Ustawa z dnia 17 sierpnia 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny i niektórych innych ustaw dokonała gruntownej przebudowy treści przepisu art. 130 k.k. Była to odpowiedź ustawodawcy na dynamiczny rozwój ilościowy oraz jakościowy zdarzeń o charakterze hybrydowym wymierzonych w bezpieczeństwo Polski.
Do przestrzeni prawnej wprowadzono sześć nowych typów czynów zabronionych oraz karalność przygotowania do jednego z nich. Tak daleko idące zmiany dotyczące przestępstwa szpiegostwa uzasadniono potrzebą dostosowania przepisów kodeksu karnego do stale zmieniającej się sytuacji geopolitycznej, postępu technologicznego, a także modyfikacji sposobów działania sprawców przestępstw ujętych w art. 130 k.k. Przedmiotem ochrony przestępstw stypizowanych w art. 130 k.k. jest - przypomnę - bezpieczeństwo zewnętrzne oraz wewnętrzne Rzeczypospolitej Polskiej. Chodzi tutaj przede wszystkim o suwerenność, niezależność, integralność terytorialną naszego kraju.
Czytaj też w LEX: Ochmann Paweł, Wojas Jakub, Ukryta inwazja jako część wojny hybrydowej w świetle prawa międzynarodowego>
Czytaj: Prok. Kosmaty: Prokuratorzy będą szkoleni z zakresu stosowania środków przymusu bezpośredniego>>
"Nowe" przestępstwa wymagają optymalnego podejścia
Przepis art. 130 par. 7 k.k. wprowadził do polskiej przestrzeni prawnej nowy typ czynu zabronionego polegający na dokonaniu aktu dywersji, sabotażu lub przestępstwa o charakterze terrorystycznym w ramach udziału w działalności obcego wywiadu. Ustawodawca nie pokusił się o legalne definicje pojęć dywersji oraz sabotażu, co powoduje, że należy sięgnąć po ich słownikowe wyjaśnienie.
Dywersja to działania sabotażowe lub propagandowe prowadzone na terytorium nieprzyjaciela w celu dezorganizacji jego działań wojennych oraz podstępna działalność zmierzająca do zakłócenia życia politycznego i gospodarczego jakiegoś państwa. Sabotaż to forma walki z wrogiem lub protestu polegająca na uchylaniu się od pracy, wadliwym jej wykonywaniu lub na uszkadzaniu maszyn i narzędzi, a także ukryte działanie mające na celu przeszkodzenie komuś w realizacji jakiegoś planu. Definicja legalna przestępstwa o charakterze terrorystycznym znajduje się w art. 115 par. 20 k.k. W par. 8 art. 130 k.k. dokonano penalizacji czynności przygotowawczych do wskazanych powyżej zachowań.
Kolejny nowy typ czynu zabronionego pojawił się w par. 9 omawianego artykułu, gdzie spenalizowano zachowanie polegające na prowadzeniu dezinformacji. Prawnokarnie wartościowana dezinformacja polega na rozpowszechnianiu nieprawdziwych lub wprowadzających w błąd informacji, mając na celu wywołanie poważnych zakłóceń w ustroju lub gospodarce Rzeczypospolitej Polskiej, państwa sojuszniczego lub organizacji międzynarodowej, której członkiem jest Rzeczpospolita Polska albo skłonienie organu władzy publicznej Rzeczypospolitej Polskiej, państwa sojuszniczego lub organizacji międzynarodowej, której członkiem jest Rzeczpospolita, do podjęcia lub zaniechania określonych czynności.
Wskazane powyżej nowe typy przestępstw stają się stałym elementem działań hybrydowych podejmowanych zwłaszcza przez Rosję i Białoruś przeciwko Polsce, np. podpalenia obiektów handlowych w Warszawie. Specyfika postępowania przygotowawczego sprawia, że opracowanie nowej metodyki jego prowadzenia dostosowanego do nowych form zjawiskowych przestępczości zajmuje zazwyczaj co najmniej rok. Wykrywanie przestępstw oraz gromadzenie materiału dowodowego w przypadku nowych wysoce skomplikowanych form przestępczości bezwzględnie wymaga ścisłej i bezpośredniej współpracy prokuratorów z funkcjonariuszami policji oraz innych wyspecjalizowanych służb.
