Zgodnie z projektem ustawy, opieka nad dziećmi będzie realizowana poprzez: żłobek, klub dziecięcy, dziennego opiekuna oraz nianię. Takimi formami opieki będą objęte dzieci do lat 3, a w niektórych uzasadnionych wypadkach do lat 4. Chodzi tu szczególnie o sytuację, gdy opieka przedszkolna w małych gminach wiejskich nie będzie możliwa lub stan psychomotoryczny dziecka wskazuje na konieczność przedłużenia opieki.
Żłobek będzie sprawować opiekę nad dziećmi od 20 tygodnia życia do 3 lat. Żłobki będą prowadzone przez gminy w postaci gminnych jednostek budżetowych. Ich prowadzenie może być również zlecane w drodze konkursu przez podmiot zewnętrzny. Dopuszczalne będzie również prowadzenie żłobków przez osoby fizyczne, prawne oraz jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej. Wysokość opłaty za pobyt dziecka w żłobku ustala podmiot, który żłobek utworzył. Opieka w tej placówce ma trwać maksymalnie 10 godzin dziennie, z możliwością wydłużenia tego czasu za dodatkową opłatą. Przewiduje się, że godziny przebywania dziecka w żłobku będą dostosowane do indywidualnego trybu pracy rodziców.
Skład personelu żłobka będzie dostosowany do liczby dzieci. Na dwadzieścioro dzieci powinna być zatrudniona przynajmniej jedna dyplomowana pielęgniarka. Opiekunem może zostać m.in. osoba posiadająca dyplom pielęgniarki, położnej, opiekunki dziecięcej, nauczyciela wychowania przedszkolnego lub pedagoga opiekuńczo-wychowawczego. W projekcie ustawy zostaną dokładnie sprecyzowane zapisy dotyczące kwalifikacji innych osób, które będą mogły zostać zatrudnione na tym stanowisku. Jeden opiekun będzie mógł zajmować się maksymalnie 8-giem dzieci.
Klub dziecięcy to placówka przeznaczona do opieki nad dziećmi od ok. 1 roku do lat 3, a w wyjątkowych przypadkach do 4 lat. Kwalifikacje opiekunów zatrudnionych w tych placówkach mają być identyczne z tymi, które są wymagane z żłobkach. Czas opieki nad dziećmi nie może przekraczać 5 godzin dziennie. Jeden opiekun będzie mógł zajmować się maksymalnie 8-giem dzieci.
Kolejna forma wykonywania opieki nad dzieckiem od 20 tygodnia do 3 lat (wyjątkowo do lat 4), to opiekun dzienny. Będą nimi osoby fizyczne, zatrudniane przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta. Osoby te będą sprawować opiekę nad dzieckiem w swoim domu lub mieszkaniu. Kandydaci na te funkcje będą wyłaniani w drodze konkursu. Opiekun dzienny ma być zatrudniany na podstawie umowy, w której określone będą jego obowiązki, czas, miejsce sprawowania opieki oraz wysokość wynagrodzenia. Przed rozpoczęciem pracy powinien odbyć 160-godzinne szkolenie. Opiekun ma się zajmować, w zależności od wielkości lokalu, maksymalnie pięciorgiem dzieci.
Niania będzie mogła sprawować opiekę nad dziećmi od 20 tygodnia do 3 roku życia (maks. do 4 lat). Będzie to osoba zatrudniona bezpośrednio przez rodzinę, natomiast z budżetu państwa będzie opłacana za nią składka na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne od kwoty najniższego wynagrodzenia za pracę. Warunkiem skorzystania z tego rozwiązania jest to, że oboje rodzice dziecka (lub rodzic, w przypadku osoby samotnie wychowującej dziecko) pracują (także na podstawie umowy cywilnoprawnej oraz prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej). W przypadku, gdy niania otrzymywać będzie wynagrodzenie wyższe od minimalnego, różnicę za składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne pokrywać będą rodzice. Osoba, z którą zawarto umowę będzie musiała zostać zgłoszona do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
Ustawa żłobkowa zwiększy przyrost naturalny?
Umożliwienia dużej grupie rodziców i opiekunów podjęcia aktywności zawodowej oraz wspieranie prokreacyjnych tendencji młodych małżeństw oraz gwarantowanie fachowej pomocy w wychowywaniu dzieci - takie zadania ma spełnić ustawa o opiece nad dziećmi do lat trzech, której projekt przyjął 14 września rząd. Istotną zmianą ma być to, że żłobek przestanie być zakładem opieki zdrowotnej.