Ustawa z 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa w art. 36 ust. 1 mówi o tym, że środki Funduszu Solidarnościowego mogą być przeznaczone na realizację programów kierowanych do obywateli Ukrainy, którzy są w Polsce legalnie. Przepis odnosi się do środków Funduszu Solidarnościowego określonych w ustawie z 23 października 2018 r. o Funduszu Solidarnościowy w jego art. 6 przeznaczonych na programy rządowe i resortowe, w tym obejmujące realizację zadań własnych jednostek samorządu terytorialnego w zakresie wsparcia osób niepełnosprawnych, a także na realizację:
- zadań związanych z promowaniem i wspieraniem systemu wsparcia osób niepełnosprawnych;
- zadań z zakresu innowacyjnych rozwiązań w zakresie wsparcia osób niepełnosprawnych.
Zobacz więcej: Pomoc obywatelom Ukrainy z niepełnosprawnością>>
Wsparcie w Funduszu Solidarnościowym
- W ramach Funduszu Solidarnościowego, planowane jest wsparcie - usługą asystenta osobistego - obywateli Ukrainy, którzy są osobami z niepełnosprawnością, tj. osoby z I stopniem niepełnosprawności oraz dzieci do 16 roku życia będące osobami z niepełnosprawnościami, potrzebującymi stałej pomocy innej osoby w czynnościach życia codziennego. Objęcie wsparciem wyżej wymienionych obywateli Ukrainy nastąpi w ramach już ustalonych w 2021 r. budżetów programów resortowych – odpowiedział nam przedstawiciel biura prasowego MRiPS.
Czytaj więcej: Asystent osobisty osoby niepełnosprawnej – komentarz praktyczny >
Po doprecyzowaniu przez przedstawiciela resortu rodziny okazuje się, że obywatel Ukrainy powinien posiadać orzeczenie o niepełnosprawności I stopnia wydane w systemie ukraińskim. Dzieci do 16 roku życia także powinny mieć orzeczenie wydane w systemie ukraińskim. Podobny warunek wsparcia – orzeczenia wydane w Ukrainie - obowiązuje także w ogłoszonym programie PFRON
Program „Asystent osobisty osoby niepełnosprawnej” mogą realizować samorządy oraz organizacje pozarządowe, ale nie obligatoryjnie. To oznacza w praktyce, że program nie musi być realizowany wszędzie, jeśli dany samorząd nie chce w nim wziąć udziału i nie podejmie się jego realizacji żadna organizacja pozarządowa z danego terenu. W sumie na realizację programu w 2022 r. ze środków Funduszu Solidarnościowego resort rodziny przeznaczył:
- 616,3 mln zł – 510 mln dla samorządów
- 106,3 dla organizacji pozarządowych.
Pierwotnie miała to być kwota dużo mniejsza jednak wzrasta zainteresowanie samorządów i organizacji, by program realizować. Są bowiem ogromne potrzeby samych osób z niepełnosprawnościami, by z tego programu skorzystać. Dotychczas nie zawsze to było takie proste, przede wszystkim w zeszłym roku wiele samorządów rozpoczynało realizację programu dopiero około połowy roku, a przecież asystent potrzebny jest ciągle.
O realizację programu w tym roku wnioskowało 1129 gmin i powiatów z całej Polski.
Kto może skorzystać z wsparcia asystenta
Do skorzystania z usług asystenta w Polsce uprawnione są:
- dzieci do 16. roku życia z orzeczeniem o niepełnosprawności, łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji;
- osoby niepełnosprawne posiadające orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, zgodnie z Ustawą z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych albo orzeczenie równoważne, które wymagają usługi asystenta w wykonywaniu codziennych czynności oraz funkcjonowaniu w życiu społecznym.
W przypadku obywateli Ukrainy będą to mogły być osoby z I stopniem niepełnosprawności oraz niepełnosprawne dzieci do 16 roku potrzebujące stałej pomocy innej osoby w czynnościach życia codziennego. Ich orzeczenia mogą być wydane w Ukrainie.
