Ryszard S. (dane zmienione) został oskarżony o to, że 15 grudnia 2020 r., wbrew przepisom ustawy, posiadał znaczną ilość środków odurzających w postaci suszu roślinnego ziela konopi innych niż włókniste o łącznej wadze netto 55,28 gram. To mogło stanowić przestępstwo z art. 62 ust. 1 i 2 ustawy z 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii.
Po rozpoznaniu sprawy Sąd Rejonowy Gdańsk-Południe w Gdańsku 27 stycznia 2022 r. uznał oskarżonego Ryszarda S. za winnego tego, że posiadał substancje odurzające w znacznej ilości.
Nawiązka 2,5 tys. i kara pozbawienia wolności
Sąd czyn ten zakwalifikował jako nieuprawnione posiadanie środków odurzających i wymierzył mu karę roku pozbawienia wolności. Przy czym, zawiesił wykonanie tej kary na czas próby wynoszącej dwa lata. Ponadto sąd orzekł przepadek na rzecz Skarbu Państwa dowodów rzeczowych w postaci substancji odurzających, zarządzając ich zniszczenie. Orzekł na rzecz rzecz Stowarzyszenia Monar w Warszawie nawiązkę w wysokości 2,5 tys. zł.
To rozstrzygnięcie zostało zaskarżone przez prokuratora, który wydanemu orzeczeniu zarzucił w apelacji obrazę art. 72 par. 1 k.k., poprzez jego niezastosowanie, w sytuacji kiedy było to obowiązkowe przy zastosowaniu dobrodziejstwa warunkowego zawieszenia kary i w konsekwencji nieorzeczenie przynajmniej jednego z obowiązków określonych w tym przepisie prawa.
Czytaj też w LEX: Kluza Jan, Niewielka ilość narkotyków a możliwość reakcji karnej w świetle orzecznictwa sądowego >
Wyrokiem z 17 maja 2022 r. Sąd Okręgowy w Gdańsku zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że:
- orzekł wobec oskarżonego karę sześciu miesięcy ograniczenia wolności, zobowiązując oskarżonego do wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 30 godzin w stosunku miesięcznym;
- wymierzył oskarżonemu jedną opłatę za obie instancje w kwocie 120 zł;
- w pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymał w mocy.
Kasacja Prokuratora Generalnego
Prokurator Generalny zarzucił rozstrzygnięciu m.in. rażące i mające istotny wpływ na treść wyroku naruszenie art. 62 ust. 2 ustawy z 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii, polegające na wyrażeniu błędnego poglądu, iż jednym z kryteriów umożliwiających uznanie posiadanej przez sprawcę ilości środka odurzającego lub substancji psychotropowej za znaczną, jest uzależnienie sprawcy, które należy uwzględniać jako okoliczność czynu. Z uwagi na to, iż oskarżony jest osobą uzależnioną od narkotyków i alkoholu, posiadającą zmniejszoną wrażliwość na substancje psychoaktywne, a zatem wywołanie skutku w postaci odurzenia wymaga zastosowania przez niego jednorazowo większej porcji środka odurzającego. Więcej niż przez osobę zażywającą po raz pierwszy marihuanę.
Czytaj też w LEX: Kanarek Janusz, Ocenny charakter znamienia "znacznej ilości" środków odurzających. Próba reinterpretacji przyjmowanych w doktrynie i orzecznictwie poglądów >
Zasadna kasacja – uchylenie wyroku
Sąd Najwyższy uznał, że kasacja jest zasadna i uchylił wyrok Sądu II instancji do ponownego rozpoznania. - Wyrok jest wadliwy, gdyż został wydany z rażącym naruszeniem przepisów prawa materialnego, opisanych w zarzucie kasacji – wskazał sędzia sprawozdawca Jacek Błaszczyk.
Jak wynika z pisemnych motywów rozstrzygnięcia Sądu Okręgowego, powodem zmiany zaskarżonego wyroku było przyjęcie przez ten Sąd Okręgowy, iż z uwagi na to, że oskarżony jest osobą uzależnioną od narkotyków i alkoholu, a co za tym idzie, posiada zmniejszoną wrażliwość na substancje psychoaktywne, to nie można uznać posiadanej przez oskarżonego ilości środka odurzającego za znaczną.
Tym samym Sąd II instancji uznał, że uzależnienie stwierdzone u osoby posiadającej wbrew przepisom ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii, określoną ilość środków odurzających lub substancji psychotropowych, wpływa na kwalifikację prawną przypisanego jej zachowania, co do możliwości przypisania takiej osobie posiadania znacznej ilości środka odurzającego lub substancji psychotropowej.
