W Polsce osoby tej samej płci nadal nie mają możliwości zawarcia małżeństwa, a instytucja związku partnerskiego pozostaje jedynie postulatem politycznym. W związku z tym wiele par decyduje się na formalizację związku poza granicami kraju – w formie małżeństwa lub związku partnerskiego, w państwach, które dopuszczają takie rozwiązania. Poniżej przedstawiono dziesięć istotnych aspektów, które warto rozważyć przed podjęciem decyzji o ślubie za granicą.

1. Polska mówi „nie” – ale ślub za granicą jest możliwy

Konstytucja RP definiuje małżeństwo jako związek kobiety i mężczyzny, co wyklucza możliwość zawarcia ślubu przez pary jednopłciowe na terytorium Polski. Polskie prawo nie przewiduje też żadnej innej formy formalizacji takiego związku. W wielu krajach na świecie jest jednak zupełnie inaczej. Polski system prawny nie zabrania zawarcia i zarejestrowania związku małżeńskiego lub związku partnerskiego za granicą (również w przypadku osób tej samej płci).

2. Różne kraje, różne możliwości – warto sprawdzić, co i gdzie jest dostępne

Państwa takie jak Malta, Hiszpania, Portugalia, Islandia czy Dania umożliwiają zawarcie małżeństwa osobom tej samej płci. W innych, jak Czechy, Austria czy Chorwacja, dostępna jest instytucja związku partnerskiego – choć nie jest tożsama z małżeństwem, często przyznaje podobne prawa. Zanim zostanie podjęta decyzja o miejscu zawarcia ślubu lub związku partnerskiego, warto dokładnie zapoznać się z rozwiązaniami prawnymi obowiązującymi w poszczególnych krajach.

Czytaj też w LEX: Wąsik Mateusz, Rola Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w obszarze ochrony związków osób tej samej płci>

3. Wymogi dotyczące obywatelstwa lub rezydencji

Nie każdy kraj zezwala na turystykę ślubną, tj. na zawarcie ślubu lub związku partnerskiego przez osoby, które nie są jego obywatelami lub rezydentami. Na przykład Kanada umożliwia śluby dla turystów, natomiast Irlandia czy Włochy mogą wymagać stałego lub tymczasowego pobytu, a także spełnienia określonych procedur administracyjnych. Zawsze warto sprawdzić to z odpowiednim wyprzedzeniem.

4. Biurokracja w praktyce – dokumenty, tłumaczenia, apostille

Najczęściej wymagane są:

  • ważne paszporty lub dowody osobiste,
  • odpisy zupełne aktów urodzenia,
  • zaświadczenia o stanie cywilnym,
  • dokumenty potwierdzające rozwód lub zgon poprzedniego partnera.

Dokumenty te powinny być przetłumaczone na język urzędowy danego kraju przez tłumacza przysięgłego, a często również opatrzone klauzulą apostille (to poświadczenie o urzędowym charakterze dokumentu krajowego potrzebne, jeśli ma on być użyty za granicą w danym kraju) lub zalegalizowane. Ich skompletowanie może zająć więcej czasu niż się wydaje – warto zaplanować ten etap z odpowiednim zapasem czasowym.

5. Pułapki transgraniczne

Zawarcie ślubu lub związku partnerskiego za granicą nie gwarantuje jego uznania w innym państwie. W Europie sytuacja par jednopłciowych przypomina prawny patchwork – w jednym kraju związek daje pełnię praw, w innym nie istnieje w ogóle. Może to prowadzić do realnych komplikacji, m.in. przy przeprowadzce, dziedziczeniu, podziale majątku czy zakończeniu związku. Przed podjęciem decyzji warto sprawdzić, jak status prawny związku będzie traktowany w kraju zamieszkania lub obywatelstwa.

Czytaj też w LEX: Redakcja, Ochrona związków partnerskich i osób LGBT+ w międzynarodowym wymiarze praw człowieka>

6. Skutki prawne zawarcia ślubu za granicą na gruncie prawa polskiego

Polski urząd stanu cywilnego może odmówić transkrypcji (czyli przepisania) zagranicznego aktu małżeństwa osób tej samej płci, powołując się na niezgodność z krajowym porządkiem prawnym. Mimo to akt ten może posiadać wartość dowodową – m.in. w sprawach spadkowych, urzędowych czy sądowych.

7. Kwestie majątkowe i osobiste

Choć prawo polskie nie przewiduje formalizacji związku partnerskiego, istnieje możliwość zawarcia umowy partnerskiej. Może ona regulować m.in. zasady wspólnego gospodarowania majątkiem, wzajemne rozliczenia, kwestie opieki czy alimentów. Najlepiej sporządzić ją w formie aktu notarialnego – wtedy zyskuje większą moc prawną.

8. Testamenty i pełnomocnictwa to podstawa

Brak formalnego związku skutkuje brakiem ustawowego dziedziczenia. W celu zabezpieczenia wzajemnych interesów warto sporządzić testamenty oraz udzielić sobie pełnomocnictw (np. do działań w bankach, urzędach czy placówkach medycznych). Pozwala to uniknąć nieprzewidzianych trudności w sytuacjach nagłych.

9. Ślub humanistyczny – symbol zamiast aktu

W przypadku, gdy zawarcie ślubu za granicą nie jest (jeszcze) możliwe, pary coraz częściej decydują się na symboliczne ceremonie humanistyczne. Choć nie mają one skutków prawnych, stanowią osobisty, emocjonalny rytuał – często połączony z zawarciem umowy partnerskiej.

10. Miłość i prawo – jak chronić siebie i partnera

Budowanie związku opartego na zaufaniu i miłości warto uzupełnić o elementy prawne. Dzięki świadomym decyzjom – takim jak sporządzenie dokumentów, konsultacja z prawnikiem czy odpowiednie umowy cywilnoprawne – można zapewnić sobie i partnerowi większe bezpieczeństwo oraz poczucie równości.

Czytaj również: Ustawa o związkach partnerskich po zmianach trafiła na Stały Komitet RM

Dominika Bielska - adwokat, kancelaria prawna Octo Legal, Dział Prawa Gospodarczego i Sporów

Czytaj też w LEX: Banaszkiewicz Bolesław, Czeskie przepisy dotyczące związku partnerskiego>

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.