Autor projektu, senator Aleksander Pociej proponuje wprowadzić do postępowania cywilnego bezwzględny zakaz przesłuchiwania pełnomocnika w charakterze świadka. Ma to się przyczynić do zwiększenia ochrony interesu strony.
Zapewnienie tajemnicy - pełniejsze
Przede wszystkim rozwiązanie to zapewni zwiększenie poufności komunikacji strony z jej pełnomocnikiem, ale także wykluczy przekazywanie przez pełnomocnika każdej wiedzy o swoim mocodawcy, również tej, którą posiadł w innych okolicznościach niż prowadząc sprawę lub udzielając porady prawnej.
Czytaj też: Udzielenie pełnomocnictwa ogólnego - co powinno zawierać pełnomocnictwo?>>
Projekt ustawy stanowi realizację postulatu zawartego w petycji obywatelskiej wniesionej do Senatu RP.M on na celu wprowadzenie do postępowania cywilnego bezwzględnego zakazu przesłuchiwania pełnomocnika strony w charakterze świadka. Osoby, które mogą być pełnomocnikiem strony w postępowaniu cywilnym, określa art. 87 kpc.
A zatem są to:
- rzecznik patentowy, w sprawach własności intelektualnej;
- osoba posiadająca licencję doradcy restrukturyzacyjnego, w sprawach restrukturyzacji i upadłości;
- osoba sprawująca zarząd majątkiem lub interesami strony; 4) osoba pozostająca ze stroną w stałym stosunku zlecenia, jeżeli przedmiot sprawy wchodzi w zakres tego zlecenia;
- współuczestnik sporu;
- małżonek, rodzeństwo, zstępni lub wstępni strony oraz osoba pozostająca ze stroną w stosunku przysposobienia;
- pracownik osoby prawnej, przedsiębiorcy lub ich organu nadrzędnego – w przypadku strony będącej osobą prawną lub przedsiębiorcą, w tym nieposiadającym osobowości prawnej;
- przedstawiciel właściwego w sprawach z zakresu pomocy społecznej organu jednostki samorządu terytorialnego oraz organizacji społecznej, mającej na celu udzielanie pomocy rodzinie – w przypadku spraw o ustalenie i zaprzeczenie pochodzenia dziecka i o roszczenia alimentacyjne;
- przedstawiciel organizacji zrzeszającej rolników indywidualnych, której rolnik będący stroną jest członkiem – w przypadku spraw związanych z prowadzeniem gospodarstwa rolnego;
- przedstawiciel organizacji, do której zadań statutowych należy ochrona konsumentów – w przypadku spraw związanych z ochroną praw konsumentów.
Czytaj w LEX: Tajemnica obrończa i adwokacka oraz radcy prawnego >
Odmowa odpowiedzi na pytanie
Obecnie pełnomocnikowi, będącemu adwokatem lub radcą prawnym, przysługuje prawo do odmowy odpowiedzi na pytania objęte tajemnicą zawodową uregulowaną odpowiednio w art. 6 ustawy– Prawo o adwokaturze oraz art. 3 ust. 3 ustawy o radcach prawnych. Przepisy te obligują adwokata oraz radcę prawnego do zachowania w tajemnicy wszystkiego, o czym dowiedzieli się w związku z udzielaniem pomocy prawnej.
Zobacz procedurę w LEX: Przeprowadzanie dowodu z zeznań świadków >
Przepis art. 261 § 2 kpc jest jednak nieprecyzyjny. Pozwala pełnomocnikowi odmówić odpowiedzi na pytanie, a nie na całe przesłuchanie. Norma stanowi, że świadek (a więc i pełnomocnik będący adwokatem lub radcą prawnym) może odmówić odpowiedzi na zadane pytanie, jeżeli zeznanie miałoby doprowadzić do pogwałcenia istotnej tajemnicy zawodowej.
Jednak w orzecznictwie znajduje się potwierdzenie to, że na gruncie obecnych przepisów Kpc są niejasności i niekiedy sądy traktują przepis rozszerzająco - przesłuchują pełnomocnika strony w charakterze świadka.
