Stanowisko takie przedstawił zastępca Rzecznika Praw Obywatelskich Stanisław Trociuk w piśmie do nadinsp. Pawła Dzierżaka, szefa stołecznej policji.
Nielegalne zgromadzenie do "kotła"
Z opisu zdarzenia wynika, że pomimo pokojowego charakteru zgromadzenia, policjanci otoczyli jego uczestników w tzw. kotle oraz grozili użyciem gazu łzawiącego. Wielu uczestników wylegitymowano. RPO poprosił więc KSP o podanie podstawy faktycznej i prawnej interwencji, stwierdzonych naruszeń, rodzaju działań, w tym liczby osób wylegitymowanych oraz przyczyn ich wylegitymowania.
Policja: Organizatorzy nie zgłosili zgromadzenia
Komendant odpisał, że doszło wtedy do zakłócenia legalnie odbywającego się zgromadzenia, m.in. przez blokowanie jego przemarszu przez osoby z inicjatywy pn. "Przeciw Faszyzmowi".
WZÓR dokumentu: Zawiadomienie o planowanym zgromadzeniu publicznym >>>
Czytaj także: Kongres Kopernikański z zakazem spontanicznych zgromadzeń>>
Według komendanta „przedmiotowe zgromadzenie nie może być określone mianem legalnego zgromadzenia publicznego. Żadna z uczestniczących w nim osób nie dopełniła obowiązku wyrażonego w art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 24 lipca 2015 r. Prawo o zgromadzeniach, tj. nie zawiadomiła organu gminy o zamiarze zorganizowania zgromadzenia, pomimo iż nie istniały jakiekolwiek obiektywne przeszkody aby obowiązek ten spełnić. - Ponadto podkreślić należy, że uczestnicy za pośrednictwem mediów społecznościowych nawoływali się do gromadzenia, w związku z czym, zgromadzenie to nie może się w tym wypadku powoływać na tryb zgromadzenia spontanicznego”.
Zgodnie z art. 3 ust. 2 ustawy "Zgromadzeniem spontanicznym jest zgromadzenie, które odbywa się w związku z zaistniałym nagłym i niemożliwym do wcześniejszego przewidzenia wydarzeniem związanym ze sferą publiczną, którego odbycie w innym terminie byłoby niecelowe lub mało istotne z punktu widzenia debaty publicznej".
Dlatego komendant uznał, że dlatego „nie znajdują również zastosowania, przytoczone w wystąpieniu Pana Rzecznika zagadnienia dotyczące "realizacji konstytucyjnej wolności zgromadzeń poprzez możliwość organizowania legalnych, pokojowych kontrdemonstracji i zgromadzeń spontanicznych”.
Czytaj więcej: Organizowanie zgromadzeń. Zawiadomienie - komentarz praktyczny >>>
Sposób komunikowania się nie przesądza
Zdaniem RPO wcześniejsze komunikowanie się uczestników zgromadzenia publicznego nie może przesądzać, że nie ma ono charakteru spontanicznego. Rzecznik powołał się m.in. na postanowienie Sądu Najwyższego z 7 grudnia 2021 r. (sygn. akt II KK 461/21). SN stwierdził w nim, że „należało zakwestionować wywód skarżącego, że rozpropagowanie terminu zgromadzenia w przestrzeni internetowej nadało temu zgromadzeniu charakter akcji zorganizowanej, rodzącej określone konsekwencje prawne przewidziane we wskazanej ustawie dla zgromadzeń zwykłych. Fakt rozgłoszenia tej informacji na wskazanym forum nie odbierał temu zgromadzeniu charakteru spontaniczności, gdyż wbrew twierdzeniom skarżącego nie był ustalony ośrodek decyzyjny odpowiadający za logistyczne przygotowania tego zgromadzenia, jak też nie ustalono, aby istniały deklaracje pewnego udziału określonych osób w tym zgromadzeniu. Dlatego też słusznie w orzeczeniach obu Sądów przypisano temu zgromadzeniu charakter spontaniczny”.
Według RPO tak scharakteryzowane zgromadzenie korzystało, w zakresie brania w nim udziału przez uczestników tego zgromadzenia oraz wyrażania przez nich w czasie jego trwania opinii w istotnych społecznie kwestiach, z ochrony konstytucyjnej (art. 54 ust. 1, art. 57) i konwencyjnej (art. 10 ust. 1 i art. 11 ust. 1 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r.
RPO przywołuje też wyrok z 15 marca 2022 r. (sygn. akt II KK 90/22) Sąd Najwyższy podkreślił, że „w sytuacji pokojowego charakteru zgromadzenia spontanicznego władze publiczne powinny wykazać pewien poziom tolerancji aby wolność zgromadzeń - gwarantowana, zarówno w Konstytucji RP, jak i Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, nie została pozbawiona swojego charakteru i nie zatraciła swojej istoty."
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.