Kanwą pytania prawnego była uchwała wspólnoty mieszkaniowej z 6 września 2011 r. W uchwale, w której wzięli udział członkowie wspólnoty w 0,508 udziałów ustanowiono rozbiórkę zabudowy drewnianej tarasu. Ta zabudowa znajdowała się koło lokalu powódki, na tej samej kondygnacji.
Powódka, członek wspólnoty wniosła do sądu powództwo o ustalenie nieistnienia uchwały, gdyż - jej zdaniem - brały w głosowaniu udział osoby nieuprawnione.
Czytaj też: Działanie gwałtownych czynników zewnętrznych na obiekty budowlane a obowiązki właściciela i zarządcy >
Uchwała obowiązuje, ale czy jest wiążąca?
Sąd I instancji 30 czerwca 2015 r. orzekł, że uchwała nadal obowiązuje. Sąd Apelacyjny w Warszawie rozpoznając apelację powódki powziął wątpliwość, czy, rozpoznając powództwo o ustalenie nieistnienia uchwały wspólnoty mieszkaniowej, sąd jest związany ustaleniami dotyczącymi jej istnienia zawartymi w prawomocnym orzeczeniu oddalającym powództwo o uchylenie tej uchwały?
Kwestia wstępna
Sąd Apelacyjny przypomniał, że możliwość zaskarżenia uchwały właścicieli lokali na podstawie art. 25 ustawy o własności lokali nie wyłącza – w sposób generalny – możliwości wytoczenia powództwa o ustalenie jej nieistnienia na podstawie art. 189 k.p.c. I podkreślił, że istnienie uchwały objętej powództwem przewidzianym w art. 25 ustawy stanowi kwestię wstępną, która powinna być zbadana przez sąd z urzędu w procesie o uchylenie tej uchwały. Warunkuje ona bowiem skuteczność i zasadność powództwa o uchylenie uchwały wspólnoty mieszkaniowej, ponieważ nie jest możliwe uchylenie uchwały nieistniejącej. Badanie tej kwestii nie jest ograniczone terminem prekluzyjnym przewidzianym w art. 25 ust. 1a ustawy o własności lokali.
Sąd Apelacyjny wskazał, że uznanie, iż w sprawie o uchylenie uchwały wspólnoty mieszkaniowej kwestia wstępna dotycząca istnienia uchwały, będzie skutkowała prejudycjalnością w później toczącym się postępowaniu o ustalenie nieistnienia tej uchwały, oznaczałoby brak możliwości zignorowania w sprawie rozpoznawanej później zarówno ustaleń faktycznych, stanowiących bezpośrednią podstawę rozstrzygnięcia przez sąd powództwa z art. 25 u.w.l., jak i wyrażonej oceny prawnej.
Konieczność postępowania dowodowego
Zatem co do zasady nie byłoby dopuszczalne odmienne ustalenie przez sąd zaistnienia, przebiegu i oceny zdarzeń faktycznych związanych z podjęciem uchwały. Mimo że przedmiot tych spraw się różni. Zakazane byłoby również prowadzenie postępowania dowodowego na okoliczności podważające ustalenia faktyczne zawarte w wiążącym orzeczeniu.
W konsekwencji tego, sąd obowiązany byłby uznać, że kwestia prawna (istnienie uchwały), która była już przedmiotem rozstrzygnięcia w innej sprawie (o uchylenie uchwały), a która ma znaczenie prejudycjalne w sprawie o ustalenie nieistnienia uchwały, kształtuje się tak, jak to przy-
jęto we wcześniejszym, prawomocnym wyroku.
Jednak - jak zauważył Sąd Apelacyjny - także w przypadku tzw. wąskiego zakresu mocy wiążącej wyroku wydanego w sprawie o uchylenie uchwały, sąd, rozpoznając w terminie późniejszym sprawę o ustalenie nieistnienia tej samej uchwały, powinien uwzględnić prekluzję materiału faktycznego sprawy.
Sądu Najwyższego uchwałą z 29 kwietnia 2022 r. przychylił się do odpowiedzi negatywnej na postawione zagadnienie. I podjął uchwałę, zgodnie z którą w sprawie o ustalenie nieistnienia uchwały wspólnoty mieszkaniowej sąd nie jest związany ustaleniami dotyczącymi jej istnienia zawartymi w uzasadnieniu prawomocnego wyroku oddalającego powództwo o uchylenie tej uchwały.
Sygnatura akt: III CZP 79/22 było dotychczas zarejestrowane pod sygnaturą III CZP 75/21.
