W piśmie, udostępnionym do wiadomości RPO, podsekretarz stanu w MSZ Henryka Mościcka-Dendys napisała do podsekretarz stanu w MF Hanny Majszczyk, że zgodnie z decyzją Komitetu Ministrów Rady Europy, Komitet Zarządzający Praw Człowieka (CDDH) prowadzi obecnie przegląd stanu wdrażania przez państwa członkowskie standardów Rady Europy dotyczących instytucji rzeczników praw obywatelskich.

Standardy te zawierają w szczególności instrumenty Rady Europy, jak:

  • Zalecenie Komitetu Ministrów Rady Europy do państw członkowskich nr CM/Rec(2019)6 w sprawie rozwoju instytucji Ombudsmana,
  • Zalecenie Komitetu Ministrów Rady Europy do państw członkowskich nr CM/Rec(2021)1 ws. rozwoju i wzmocnienia skutecznych, pluralistycznych i niezależnych krajowych instytucji praw człowieka,
  • Zasady Weneckie w sprawie ochrony i promowania instytucji Ombudsmana, przyjęte przez Komisję Wenecką.

W ramach tego procesu państwa członkowskie zobowiązane są przedstawić Radzie Europy odpowiedzi na szereg pytań dotyczących realizacji tych  standardów. 

Jedną z głównych kwestii, której dotyczy aktualnie prowadzony przegląd, jest problematyka zapewnienia rzecznikom praw obywatelskich bezpiecznego i sprzyjającego otoczenia w celu umożliwienia rzeczywiście skutecznego wykonywania ich funkcji. Zgodnie ze standardami określonymi w dokumentach Rady Europy obejmuje to wymóg zapewnienia przez państwa odpowiednich zasobów budżetowych i kadrowych.

Jak wskazano w pkt. 21 Zasad Weneckich, "instytucja Rzecznika Praw Obywatelskich powinna dysponować wystarczającymi i niezależnymi środkami budżetowymi. Prawo powinno stanowić, że środki budżetowe przeznaczone dla instytucji Rzecznika Praw Obywatelskich muszą być adekwatne do potrzeb zapewnienia pełnego, niezależnego i skutecznego wykonywania jej obowiązków i funkcji. Należy konsultować się z rzecznikiem praw obywatelskich i prosić go o przedstawienie projektu budżetu na nadchodzący rok budżetowy".

- W opinii Ministerstwa Spraw Zagranicznych, skuteczne działanie instytucji Rzecznika Praw Obywatelskich ma istotne znaczenie z punktu widzenia zapobiegania naruszeniom Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, a zatem i dla zmniejszania liczby kierowanych przeciwko Polsce skarg do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. W ogólnym rozrachunku niewątpliwie przyczynia się do zmniejszania zobowiązań budżetowych państwa związanych z wypłacaniem odszkodowań zasądzanych przez Trybunał - napisała Henryka Mościcka-Dendys.

Zgodnie z projektem budżetu na 2026 r., budżet RPO wyniesie 92 mln zł, podczas gdy w 2025 r. wynosi 82 mln zł.