Czytaj też w LEX: Matusiak-Frącczak Magdalena, Pozbawianie obywatelstwa zagranicznych bojowników terrorystycznych jako metoda zwalczania terroryzmu>
Cena promocyjna: 161.1 zł
Cena regularna: 179 zł
Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 125.31 zł
Prokuratorzy potrzebują specjalistycznych szkoleń
Powyższa sytuacja determinuje konieczność rozwijania i pogłębiania działalności szkoleniowej prokuratorów i asesorów w oparciu o specjalistyczną wiedzę i doświadczenie policji i innych służb. Nie ulega wątpliwości, że prowadzenie śledztwa w oparciu tylko o wiedzę procesową jest niewystarczające. Szkolenia, w ramach których prokuratorzy uzyskają dostęp do wiedzy podmiotów, zajmujących się działalnością analityczną, pozwoli na bieżące przedstawianie prokuratorom nowych form popełniania przestępstw oraz metod ich wykrywania i gromadzenia materiału dowodowego. Powyższe nie jest możliwe w sytuacji oparcia szkoleń tylko i wyłącznie o osoby z doświadczeniem prokuratorskim. Tytułem przykładu można podać ewolucyjny charakter przestępczości transgranicznej oraz liczne jej powiązania z czynami o charakterze terrorystycznym. Zwiększona swoboda w przemieszczaniu się osób i towarów sprawia, że od kilku lat problem nielegalnego przywozu towarów oraz imigracji narasta.
Wzrastający stopień imigracji obywateli, zwłaszcza z Bliskiego Wschodu, skłania do wniosku, że poziom przestępczości będzie miał charakter wzrostowy i to zarówno pod względem ilościowym, jak i jakościowym. Bogate zaplecze, jakim dysponują poszczególne ośrodki szkolenia Straży Granicznej, z pewnością sprosta wymaganiom w zakresie dostępu do wysokiej jakości szkoleń. W Ośrodku Szkoleń Specjalistycznych Straży Granicznej w Lubaniu pożądanym byłoby zorganizowanie szkoleń z zakresu kompetencji międzykulturowych, które są niezwykle istotne z punku pozyskiwania wartościowego materiału dowodowego. Z całą pewnością należałoby nawiązać współpracę ze specjalną jednostką woskową AGAT, która od wielu lat organizuje szkolenia z zakresu przeciwdziałania zagrożeniom hybrydowym. Unikatowa wiedza, jaką posiadają w tym obszarze żołnierze, stanowiłaby istotny element budowy efektywnej metodyki postępowania przygotowawczego o charakterze hybrydowym.
Szkolenia z profilaktyki zagrożeń wywiadowczych pozwolą na budowanie świadomości technik manipulacyjnych oraz zagrożeń, jakie niosą za sobą kontakty z obcokrajowcami zainteresowanymi pozyskaniem wrażliwej wiedzy, także w perspektywie długookresowej. Szkolenia takie uwrażliwią prokuratorów na potencjalne ryzyka wynikające z braku dostatecznej ochrony informacji oraz wskażą na elementy wpływające na podatność jej ujawniania. Celem szkoleń z zakresu profilaktyki kontrwywiadowczej i antyterrorystycznej z elementami cyberbezpieczeństwa będzie podniesienie świadomości prokuratorów, a także budowanie odporności na tego typu zagrożenia. W powyżej wskazanym zakresie powinny być pogłębiane szkolenia z udziałem funkcjonariuszy Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Należy także wspomnieć o nowym zjawisku, jakim jest przewidziane w ustawie o działaniach antyterrorystycznych użycie sił zbrojnych do realizacji zadań policyjnych, które z uwagi na brak doświadczeń może skutkować pojawieniem się szeregu wątpliwości co do zakresu uprawnień i metod działania przy realizacji poszczególnych zadań. W tym obszarze należy rozważyć możliwość szkoleń realizowanych w ścisłej współpracy z Żandarmerią Wojskową.
Polecamy też w LEX: Mozgawa Marek (red.), Kodeks karny. Komentarz aktualizowany>
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