Asystent może pomóc m.in. w zakupach, wyjściu z domu, załatwieniu spraw urzędowych, wykonywaniu czynności dnia codziennego. Maksymalnie miesięcznie można otrzymać 60 godzin usług asystenta, a jeśli opiekunowie pobierają świadczenie pielęgnacyjne 30 godzin. Usługa asystenta jest bezpłatna.
Czytaj także: Ukraińcy, jak inni cudzoziemcy, mogą w Polsce starać się o orzeczenie o niepełnosprawności>>
PROCEDURA:
Ustanowienie opiekuna tymczasowego dla małoletniego obywatela Ukrainy na wniosek >
Ustanowienie opiekuna tymczasowego dla małoletniego obywatela Ukrainy z urzędu >
Ukraińskie orzeczenia o niepełnosprawności
Organizacje pozarządowe z całej Polski apelowały do resortu rodziny, aby obywateli Ukrainy włączyć w możliwość skorzystania z usług asystenckich.
- Na pewno będziemy mogli pomóc potrzebującym uchodźcom z Ukrainy. Ważne, by zdroworozsądkowo równoważyć potrzeby i na pewno ta pomoc będzie z naszej strony możliwa – mówi Alicja Szatkowska, prezes Milickiego Stowarzyszenia Przyjaciół Dzieci i Osób Niepełnosprawnych.
Jej organizacja już od 1 stycznia realizuje program usług asystenckich, z którego korzysta 50 osób, chociaż pieniądze z resortu rodziny na jego realizację wpłyną prawdopodobnie dopiero w kwietniu. Aby było to możliwe, za pierwsze miesiące organizacja zapłaci asystentom z własnych rezerw. W tym roku organizacje dostały ok. 67 proc. kwoty z tej wnioskowanej na realizację programu usług asystenckich.
Bernadeta Skóbel, kierownik Działu Monitoringu Prawnego i Ekspertyz Biura Związku Powiatów Polskich zwraca uwagę na bardziej podstawowy problem dotyczący wydawanych w Ukrainie orzeczeń o niepełnosprawności. - Zwróciliśmy uwagę ministerstwa rodziny, by wziąć to pod uwagę w kolejnych planowanych inicjatywach legislacyjnych lub by resort wydał jasną dyspozycję, jak traktować orzeczenia o niepełnosprawności wydane w Ukrainie. Zaraz zespoły orzecznicze będą mogły mieć z tym problemy. Oczywiście, cudzoziemcy mogą się orzekać w Polsce. Jednak być może wystarczyłoby wprowadzić jasne przełożenie orzeczeń ukraińskich na system polski, byłoby to znacznie prostsze rozwiązanie. To jest podstawa do ubiegania się o różne świadczenia z systemu pomocy społecznej – mówi.
Barierą dla asystenta jest język
Według Marka Wójcika ze Związku Miast Polskich, skorzystanie z programu usług asystenckich przez uchodźców będzie procesem, który potrwa. W jego opinii kluczowe dla nich w tej chwili są bardzo podstawowe sprawy, jak najpierw przekroczenie granicy, potem wyrobienie numeru PESEL, znalezienie pracy, mieszkania, niezależnie od tego czy ktoś jest sprawny, czy niepełnosprawny.
- To są kamienie milowe, na ostatnim etapie pojawi się m.in. kwestia asystenta. Dlatego zabiegamy o uelastycznienie form zatrudnienia dla Ukraińców. Barierą jest często język. Dlatego też dobrym rozwiązaniem byłoby, aby na przykład jako asystentów móc zatrudniać także Ukraińców, którzy wesprą w ten sposób swoich rodaków, bo tu też kluczowy będzie język – mówi Marek Wójcik.
MRiPS szacuje, że około 6 proc. z ponad 2 mln obywateli Ukrainy, którzy przekroczyli granicę polską, to osoby z niepełnosprawnościami. Jednak w punktach recepcyjnych i w rejestrze PESEL nie gromadzi się danych o tym, że osoba jest niepełnosprawna. Wszystkich osób z niepełnosprawnościami w Ukrainie jest ok. 2,7 mln.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.