Według SN stanowisko to należy jednak uznać za oczywiście błędne i niezgodne z prawidłową wykładnią czynu określonego w art. 62 ust. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii. Nie jest bowiem możliwe zaakceptowanie poglądu, iż osoba posiadająca w sensie obiektywnym znaczną ilość narkotyków, niebędąca osobą uzależnioną, winna być traktowana odmiennie od osoby uzależnionej.
Nie ulega wątpliwości, iż pojęcie „znaczna ilość” środka odurzającego lub substancji psychotropowej generalnie opiera się na zobiektywizowanym kryterium w postaci ilości porcji konsumpcyjnych, jakie mogą być uzyskane z zabezpieczonej u oskarżonego substancji chemicznej.
Zobacz też linię orzeczniczą: Pojęcie znacznej ilości narkotyku >
Analiza materiału wskazywała, że mimo uzależnienia oskarżony obecnie zażywa marihuanę („pali'’) co parę tygodni (od 4 do 8) w ilości do 1 grama miesięcznie. A także przez cały okres zażywania tego narkotyku nie zwiększał jego dawek (dane uzyskane podczas wywiadu w trakcie badania psychiatrycznego).
SO niezasadnie stwierdził, iż posiadane przez oskarżonego narkotyki w postaci 55,29 grama suszu konopi i 16,06 grama suszu łodyg konopi w łącznej ilości 71 porcji konsumpcyjnych, nie stanowią znacznej ilości środka odurzającego w rozumieniu art. 62 ust. 2 ustawy z 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii, zaś powodem takiego stanowiska jest uzależnienie oskarżonego od środków odurzających.
W wyroku Sądu Najwyższego z 14 lipca 2011 r., IV KK 127/11, stwierdzono: „Znaczna ilość narkotyków to taka, która wystarcza do jednorazowego odurzenia się co najmniej kilkudziesięciu osób”.
Specjalista od uzależnień ze Stowarzyszenia Monar w Gdańsku ocenił, że oskarżony nie jest osobą uzależnioną od marihuany, a ten środek odurzający jedynie używa w sposób szkodliwy. Niemniej jednak, co zostało ustalone przez Sąd Rejonowy i zaakceptowane przez Sąd odwoławczy, powołani biegli psychiatrzy ustalili, iż Ryszard S. jest osobą uzależnioną zarówno od alkoholu, jak i narkotyków (marihuana, amfetamina).
Nawiązka orzeczona błędnie
Orzeczenie Sądu Okręgowego dotknięte jest również obrazą przepisu prawa materialnego - art. 70 ust. 4 w zw. z art. 70 ust. 5 ustawy z 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii. Zmieniając bowiem kwalifikację prawną przypisanego oskarżonemu czynu, Sąd Okręgowy utrzymał w mocy rozstrzygnięcie Sądu, mocą którego oskarżony został zobowiązany do zapłaty nawiązki w kwocie 2,5 tys. zł na rzecz Stowarzyszenia Monar w Warszawie. Tymczasem, nie stosuje się do sprawy przestępstwa posiadania narkotyków, jeżeli jest on osobą uzależnioną. Za takiego zaś sprawcę uznano Ryszarda S.
Czytaj w LEX: Gensikowski Piotr, Nawiązka jako środek reakcji na przestępstwa przewidziane w ustawie o przeciwdziałaniu narkomanii >
SN orzekł więc, że nie ulega wątpliwości, że sformułowanie „nie stosuje się” użyte przez ustawodawcę w ustępie 5 art. 70 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii oznacza obligatoryjne wyłączenie możliwości orzeczenia nawiązki na cele zapobiegania i zwalczania narkomanii - w sytuacji gdy mamy do czynienia z uzależnionym narkomanem.
A Sąd Okręgowy w Gdańsku, w ślad za Sądem I instancji, ustalił, że Ryszard S. jest uzależniony od marihuany. To uniemożliwia orzeczenie od oskarżonego nawiązki opisanej w art. 70 ust. 4 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii (przepisu obowiązującego w dniu wyrokowania obu wskazanych sądów rozpoznających sprawę).
Z tych też względów dojść musiało do uwzględnienia nadzwyczajnego środka zaskarżenia i wydania wyroku przez Sąd Najwyższy o charakterze kasatoryjnym.
Wyrok Izby Karnej SN z 30 października 2023 r., sygn. V KK 183/23
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.