roku dwa obwody nie miały przez miesiąc dzierżawcy, a jeden - 1,5 miesiąc.
Czytaj w LEX: Jak postępować z dzikimi zwierzętami na terenach miast i wsi? >
- Przez okres, w którym nie było dzierżawców, nie była na tym terenie prowadzona gospodarka łowiecka i odstrzały sanitarne, a szkody raczej wzrastały niż malały – podkreśla Łowczy Okręgowy.
W konsekwencji, na przeznaczonych do wydzierżawienia, ale niewydzierżawionych obwodach łowieckich nie można było wskazać podmiotu odpowiedzialnego za szacowanie szkód i wypłatę odszkodowań za szkody wyrządzane w uprawach i płodach rolnych przez jelenie, dziki, sarny i daniele czyli szkody, o których mowa w art. 46 ust. 1 pkt 1 ustawy Prawo łowieckie. Stan taki spowodował szereg niekorzystnych zjawisk.
Zobacz nagranie szkolenia w LEX: Dzikie zwierzęta w mieście >
Brak zarządcy to wiele problemów
Konwent Marszałków wylicza, że luka prawna powoduje znaczące utrudnienie i spadek opłacalności prowadzenia produkcji rolnej na obszarach obwodów łowieckich pozbawionych dzierżawcy lub zarządcy. Straty wywołane przez zwierzęta łowne nie były na bieżąco rekompensowane. Rolnicy ewentualne odszkodowania mogą dochodzić jedynie na drodze sądowej, przy czym nie sposób wskazać jednoznacznie podmiotu właściwego do wypłaty odszkodowań.
Brak przerwania ciągłości gospodarowania populacjami zwierząt łownych na tych obszarach skutkujące np. wzrostem populacji dzików, co jest szczególnie niekorzystne przy zwalczaniu Afrykańskiego Pomoru Świń.
Czytaj w LEX: Szkody łowieckie - zakres odpowiedzialności >
Pat prawny wpływa na pogorszenie relacji na linii rolnicy — myśliwi oraz podważa zaufanie obywateli do urzędów marszałkowskich i Państwowego Gospodarstwa Leśne Lasy Państwowe. Powoduje też utratę przez Skarb Państwa wpływów z tytułu dzierżawy obwodów łowieckich. Damian Łukasz Pizoń precyzuje, że w przypadku dużych obwodów łowieckich są to kwoty rzędu 50-80 tys. zł rocznie.
Sytuacja taka powoduje utrudnienie właściwej gospodarki populacjami zwierząt łownych na obszarach sąsiadujących obwodów łowieckich wydzierżawionych, wynikające z faktu migracji zwierzyny na obszary, na których nie jest prowadzona gospodarka łowiecka, a które stają się de facto wielkoobszarowymi ostojami zwierzyny.
Czytaj w LEX: Szkody łowieckie – procedura ubiegania się o odszkodowanie >
Ogromnym problemem jest też wystąpienie przez poszkodowanych rolników z pozwami przeciwko Wojewodzie Zachodniopomorskiemu, Zarządowi Województwa Zachodniopomorskiego, Państwowemu Gospodarstwu Leśnemu Lasy Państwowe oraz Polskiemu Związkowi Łowieckiemu o zapłatę odszkodowań za szkody wyrządzone w uprawach i płodach rolnych. Będzie to generowało dla Skarbu Państwa dodatkowe, zbędne koszty postępowania.
Prokuratoria Generalne wydała rozbieżne stanowiska
Biuro prasowe Urzędu Marszałkowskiego Województwa Zachodniopomorskiego na pytanie Prawo.pl wyjaśnia, że ma wiedzę o siedmiu pozwach (z lat 2020 – 2022) przeciwko Skarbowi Państwa o zapłatę odszkodowań za szkody łowieckie wyrządzone w uprawach rolnych na obszarach obwodów łowieckich, które w chwili powstania szkody nie miały dzierżawcy ani zarządcy. Przyznaje, że faktyczna liczba pozwów może być większa, ponieważ pozywanym jest Skarb Państwa, jednak z uwagi na brak regulacji prawnych, w pozwach wskazywane są różne podmioty statio fisci Skarbu Państwa, czyli działające w imieniu i na rzecz Skarbu Państwa.
