Pismo skierowane zostało do nich za pośrednictwem prezesów Sądów Apelacyjnych. Zaapelował o stosowanie bezpośrednio przepisów Konstytucji, w celu wyeliminowania praktyk naruszających zasadę równego traktowania adwokatów przez władze publiczne. Przypomniał również, że obowiązująca wysokość stawek wynagrodzenia adwokatów w sprawach prowadzonych z urzędu pozostaje, z niewielkimi zmianami, na takim samym poziomie od ponad 20 lat.
Tu warto przypomnieć, że pod koniec ubiegłego roku Trybunał Konstytucyjny orzekł, że przepisy rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości dotyczące stawek dla adwokatów z urzędu za sprawy karne i o wykroczenia, w zakresie w jakim są one niższe od stawek w tych samych sprawach dla obrońców "z wyboru", są niezgodne z Konstytucją. Sama batalia o "urzędówki" trwa od dłuższego czasu. Zdaniem adwokatów stawki za pomoc prawną z urzędu są nie tylko niskie, ale i niesprawiedliwe. Wielu z nich domaga się więc, by sądy przyznawały im wynagrodzenie zgodnie ze stawkami dla pełnomocników z wyboru. W tym zakresie trwa m.in. akcja Stowarzyszenia Adwokackiego Defensor Iuris pod hasłem "G(Ł)ODNA URZĘDÓWKA". To ono przygotowało wnioski o przyznawanie adwokatom wynagrodzeń zgodnie ze stawkami dla pełnomocników i obrońców z wyboru, które można kierować w sprawach cywilnych i karnych.
LINIA ORZECZNICZA w LEX: Zwrot wydatków ponoszonych przez pełnomocnika z urzędu oraz przez stronę >
Czytaj: Niegodne urzędówki? W większości izb adwokat może się już wypisać z listy>>
Dyskryminacja, do której brak jest podstaw
Rosati w swoim piśmie przypomina, że Adwokatura wielokrotnie w ciągu ostatnich lat zwracała uwagę, że różnicowanie stawek adwokackich w zależności od tego, w jakim trybie został ustanowiony obrońca czy pełnomocnik narusza konstytucyjne gwarancje ochrony praw majątkowych adwokatów. - Brak jest bowiem jakichkolwiek podstaw do wprowadzenia przez Ministra Sprawiedliwości dwóch różnych rozporządzeń wykonawczych do ustawy Prawo o adwokaturze i wprowadzenia regulacji dyskryminującej adwokatów działających z urzędu w stosunku do adwokatów świadczących pomoc prawną z wyboru w zakresie przysługującego im wynagrodzenia obliczanego na podstawie tych aktów wykonawczych - zaznacza.
Powołuje się też na przywołany powyżej wyrok TK (SK 66/19). - Trybunał słusznie zauważa, że poza ściśle określonymi przypadkami adwokat nie może uchylić się od wykonania zleconych mu obowiązków jako pełnomocnik lub obrońca z urzędu ‒ w przeciwieństwie do adwokata działającego z wyboru. Adwokaci działający w sprawie z urzędu nie mogą również otrzymać wynagrodzenia „z góry”, ani w całości, ani w części zaliczkowej, co oznacza, że do zakończenia postępowania w danej instancji de facto świadczą pomoc prawną za darmo - zaznacza.
Czytaj: TK: Przepisy dotyczące "urzędówek" za sprawy karne niezgodne z Konstytucją>>
Prezes dodaje, że Trybunał zwraca również uwagę na odmienne ukształtowanie zasad zwielokrotnienia stawki podstawowej oraz na warunki, które pełnomocnik musi spełniać, aby uzyskać wynagrodzenie wyższe niż stawka minimalna. - W przypadku spełnienia tych samych przesłanek adwokat działający z wyboru może uzyskać sześciokrotność stawki minimalnej, z kolei adwokat działający z urzędu jedynie 150 proc. stawki minimalnej, która dodatkowo kształtuje się na niższym poziomie. Wskazane okoliczności przemawiają za zrównaniem, w każdej sprawie, wysokości wynagrodzenia adwokatów świadczących pomoc prawną z urzędu z wynagrodzeniem adwokatów działających z wyboru, albowiem tylko takie rozwiązanie zapewni konstytucyjną gwarancję ochrony praw majątkowych oraz równe traktowanie przez władze publiczne - podsumowuje prezes NRA.
