Rada Gminy Szczytno podjęła uchwałę w sprawie określenia zasad udzielania dotacji celowej i sposobu jej rozliczania z budżetu gminy na dofinansowanie inwestycji związanych z ograniczeniem niskiej emisji, polegających na wymianie źródeł ciepła w budynkach lub lokalach mieszkalnych na terenie tej gminy. Ustaliła, że o dotacje mogą się ubiegać podmioty niezaliczane do sektora finansów publicznych, o których mowa w art. 403 ust. 4 ustawy Prawo ochrony środowiska. W myśl tego przepisu dotacje celowe na finansowanie lub dofinansowanie kosztów inwestycji mogą być udzielane również przedsiębiorcom. W tym przypadku właścicielom lub współwłaścicielom budynku.

Zdaniem Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Olsztynie uchwała, która przewiduje w swojej treści zapisy zorientowane na  pomoc  dla przedsiębiorców, posiada cechy konstytutywne programu  pomocowego. Zgodnie zaś z treścią art. 7 ust. 3 ustawy o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej projekt programu pomocowego przewidujący udzielenie pomocy de minimis podlega wyłącznie zgłoszeniu Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, który w terminie 14 dni może przedstawić zastrzeżenia dotyczące przejrzystości zasad udzielania pomocy. To element konieczny procedury podejmowania uchwał przewidujących udzielenie pomocy de minimis. Rada gminy takiego zgłoszenia nie dokonała, co RIO zakwalifikowało jako istotne naruszenie prawa.

Dotację udziela się przed zakończeniem zadania

RIO za niezgodny z prawem uznała też zapis uchwały określający, że dotacja zostanie wypłacona po zakończeniu realizacji inwestycji i przedłożeniu dokumentów. To oznacza, że dotacja nie zostanie udzielona na realizację zadania, czyli na wymianę systemu ogrzewania na proekologiczny, ale będzie stanowić refundację części poniesionych kosztów na to zadanie.

W ocenie RIO istotą dotacji celowych, w myśl art. 126 ustawy o finansach publicznych, jest ich udzielanie na finansowanie lub dofinansowanie zadań publicznych, nie zaś na zwrot wydatków poniesionych na realizację zadań. Dotacja celowa może być więc udzielana po zawarciu umowy ale przed zakończeniem realizacji zadania. Finansowanie lub dofinansowanie realizacji zadania publicznego może bowiem nastąpić po podpisaniu umowy o udzielenie dotacji, na wydatki związane z jego realizacją. Realizacja zadania, na które jest udzielona dotacja celowa, wykorzystanie tej dotacji oraz jej rozliczenie stanowią odrębne etapy postępowania i nie są to pojęcia tożsame, a wykorzystanie dotacji nie jest równoznaczne z zapłatą za wykonane zadanie. (wyrok NSA z dnia 20 listopada 2014 sygn. akt II GSK 1107/13).

Tylko zasady dotacji

Kolegium Izby stwierdziło również, że Rada Gminy Szczytno nie posiada uprawnień do regulowania kwestii dotyczących kontroli realizacji inwestycji, gdyż zgodnie art. 403 ust. 5 ustawy Prawo ochrony środowiska, rada gminy określa w drodze uchwały zasady udzielania dotacji, obejmujące w szczególności kryteria wyboru inwestycji do finansowania lub dofinansowania oraz tryb postępowania w sprawie udzielania dotacji i sposób jej rozliczenia. Radzie gminy nie została jednak przyznana kompetencja do określania trybu kontroli wykorzystania dotacji.
uchwała RIO Olsztyn nr 0102-49/18