Zażalenia w sprawie izolacji sprawcy przemocy w katalogu spraw pilnych

Ministerstwo Sprawiedliwości chce dołączenia do katalogu spraw pilnych, czyli tych, które sądy mają rozpatrywać w pierwszej kolejności, także zażalenia na nakaz opuszczenia mieszkania lub zbliżania się do niego. To narzędzie, które policja od listopada ubiegłego roku może stosować wobec sprawców przemocy w rodzinie. W katalogu tym znajdą się też m.in. odwołania dotyczące zamówień publicznych.

Projekt rozporządzenia w tym zakresie, zmieniający regulamin urzędowania sądów powszechnych, trafił już do opiniowania. Katalog ma zostać rozszerzony też o inne sprawy - odwołania na orzeczenie Krajowej Izby Odwoławczej oraz postanowienie Prezesa Izby w sprawach z zakresu zamówień publicznych.  

Wracając do izolacji sprawcy przemocy, chodzi o art. 15aj. 2. ustawy o Policji i art. 18j ust. 2 ustawy o Żandarmerii Wojskowej i wojskowych organach porządkowych, w myśl których osobie stosującej przemoc w rodzinie, wobec której wydano nakaz opuszczenia mieszkania lub zakaz zbliżania się do niego, przysługuje zażalenie do sądu rejonowego, które sąd ma rozpoznać niezwłocznie, nie później jednak niż w ciągu 3 dni od dnia jego wpływu do sądu. 

Czytaj: MS: Natychmiastowa izolacja sprawców przemocy już działa>>

Cel - zwiększenie skuteczności wprowadzonych rozwiązań

Sąd może taki zaskarżony nakaz lub zakaz uchylić  - o czym ma niezwłocznie zawiadomić osobę dotkniętą przemocą w rodzinie, prokuratora, właściwą jednostkę policji oraz zespół interdyscyplinarny, o którym mowa w przepisach ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie.

Czytaj w LEX: Nowa procedura szybkiego reagowania wobec sprawców przemocy domowej >

Co ważne, w przypadku stwierdzenia bezzasadności, nielegalności lub nieprawidłowości nakazu lub zakazu sąd ma zawiadomić o tym przełożonego policjanta, który podjął taką decyzję. 

Samo ministerstwo wprowadzane zmiany uzasadnia tym, że w katalogu już teraz znajdują się sprawy, na których rozpoznanie przepisy prawa wyznaczają konkretny termin. - Zasadne jest uzupełnienie katalogu spraw pilnych w tym zakresie. Może się to także przyczyniać do efektywnego stosowania instrumentów ochrony prawnej wobec osoby doznającej przemocy oraz zapewnić w większym stopniu skuteczność oddziaływań interwencyjnych wobec osoby stosującej przemoc w rodzinie, wprowadzonych na mocy ustawy z dnia 30 kwietnia 2020 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw - wskazano.

Zobacz procedurę w LEX: Doręczenia w sprawie o zobowiązanie osoby stosującej przemoc w rodzinie do opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia lub zakazanie zbliżania się do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia >

Katalog spraw pilnych obejmuje m.in. sprawy w przedmiocie zastosowania tymczasowego aresztowania, wnioski o udzielenie zabezpieczenia, wnioski o nadanie klauzuli wykonalności, sprawy dotyczące odbierania dzieci, umieszczenia nieletniego w schronisku dla nieletnich, sprawy, w których nieletni został umieszczony w schronisku dla nieletnich oraz sprawy dotyczące umieszczenia małoletniego cudzoziemca w placówce opiekuńczo-wychowawczej, skargi na czynności komornika, sprawy, w których oskarżonym jest sędzia lub prokurator, sprawy o uchylenie, stwierdzenie nieważności oraz ustalenie istnienia albo nieistnienia uchwał spółek kapitałowych, przesłuchanie osoby w trybie zabezpieczenia dowodu lub co do której zachodzi obawa, że nie będzie można jej przesłuchać na rozprawie itd. 

