Przepisy do akcji organizowanej przez Prawo.pl i Lex zgłosił radca prawny Grzegorz Dąbrowski (Kancelaria Radcy Prawnego Grzegorz Dąbrowski). Jak uzasadnił, w orzecznictwie na gruncie poprzednio obowiązującego stanu prawnego w judykaturze zgodnie przyjmowano, że termin umorzenia uzależniony jest wyłącznie od daty wydania postanowienia o zawieszeniu postępowania, a nie od daty doręczenia go stronie lub daty jego uprawomocnienia się. - Należy zauważyć, że wskazany pogląd był poparty argumentacją, że umorzenie postępowania w tych przypadkach jest następstwem długotrwałej bezczynności stron, która pozwala domniemywać, że strony nie są zainteresowane dalszym tokiem procesu (tak przykładowo orzekł Sąd Najwyższy w postanowieniu z 16 stycznia 2018 r., III UK 18/17, LEX nr 2490612). Taki pogląd był uzasadniony koniecznością zdyscyplinowania stron i miał oparcie w podstawowych zasadach postępowania cywilnego, jakimi niewątpliwie są zasada dyspozycyjności i kontradyktoryjności - pisze.
Zobacz w LEX omówienie tego orzeczenie SN: Sąd nie może uchylać się od rozstrzygania sporów >
Czytaj: Po zmianie procedury będzie rzeź spraw cywilnych w sądach>>
W systemie LEX znajdziesz zagadnienie powiązane z tym artykułem:
Zawieszenie postępowania
Najczęściej czytane w temacie:
Czytaj więcej w systemie informacji prawnej LEX
To zagadnienie zawiera:
Najczęściej czytane w temacie:
Czytaj więcej w systemie informacji prawnej LEX
Problem m.in. z zażaleniem
Mecenas w uzasadnieniu dodaje, że obecnie w orzecznictwie, na skutek uchwały Sądu Najwyższego z dnia 24 stycznia 2025 r., III CZP 33/24, przyjmuje się, iż po nowelizacji procedury cywilnej z 2019 r. bieg terminu do złożenia wniosku o podjęcie zawieszonego postępowania, określonego w art. 182 par. 1 pkt 1 k.p.c., rozpoczyna się od dnia wydania postanowienia o zawieszeniu postępowania. - Przyjęcie, iż trzymiesięczny termin umorzenia postępowania liczony jest od daty wydania postanowienia o zawieszeniu postępowania, a nie od daty jego uprawomocnienia, sprawia, że w gruncie rzeczy orzeczenie o zawieszeniu byłoby niezaskarżalne w obowiązującym stanie prawnym, a tak nie jest. Zgodnie bowiem z art. 394 par. 1 in principio k.p.c. zażalenie do sądu drugiej instancji przysługuje na postanowienia sądu pierwszej instancji kończące postępowanie w sprawie. Zakładając z dużym uproszczeniem, że zgodnie z k.p.c. strona ma tydzień na złożenie wniosku o uzasadnienie postanowienia o zawieszeniu postępowania, a następnie sąd ma tydzień na sporządzenie uzasadnienia, po czym strona ma dwa tygodnie na odebranie odpisu postanowienia z uzasadnieniem i potem tydzień na złożenie zażalenia, samo zaskarżenie zawieszenia postępowania może trwać do 5 tygodni, nie wliczając w to innych kwestii, jakie się mogą pojawić przy okazji (np. uzupełnienie braków lub zwolnienie od kosztów sądowych) - zaznacza.
I dodaje, że w takiej sytuacji sądowi drugiej instancji na rozpatrzenie zażalenia pozostałoby ok. 1,5 miesiąca. - W rzeczywistości jednak, w obecnych realiach organizacyjnych polskiego sądownictwa (przeciążenie i braki kadrowe), termin trzymiesięczny upływa, zanim zażalenie zostanie przesłane do sądu wyższej instancji. Zatem interpretacja art. 182 par. 1 pkt 1 k.p.c., w świetle której strona albo godzi się z postanowieniem o zawieszeniu postępowania, albo ryzykuje umorzeniem sprawy i składa przysługujące jej zażalenie, podważa zaufanie do procedur sądowych: przepisy je regulujące nie powinny stwarzać wrażenia, że podejmowane przez stronę czynności (wniesienie zażalenia) nie mają znaczenia prawnego - podkreśla mec. Dąbrowski. I podsumowuje, że zasada sprawiedliwości proceduralnej naruszona jest w tym aspekcie, w jakim wymaga ona „zapewnienia przewidywalności dla uczestnika postępowania przez odpowiednią spójność i wewnętrzną logikę mechanizmów, którym jest poddany".