Zobacz procedurę w LEX: Działanie przez pełnomocnika >
Na przykład w wyroku z 14 lutego 2014 r. Sąd Apelacyjny w Katowicach wskazał, że okoliczność, w której pełnomocnik zeznawał w sprawie jako świadek nie niweczy jego statusu jako mandatariusza strony powodowej, tym bardziej, że przepis art. 259 Kpc nie ustanawia zakazu przesłuchania pełnomocnika w charakterze świadka (sygn. akt I ACa 1034/13).
Sytuacja ta powoduje, że strona postępowania reprezentowana przez pełnomocnika nie ma całkowitej pewności, że pełnomocnik zachowa w tajemnicy wszystko, czego się dowiedział o swoim mocodawcy, a zwłaszcza to, czego dowiedział się w innych okolicznościach niż prowadząc sprawę lub udzielając porady prawnej.
Czytaj w LEX: Dowód z zeznań świadka w postępowaniu sądowym w praktyce >
Inicjatywa słuszna z zastrzeżeniem
Adwokaci i radcy prawni od dawna postulowali wprowadzenie całkowitego zakazu ujawniania organom ścigania wiadomości powziętych w toku udzielania porad prawnych.
- Wszystko, co wzmacnia tajemnicę zawodową jest pożądane i godne poparcia - mówi dr Arwid Mednis, wspólnik Kancelarii Kobylańska Lewoszewski Mednis. - Klient powinien mieć bowiem całkowitą pewność, że to co powie adwokatowi lub radcy pozostanie między nimi - dodaje i podkreśla, że prokuratura może przesłuchiwać pełnomocników jako świadków sprawie cywilnej, prowadząc jednocześnie dochodzenie w związku z przestępstwem.
Czytaj w LEX: Sporządzanie pism procesowych po nowelizacji - zagadnienia praktyczne >
Adwokat Wojciech Korpetta prowadzący obrony karne ma wątpliwości, czy każdemu pełnomocnikowi powinien przysługiwać całkowity zakaz odmowy składania zeznań w postępowaniu cywilnym. Zwraca uwagę, że pełnomocnikiem strony mogą być zarówno pracownik osoby prawnej, przedsiębiorcy lub ich organu nadrzędnego, jak również siostra, brat, żona lub mąż.
- Do kategorii pełnomocników zaliczać trzeba także prawników bez uprawnień, aplikantów prowadzących sprawy w ramach umów stałego zlecenia. Czy rzeczywiście trzeba tak szeroko wprowadzać zakaz składnia zeznań? - zastanawia się adwokat Korpetta, zajmujący się sprawami karnymi. - Ten nowy przepis miałby sens, gdyby ograniczyć go do radców prawnych i adwokatów, występujących jako profesjonalni pełnomocnicy w zakresie wzmocnienia już przysługujących im instrumentów ochrony tajemnicy zawodowej.
Mecenas podaje przykład, gdy organy ścigania czerpią wiedzę z rozmaitych materiałów operacyjnych np. w sprawach zorganizowanych grup przestępczych. Dla zebrania legalnych dowodów mogą zechcieć potwierdzić materiał operacyjny i proszą o wyjaśnienia w charakterze świadka - pełnomocnika. W szeregu przypadków pełnomocnik ten może być członkiem rodziny, a jego wiedza odnośnie działań przestępnych w żaden sposób nie jest związana z udzielaniem pomocy prawnej jako pełnomocnik.
Czytaj w LEX: Prawa i obowiązki pełnomocników procesowych w praktyce w związku z koronawirusem >
- Wprowadzenie takiego przepisu do kodeksu postępowania cywilnego byłoby w niektórych przypadkach blokadą dla organów ścigania - podkreśla adwokat, wiec przepis ten należałoby uściślić i odnieść jedynie do niektórych podmiotów mogących być pełnomocnikami w postępowaniu cywilnym.
Czytaj w LEX: Dowód ze świadka po nowelizacji KPC >
-
