Spółki wykonawcze dochodziły od Skarbu Państwa – Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad wynagrodzenia za wykonanie robót w związku z realizacją inwestycji drogowej. Strony zawarły umowę w oparciu o powszechnie stosowany w międzynarodowych kontraktach budowlanych wzorzec umowy o roboty budowlane, przygotowany przez organizację FIDIC w 1999 r. („Warunki kontraktu na budowę dla robót budowlanych i inżynieryjnych projektowanych przez zamawiającego”). Powódki uzasadniały żądanie niezasadnym, ich zdaniem, naliczeniem kar umownych z tytułu nienależytego wykonania umowy, twierdząc, że zamawiający uchybił terminowi, który przewidują warunki kontraktu FIDIC.
Zgłoszenie roszczenia przez zamawiającego
Sąd Okręgowy w Warszawie podzielił stanowisko powódek, że zgłoszenie roszczenia przez zamawiającego nastąpiło po terminie (sygn. XXV C 1728/20) i częściowo zasądził od pozwanego Skarbu Państwa kwotę dochodzoną pozwem z tytułu wynagrodzenia. Od wyroku Sądu Okręgowego apelację złożyły obie strony postępowania.
Wyrokiem z 22 lutego 2022 r. Sąd Apelacyjny w Warszawie zmienił zaskarżony wyrok i oddalił powództwo, przychylając się do argumentacji Prokuratorii Generalnej RP, zastępującej w sprawie pozwanego.
Sąd Apelacyjny w Warszawie orzekł, że subklauzula 2.5 nie określa terminu na zgłoszenie roszczenia, w przeciwieństwie do subklauzuli 20.1. W odniesieniu do subklauzuli 20.1 w orzecznictwie wyrażany jest pogląd, zgodnie z którym wskazany w niej termin 14 dni jest umownym terminem wygaśnięcia roszczeń, dopuszczalnym do wprowadzenia w umowie w świetle zasady swobody umów (termin zawity). Jeżeli Wykonawca nie zgłosi roszczenia w terminie wynikającym z subklauzuli, to jego roszczenie wygasa. W przypadku subklauzuli 2.5 tymczasem nie ma wprost określonego terminu, bowiem zgodnie z treścią subklauzuli 2.5 „Powiadomienie będzie dane tak szybko jak jest to praktycznie możliwe po tym, jak zamawiający dowie się o wydarzeniu lub okoliczności dającej powód do roszczenia”.
Zobacz procedurę w LEX: Waloryzacja wynagrodzenia w umowach, których przedmiotem są roboty budowlane, dostawy lub usługi, zawartych na dłużej niż 6 miesięcy >
Określenie „tak szybko jak jest to praktycznie możliwe” należy oceniać indywidualnie w stosunku do okoliczności wywodzących się z konkretnego przypadku. Wobec powyższego, należy przyjąć, że tylko roszczenie wykonawcy może wygasnąć z uwagi na niezachowanie konkretnego terminu w subklauzuli 20.1. Jednakże nie można zastosować tej reguły, kierując się analogią, w stosunku do procedury zgłoszenia roszczenia przewidzianej w subklauzuli 2.5 dla zamawiającego.
Czytaj w LEX: Ochrona podwykonawcy robót budowlanych na gruncie PZP >
Sąd drugiej instancji argumentował swoje rozstrzygnięcie tym, że istnienie uprawnienia pozwanego do naliczenia poszczególnych kar umownych nie jest uzależnione od zachowania procedury przewidzianej w subklauzuli 2.5 i 3.5, a ewentualne opóźnienie w zgłoszeniu roszczenia nie skutkuje utratą prawa jego dochodzenia bądź potrącenia. Sąd odwoławczy wyjaśnił, że subklauzula 2.5 nie określa sztywnego terminu na zgłoszenie roszczenia, a także nie wprowadza sankcji w postaci wygaśnięcia roszczenia w przypadku jego niedochowania.
Zobacz również: Roszczenia jednorodzajowe, czyli jakie?
Ponadto, jak wynika z uzasadnienia wyroku, naliczenie kary umownej mogło nastąpić dopiero po ustaniu okoliczności będących podstawą jej naliczenia i po usunięciu wady przez wykonawcę kontraktu.
Sąd Apelacyjny w Warszawie, wyrok z 22 lutego 2022 r. (sygn. VI ACa 736/20)
Olga Kowalska, radca Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej
Czytaj w LEX: Arbitraż w sprawach budowlanych >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