Należy jednocześnie przyjąć, iż także w przypadku prawa do uzyskania wiążącego rozstrzygnięcia sprawy przez sąd nie chodzi o to, że rozstrzygnięcie ma przybrać formalną postać orzeczenia sądowego. Prawo do uzyskania wiążącego rozstrzygnięcia sprawy przez sąd powinno być analizowane w kontekście pojęcia „rozpatrzenia sprawy", użytego w art. 45 ust. 1 Konstytucji. Trybunał Konstytucyjny wielokrotnie podkreślał, że „istotą «rozpatrzenia sprawy» jest prawna kwalifikacja konkretnego stanu faktycznego, zawarta w wydanej normie konkretnej i indywidualnej, skierowanej do określonego podmiotu, z której wynikają określone skutki prawne, tzn. uprawnienia lub obowiązki" (...). Innymi słowy: jest to prawo jednostki do uzyskania „prawnie skutecznej ochrony praw na drodze sądowej - wskazuje mecenas.
Zobacz procedurę w LEX: Umorzenie postępowania >
Projekt w uzgodnieniach, terminy zbyt krótkie
Projekt zmian w procedurze cywilnej zaproponowała Komisja Kodyfikacyjna Prawa Cywilnego. Ministerstwo Sprawiedliwości wzięło go na siebie i skierowało do opiniowania. I tak zgodnie z projektem zmienia się art. 182 w par. 1 pkt 1 i 2 - zgodnie z propozycją umorzenie postępowania zawieszonego z przyczyn wskazanych w art. 177 par. 1 pkt 5 i 6 będzie następować, jeżeli wniosek o podjęcie postępowania nie zostanie zgłoszony w ciągu roku od daty postanowienia o zawieszeniu postępowania. Tak samo w przypadku postępowania zawieszonego na zgodny wniosek stron lub na wniosek spadkobiercy.
Zobacz też linię orzeczniczą w LEX: Umorzenie postępowania na podstawie art. 182 par. 1 k.p.c. >
Jak wskazano w uzasadnieniu, obowiązujące terminy są zbyt krótkie. - Ich daleko idące skrócenie podyktowane zostało, jak można sądzić, tylko względami statystyki sądowej. Terminy te mogą w wielu przypadkach uniemożliwiać powodowi doprowadzenie do podjęcia postępowania przed ich upływem. Jest to widoczne zwłaszcza w przypadku bardzo krótkiego terminu trzymiesięcznego z art. 182 par. 1 pkt 1, biegnącego od wydania przez sąd postanowienia o zawieszeniu postępowania (a nie od chwili powzięcia wiedzy o tym postanowieniu przez powoda), który niejednokrotnie nie pozwala powodowi np. na uzyskanie przed jego upływem wszystkich informacji pozwalających na wykonanie zarządzenia, co często wiąże się z koniecznością występowania do innych organów i oczekiwania na ich odpowiedź. Również termin z art. 182 par. 1 pkt 2, przewidziany dla przypadków zawieszenia postępowania na zgodny wniosek stron, bywa niekiedy zbyt krótki na to, aby np. dokończyć podjęte przez strony rozmowy ugodowe (w praktyce nie należą do wyjątków sytuacje, w których czas prowadzenia negocjacji ugodowych przez strony trwa przez okres zbliżony do sześciu miesięcy, o których mowa w przepisie) - wskazano.
W LEX znajdziesz wzór wniosku o umorzenie zawieszonego postępowania >
Prof. Marcin Dziurda z Katedry Postępowania Cywilnego Uniwersytetu Warszawskiego, członek Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Cywilnego, przypomina, że Komisja zmianę w tym zakresie zaproponowała w dużej nowelizacji postępowania cywilnego, która obecnie jest w opiniowaniu.
– Zdajemy sobie sprawę, że termin trzech miesięcy na złożenie wniosku o podjęcie zawieszonego postępowania, który wprowadzono nowelizacją z 2019 r., może być z punktu widzenia stron zbyt krótki. Dlatego proponujemy powrót do poprzedniego rozwiązania, czyli do terminu rocznego. Trudności wynikają z tego, że stosunkowo krótki termin na podjęcie postepowania biegnie od daty wydania postępowania o jego zawieszeniu. Zawodowi pełnomocnicy, którym doręczenia dokonywane są przez portal informacyjny, problemu z tą regulacją nie mają. Ale w przypadku stron działających osobiście, ze względu na problemy kadrowe w sądach, może się zdarzyć, że postanowienie o zawieszeniu zostanie doręczone już po upływie trzymiesięcznego terminu na złożenie wniosku o podjęcie postępowania. Stąd nasza propozycja – podsumowuje.
Czytaj też w LEX:
Typowe błędy profesjonalnych pełnomocników w pismach procesowych >
Najważniejsze zmiany w KPC wynikające z nowelizacji z 5 sierpnia 2025 r. >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