I dodaje, że o braku podstaw do różnicowania wysokości wynagrodzenia adwokatów wypowiedział się również Sąd Najwyższy, m.in. w postanowieniu z 7 stycznia 2021 r. w sprawie o sygn. akt I CSK 598/20, wskazując, że „(…) analiza statusu adwokatów i ich roli w postępowaniu, w którym występują jako podmioty powołane i zobowiązane do zastępstwa prawnego, prowadzi do uznania, że różnicowanie ich wynagrodzenia, tj. obniżenie pełnomocnikom z urzędu wynagrodzenia, które otrzymaliby, gdyby występowali w sprawie jako pełnomocnicy z wyboru nie ma konstytucyjnego uzasadnienia”.
Ustawodawca lekceważy problem
Prezes NRA wskazuje, że problem nierównego traktowania adwokatów działających jako obrońcy czy pełnomocnicy z urzędu jest wręcz niedostrzegany i lekceważony przez ustawodawcę.
- Aktualnie obowiązująca wysokość stawek wynagrodzenia adwokatów w sprawach prowadzonych z urzędu pozostaje, z niewielkimi zmianami, na takim samym poziomie od ponad 20 lat. Wieloletni brak reakcji Ministra Sprawiedliwości na zmiany ekonomiczne, które zachodzą od 2002 roku, spowodował, że wysokość wynagrodzenia adwokatów, na których Państwo nakłada obowiązek świadczenia pomocy prawnej, jest nie tylko nieadekwatna do nakładu ich pracy, ale przede wszystkim jest niedostosowana do obecnych realiów rynkowych - zaznacza.
Dodaje, że minimalne wynagrodzenie za pracę w 2003 r. wynosiło 800 zł brutto, w 2015 r. 1 750 zł brutto, a od 1 lipca 2023 r. będzie wynosić 3 600 zł brutto, podczas gdy wysokość wynagrodzenia adwokatów pozostaje niezmienna - dodaje.
Zobacz procedurę w LEX: Koszty zastępstwa procesowego świadczonego z urzędu >
Sędziowie powinni stosować konstytucję
Szef Naczelnej Rady Adwokackiej zaapelował równocześnie do sędziów sądów powszechnych o bezpośrednie stosowanie uregulowań konstytucyjnych, w szczególności art. 64 ust. 2, art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 1, art. 2 i art. 92 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, pozwalających na wyeliminowanie niezgodnych z ustawą zasadniczą uregulowań w zakresie wynagrodzenia adwokatów działających z urzędu i zagwarantowanie adwokatom ochrony ich praw majątkowych.
Prezes NRA wskazuje, że zgodnie z treścią uzasadnienia wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 20 grudnia 2022 r. (SK 78/21) „(…) skarżący ma możliwość wystąpienia do właściwego sądu z wnioskiem na podstawie art. 190 ust. 4 Konstytucji w związku z art. 626 § 2 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. ‒ Kodeks postępowania karnego (Dz.U. z 2022 r. poz. 1375 ze zm.)”. W związku z informacjami przekazywanymi przez środowisko adwokackie o pojawiających się praktykach odmawiania adwokatom konstytucyjnego prawa do dochodzenia swoich roszczeń, poprzez pozostawianie bez rozpoznania wniosków składanych na podstawie art. 190 ust. 4 Konstytucji w zw. z art. 626 § 2 k.p.k., apeluję do wszystkich Sędziów sądów powszechnych o stosowanie bezpośrednio przepisów Konstytucji, celem wyeliminowania rozwiązań naruszających zasadę równego traktowania przez władze publiczne.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