Sprawdź w LEX: Czy starosta może ubiegać się o zwrot środków finansowych za wypłacone odszkodowanie za szkody wyrządzone przez dziki? >
Urząd marszałkowski podkreśla, że o wadze problemu świadczy fakt, że nawet Prokuratoria Generalna Skarbu Państwa, działając na wniosek Sądu Rejonowego w Szczecinku, nie była w stanie jednoznacznie wskazać, jaka jednostka Skarbu Państwa powinna być pozwana w tych procesach o odszkodowanie. Prokuratoria Generalna RP, wydając 9 września 2022 r. rozstrzygnięcie nr 25/2022, jako odpowiedzialnego wskazała Dyrektora Regionalnej Dyrekcji PGL Lasów Państwowych w Szczecinku (jest on organem wydzierżawiającym w imieniu SP obwód łowiecki, na obszarze którego powstała szkoda będąca przedmiotem pozwu). W rozstrzygnięciu nr 26/2022 z 19 września 2022 r. - Wojewodę Zachodniopomorskiego i Województwo Zachodniopomorskie (szkoda powstała na obszarze tego samego obwodu łowieckiego, to jest obwodu łowieckiego którego Dyrektor RDLP w Szczecinku jest organem wydzierżawiającym w imieniu Skarbu Państwa).
Sprawdź w LEX: Co można zrobić w przypadku gdy kuna wchodzi na prywatną posesję ale nie wyrządza żadnych szkód? >
Stanowiska te są ze sobą sprzeczne, mimo że dotyczą tego samego obwodu łowieckiego i takiego samego stanu faktycznego. Marszałek Województwa Zachodniopomorskiego pismem z 17 października 2022 r. wystąpił do Prezesa Prokuratorii Generalnej z wnioskiem o zajęcie jednolitego stanowiska, uzasadniając, że będzie to miało znaczenie nie tylko dla praktyki orzeczniczej, ale i dla poszkodowanych, którzy obecnie nie wiedzą, do kogo zwrócić się z roszczeniem. Do dziś nie otrzymał odpowiedzi.
Zobacz wzory dokumentów w LEX:
Protokół szacowania ostatecznego (szkody łowieckie) >
Protokół z oględzin (szkody łowieckie) >
Marszałkowie proponują rozwiązanie problemu
Konwent Marszałków proponuje dwa rozwiązania, które uregulowałyby sporną kwestię. Pierwszym jest przeredagowanie treści przepisu art. 28 ust. 1a Prawa Łowieckiego tak aby wynikało z niego, że obwody łowieckie, które nie są wyłączone z wydzierżawienia, ale nie mają jeszcze dzierżawcy będą faktycznie wydzierżawiane Polskiemu Związkowi Łowieckiemu. Takie rozwiązanie byłoby korzystne, bo poza likwidacją opisanych wcześniej problemów, sprawiłoby, że PZŁ byłby zainteresowany aktywnym poszukiwaniem dzierżawców dla obwodów łowieckich, zaś przepis art. 28 ust. 1a Prawa łowieckiego mógłby zacząć działać zgodnie z intencją ustawodawcy.
- Taki zapis funkcjonuje, ale nie dzieje się to „z automatu”. W naszym okręgu PZŁ nie znalazł zastosowania. Nie mieliśmy sytuacji, żeby starosta czy regionalny dyrektor występował do nas o wydzierżawienie obwodów leśnych – tłumaczy Łowczy Okręgowy.
Sprawdź w LEX: Czy koło łowieckie powinno uiszczać czynsz dzierżawny za tereny, na których nie może prowadzić polowań? >
Jako drugie z możliwych rozwiązań Konwent Marszałków Województw RP proponuje wprowadzenie do Prawa łowieckiego przepisu, wskazującego jednoznacznie podmiot upoważniony do szacowania szkód i wypłaty odszkodowań w takich sytuacjach. Podkreśla przy tym, że podmiot taki powinien dysponować zasobami ludzkimi oraz zapleczem merytorycznym i sprzętowym niezbędnym do realizacji zadania. Podmiotem tym powinno być Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe, które realizuje obecnie m.in. zadanie polegające na szacowaniu szkód łowieckich na podstawie zapisów art. 46d ustawy Prawo łowieckie, czyli w przypadkach wniesienia odwołań od oględzin lub szacowania ostatecznego. - Patrząc pod kontem przepisów, takie rozwiązanie wydaje się uzasadnione – uważa Damian Łukasz Pizoń.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