Zobacz procedurę w LEX: Rozpoznawanie spraw w postępowaniach cywilnych w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii ogłoszonego w związku z COVID-19 >

Czytaj: Za przemoc w rodzinie "na bruk" - już obowiązują przepisy>>
 

Za przemoc w rodzinie na "bruk"

Chodzi o pakiet zmian m.in. w Kodeksie postępowania cywilnego i m.in. Ustawie o policji. Nakaz natychmiastowego opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia, lub zakaz zbliżania się do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia mogą być wydane wobec osoby stosującej przemoc w rodzinie, stwarzającej zagrożenie dla życia lub zdrowia bliskich. Nakaz lub zakaz mogą być stosowane łącznie i - co ważne - są natychmiast wykonalne. Mogą być wydane podczas interwencji podjętej we wspólnie zajmowanym mieszkaniu lub jego bezpośrednim otoczeniu lub w związku z informacją o stosowaniu przemocy w rodzinie. Zgłosić taką konieczność mogą: osoba dotknięta przemocą, kurator sądowy lub pracownik jednostki organizacyjnej pomocy społecznej, w związku z wykonywaniem ustawowych obowiązków. 

Czytaj w LEX: Sprawy pilne a bieg terminów procesowych i sądowych w czasie pandemii >

Przesłanką ma być stwierdzenie zagrożenia dla życia lub zdrowia osoby dotkniętej przemocą. Policjanci i żandarmi wojskowi mają się też się opierać na zeznaniach świadków: członków rodziny, sąsiadów, kuratorów, pracowników jednostek opieki społecznej, dokumentacji medycznej. Wszystkie przesłuchania są prowadzone pod rygorem odpowiedzialności karnej za złożenie nieprawdziwych zeznań.

Sam nakaz lub zakaz - zgodnie z nowelą - tracą moc po upływie czternastu dni od dnia ich wydania, chyba że na wniosek osoby dotkniętej przemocą, sąd przedłuży ten okres.

Jeśli sąd udzieli zabezpieczenia w sprawie o zobowiązanie osoby stosującej przemoc w rodzinie do opuszczenia lokalu lub o zakazanie zbliżania się (na podstawie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, na wniosek osoby dotkniętej przemocą) to nakaz lub zakaz wydany przez policję może przedłużyć. Co ważne, stracą one moc, kiedy wobec sprawcy zostanie zastosowany środek zapobiegawczy w postępowaniu karnym, wszczętym pod kątem tego, czy przemoc w rodzinie nosi znamiona przestępstwa.

Przymus adwokacko-radcowski w polskim procesie karnym [PRZEDSPRZEDAŻ] ebook

Piotr Misztal

Sprawdź  

Jak często stosowane jest nowe narzędzie? 

Z danych ministerstwa przedstawionych w marcu br. wynika, że przez niecałe sto dni nakaz opuszczenia lokalu lub zakaz zbliżania się do niego zastosowano w 776 przypadkach, w prawie 97 proc. dotyczyło to mężczyzn. W 564 przypadkach chodziło o nakaz opuszczenia mieszkania połączony z zakazem zbliżania się do niego, w 128 - o sam zakaz zbliżania się do mieszkania, a w 84 - o sam nakaz jego opuszczenia. - Z naszych danych wynika, że wcześniej sądowy proces nakazania sprawcy opuszczenia mieszkania trwał średnio 143 dni. Przez 143 dni ofiara pozostawała pod jednym dachem ze sprawcą przemocy. Teraz interwencja policyjna trwa około godziny, do półtorej godziny - podkreślał wówczas wiceminister Marcin Romanowski.

O statystyki wystąpiła też w interpelacji posłanka dr Anita Kucharska-Dziedzic (Nowa Lewica). Z danych, które uzyskała w czerwcu wynika, że łączna liczba izolacji w tym trybie wyniosła 1331, liczba izolacji na 100 tys. mieszkańców Polski - 3,46; a liczba powiatów, w których nie podjęto ani jednej izolacji sprawcy wynosiła 131 (na 380 powiatów). 

Jaka skala przemocy w rodzinie wynika z danych policyjnych? Ze statystyk wynika, że w 2020 r. w stosunku do 85 575 osób "istniało podejrzenie, że są dotknięte przemocą", w tym 62 866 kobiet, 11 787 dzieci i 10 922 mężczyzn. Z kolei w stosunku do 73 228 osób "istniało podejrzenie, że przemoc w rodzinie stosują". I tu prym wiedli mężczyźni - 66 198, kobiety 6 677 i nieletni - 353. 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.