W swoim rocznym sprawozdaniu obejmującym rok 2021 CPT podkreśla, że nawet jeśli z biegiem czasu niektóre kraje poczyniły wymierne postępy w walce z przepełnieniem więzień, problem ten utrzymuje się w wielu systemach więziennych, w szczególności w zakładach przyjmujących oskarżonych. Co więcej, nawet w krajach, w których przeludnienie nie stanowi problemu w całym systemie więziennictwa, możliwe jest, że niektóre więzienia, części więzienia lub niektóre cele są przepełnione.
To może prowadzić do łamania praw człowieka
- Przeludnienie więzień podważa wszelkie wysiłki na rzecz nadania praktycznego znaczenia zakazowi tortur i innych form złego traktowania, ponieważ może prowadzić do łamania praw człowieka. Naraża na ryzyko wszystkich więźniów, zwłaszcza tych najbardziej narażonych, a także personel więzienny i podważa wysiłki na rzecz reintegracji więźniów. Rządy muszą zapewnić więźniom wystarczającą przestrzeń do godnego życia w więzieniu oraz właściwe stosowanie środków nieizolacyjnych, zapewniając jednocześnie, że system karny zapewnia społeczeństwu niezbędną ochronę – powiedział prezes CPT Alan Mitchell.
Czytaj też: Ile za osadzenie w przeludnionej celi? Omówienie wyroku ETPC z dnia 28 maja 2020 r., 42969/18 >
Skutek surowej polityki karnej
Raport przypomina, że przeludnienie więzień jest głównie wynikiem surowej polityki karnej, z częstszym i dłuższym stosowaniem aresztu tymczasowego, dłuższymi karami pozbawienia wolności i wciąż ograniczonym stosowaniem środków alternatywnych do aresztu.
Czytaj:
Odstraszać, nie wychowywać - Sejm pracuje nad zmianą filozofii karania>>
Przestępczość spada, liczba aresztów wzrasta - problem z sądami i przepisami>>
Zdaniem Komitetu Rady Europy, w pierwszej kolejności administracje karne powinny szczegółowo przeanalizować pojemność każdej celi, każdego więzienia i całego systemu więziennego, ściśle stosując standardy CPT dotyczące minimalnej powierzchni mieszkalnej przewidzianej dla każdego więźnia: co najmniej 4 m² w cele zbiorcze i 6 m² w celach indywidualnych (nie licząc aneksu sanitarnego). W Polsce obowiązuje norma 3 metrów kwadratowych w celach wieloosobowych, a w wyjątkowych sytuacjach dyrektor jednostki penitencjarnej może umieścić skazanego w celi mieszkalnej, w której powierzchnia przypadająca na osadzonego wynosi nie mniej niż 2 mkw. - Należy ustalić bezwzględną górną granicę liczby osadzonych w każdym więzieniu - podkreśla Komitet.
Są alternatywne środki
Drugim zasadniczym środkiem rekomendowanym przez CPT jest rozszerzenie stosowania środków alternatywnych wobec detencji, takich jak prace społeczne czy systemy monitoringu elektronicznego, uzupełnionych o kuratorów i programy rehabilitacyjne. CPT uważa, że stosowanie środków nieizolacyjnych pozostaje skromne w wielu państwach, zwłaszcza w fazie przedprocesowej, i nie zmniejsza w wystarczającym stopniu liczby osób przebywających w więzieniach. Wzywa rządy do współpracy z ustawodawcami, sędziami, prokuratorami oraz kierownikami więzień i kuratorów w celu rozwiązania problemu przepełnienia więzień w ramach skoordynowanych działań.
W czasie pandemii więzienia trochę rozrzedzono
W raporcie CPT z zadowoleniem przyjmuje środki podjęte w wielu państwach członkowskich w celu warunkowego lub czasowego zwolnienia więźniów niskiego ryzyka oraz ograniczenia stosowania tymczasowego aresztowania w celu zapobiegania rozprzestrzenianiu się COVID-19. Jednakże Komitet zauważa również, że niektóre argumenty wysuwane przez władze na przestrzeni lat, że nie były w stanie odciążyć więzień, nie zawsze były całkowicie szczere.
CPT ostrzega, że wraz z zakończeniem rygorystycznych środków zapobiegawczych covid-19, liczba więźniów ponownie rośnie w niektórych krajach, co może zwiększyć liczbę przepełnionych więzień w przyszłości.
Jak poinformowano, w 2021 r. CPT przeprowadził dziewięć wizyt okresowych (do Austrii, Bułgarii, Litwy, Federacji Rosyjskiej, Serbii, Szwecji, Szwajcarii, Turcji i Wielkiej Brytanii) oraz sześć wizyt ad hoc w celu zbadania konkretnych zagadnień (w Albanii, Belgii, Bośni oraz Hercegowina, Gruzja, Grecja i Rumunia).
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.