Kobieta została ukarana przez sąd 1500 zł grzywny za kierowanie samochodem bez uprawnień. W materiale dowodowym była informacja, że obwiniona zdała wcześniej egzamin na prawo jazdy, co uzasadniało wątpliwości wobec jej winy.
Wyrokiem nakazowym Sąd Rejonowy 5 października 2022 r. uznał ją za winną i ukarał 1500 zł grzywny. Orzekł też środek karny zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na osiem miesięcy. Orzeczenie uprawomocniło się.
Potem Sąd Okręgowy oddalił wniosek obrońcy o wznowienie postępowania. Sąd uzyskał od Starostwa Powiatowego informację, że ukarana odebrała prawo jazdy 27 września 2022 r. i w tym dniu dane przekazano do Centralnej Ewidencji Kierowców. Decyzja administracyjna przyznająca uprawnienie do prowadzenia pojazdów kategorii B została zaś wydana 9 września 2022 r.
Czytaj omówienie w LEX: Jazda bez uprawnień to nie to samo co jazda wbrew decyzji organu >
Argumenty RPO
Wyrok Sądu Rejonowego nie może się ostać, gdyż jest obarczony wadą prawną. Mimo braku uzasadnienia wyroku materiał dowodowy w pełni przekonuje, że sąd niezbyt wnikliwie zapoznał się z dowodami. Pochopnie podjął decyzję o rozstrzygnięciu sprawy na posiedzeniu, bez przeprowadzania rozprawy, w nieuprawnionym przekonaniu, że okoliczności i wina obwinionej nie budzą wątpliwości.
Tymczasem w protokole przesłuchania z 15 września 2022 r. obwiniona wyjaśniała, że zdała egzamin na prawo jazdy 18 sierpnia 2022 r. i była przekonana, że ma już uprawnienia do kierowania pojazdem - skoro posiadanie przy sobie dokumentu prawa jazdy nie jest wymagane.
Sprawa powinna była zatem zostać skierowana na rozprawę celem wyjaśnienia, kiedy wydano decyzję administracyjną przyznającą uprawnienia do kierowania pojazdami. Okoliczność tę ustalił dopiero Sąd Okręgowy w postępowaniu wznowieniowym.
Uprawnienia przyznano
Zarówno orzecznictwo Sądu Najwyższego, jak i doktryna słusznie wskazują, że określone w art. 94 kodeksu wykroczeń prowadzenie pojazdu bez uprawnienia obejmuje zarówno osoby, które w ogóle nie posiadały takich uprawnień lub utraciły je, jak i takie, które je posiadają, ale nie mogą ich realizować, np. na mocy wyroku, którym orzeczono środek karny w postaci zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych.
Czytaj w LEX: Bojarski Tadeusz (red.), Kodeks wykroczeń. Komentarz aktualizowany do art. 94 >
Sąd Najwyższy wyraźnie wskazał, że: „Przez brak wymaganych uprawnień należy rozumieć zarówno sytuację, gdy dana osoba w ogóle nie uzyskała uprawnień do prowadzenia pojazdu określonej kategorii w sposób wskazany w przepisach ustawy - Prawo o ruchu drogowym, utraciła je w wyniku cofnięcia i musi ponownie ubiegać się o uzyskanie takich uprawnień lub posiadając de facto takie uprawnienia nie może w danej chwili ich realizować i z nich korzystać z uwagi np. na ich czasowe «zawieszenie», nie powodujące jednak ich definitywnej utraty".
Decyzja starosty była wydana
Błędne są zatem stanowisko, że uprawnienia do kierowania nabywa się z dniem pozytywnego zdania egzaminu na prawo jazdy, czy w momencie fizycznego odbioru dokumentu z urzędu, czy też z dniem wpisania do ewidencji kierowców. W ocenie skarżącego, uprawnienie to nabywa się z datą wydania przez starostę decyzji administracyjnej przyznającej te uprawnienia, zaś fizyczny odbiór dokumentu jest tylko czynnością materialno-techniczną.
Nie posiada uprawnień osoba, która nie ma żadnego uprawnienia stwierdzonego odpowiednim dokumentem. Prawa jazdy, pozwolenie, karta motorowerowa i karta rowerowa nie są dokumentami uprawniającymi do prowadzenia, lecz dokumentami stwierdzającymi takie uprawnienia. Samo uprawnienie przyznaje się w formie decyzji, a prawo jazdy lub inny dokument odzwierciedla treść tej decyzji.
Nie odebrała dokumentu
Obwiniona od 9 września 2022 r., zgodnie z decyzją administracyjną miała uprawnienia do prowadzenia pojazdów kategorii B (na dokumencie prawa jazdy jako data wydania widnieje 9 września 2022 r.). Natomiast obwiniona nie odebrała prawa jazdy, wobec czego nie mogła go okazać funkcjonariuszom.
Zgodnie z nowelizacją art. 38 ustawy Prawo o ruchu drogowym, dokonaną 14 sierpnia 2020 r., od 5 grudnia 2020 r. kierujący pojazdem nie ma już obowiązku posiadania dokumentu prawa jazdy RP.
- Wskazane w kasacji rażące naruszenie prawa miało istotny wpływ na treść kwestionowanego w kasacji orzeczenia, gdyż prawidłowa ocena prawna zarzucanego obwinionej wykroczenia, doprowadziłaby do odmiennego co do istoty rozstrzygnięcia - podkreśla w kasacji zastępca RPO Stanisław Trociuk.
Chcesz zapisać ten artykuł i wrócić do niego w przyszłości? Skorzystaj z nowych możliwości na Moje Prawo.pl
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
