To kolejna z interwencji Rzecznika w sprawie osób, które weszły w konflikt z prawem, a z powodu niepełnosprawności umysłowej lub faktu, że chorują psychicznie, są uznawane za niepoczytalne. Wtedy sąd umarza postępowanie karne i decyduje o umieszczeniu sprawcy w zakładzie psychiatrycznym w ramach tzw. środka zabezpieczającego. Może przy tym dochodzić do różnych nieprawidłowości, a pobyt w zamkniętym zakładzie trwa latami.
Czytaj: 10 lat w "psychiatryku" za kradzież roweru - RPO interweniuje >>
Wcześniejsze sprawy dotyczyły stosunkowo drobnych przestępstw - przykład mężczyzna, który miał kierować groźby karalne wobec sąsiadów. W zakładzie psychiatrycznym spędził 11 lat, po kasacji RPO SN nakazał zwolnienie go. Podobnie było w przypadku pana Lucjana, który spędził 10 lat w zakładzie psychiatrycznym, po kradzieży roweru wartości 400 zł.
Od znęcanie się nad rodziną po psychiatryk
Ta sprawa dotyczy mężczyzny upośledzonego umysłowo, który był podejrzany o znęcanie się fizycznie i psychicznie nad członkami najbliższej rodziny. Powołując się na opinię lekarską, w 2007 r. prokuratura wniosła o umorzenie postępowania karnego przeciw niemu i zastosowanie środka zabezpieczającego w postaci umieszczenia w zamkniętym zakładzie psychiatrycznym.
Sąd rejonowy zbadał sprawę na posiedzeniu, na które nie stawił się podejrzany. Uznał go za prawidłowo zawiadomionego o tym terminie (przebywał on wtedy w oddziale psychiatrycznym, skierowany tam na mocy ustawy o ochronie zdrowia psychicznego). 21 czerwca 2007 r. zastosowano wobec niego środek zabezpieczający i bezterminowo umieszczono w zakładzie zamkniętym.
Bezzasadność takiej decyzji zarzucił sądowi w zażaleniu obrońca. Podkreślał, że podejrzany nie jest chory psychicznie, nie wymaga leczenia i nie jest leczony psychiatrycznie, lecz jest osobą upośledzoną umysłowo. Wskazał na pozbawienie podejrzanego prawa do obrony przez nieprzesłuchanie go przez sąd. Nie został on doprowadzony na posiedzenie sądu. Nie miał też wiedzy o terminie posiedzenia, gdyż wbrew swojej woli został umieszczony w szpitalu psychiatrycznym, którego nie mógł dobrowolnie opuścić. Sąd nie ustalił zaś, czy w ogóle miał on świadomość toczącego się postępowania karnego.
Sąd odwoławczy decyzję utrzymał. Mężczyzna w szpitalu przebywa do dziś.
Czytaj: RPO: pacjenci Gostynina pytają czy to dożywocie >>
RPO: sąd popełnił błąd
W ocenie RPO sąd odwoławczy, wbrew ustawowemu obowiązkowi, nie ocenił w sposób rzetelny zarzutu obrońcy co do niedoprowadzenia podejrzanego na posiedzenie sądu rejonowego.
- Nie zwrócił bowiem uwagi na fakt, że zgodnie z art. 354 pkt 2 Kodeksu postępowania karnego, udział podejrzanego w posiedzeniu był co do zasady obligatoryjny i nie podlegał jego swobodnej decyzji. Kategoryczny zapis Kpk o "rozpoznaniu sprawy na posiedzeniu z udziałem prokuratora, obrońcy i podejrzanego" wyklucza możliwość jej badania pod nieobecność któregokolwiek z tych podmiotów - podkreśla RPO powołując się na orzecznictwo SN.
W uzasadnieniu sąd okręgowy stwierdził zaś tylko - jak wskazał - że podejrzany „nie skorzystał z możliwości uczestnictwa w posiedzeniu w przedmiocie umorzenia postępowania i orzeczenia środka zabezpieczającego, na którym jego interesy reprezentował wyznaczony z urzędu obrońca”.
Zgodnie z Kpk podejrzany nie bierze udziału w takim posiedzeniu jedynie wyjątkowo - jeżeli z opinii biegłych wynika, że byłoby to niewskazane, chyba że sąd uzna jego udział za konieczny. Analiza akt sprawy nie pozwala jednak na stwierdzenie, że w tym przypadku wyjątek ten miał zastosowanie.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
