Problem w tej sprawie dotyczył obowiązków obrońcy i jego skazanego klienta. Krzysztof K. został skazany za wprowadzanie do obrotu środków odurzających, substancji psychotropowych, a także nowych substancji psychoaktywnych (art. 56 ustawy o o przeciwdziałaniu narkomanii z 2005 r.).
Wniosek o uzasadnienie po terminie
Skazany był powiadomiony o terminie rozprawy odwoławczej na ostatni znany sądowi adres pobytu (w trybie awizo) i nie wnosił o doprowadzenie. W rozprawie brał udział obrońca z wyboru — adw. Sławomir K. z substytucji adw. Bohdana D.
Skazany złożył wniosek o sporządzenie i doręczenie uzasadnienia wyroku Sądu Okręgowego. Odmówiono mu przyjęcia wniosku skazanego z uwagi na złożenie go po upływie terminu. Kilka dni później obrońca złożył wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia kasacji.
Postanowieniem z 7 października 2022 r. Sąd Okręgowy w Łodzi odmówił przywrócenia terminu do wniesienia kasacji uznając, że niedotrzymanie terminu do jej wniesienia nastąpiło z powodu zaniedbań po stronie skazanego.
Następnie zarządzeniem z 19 października 2022 r. odmówiono przyjęcia kasacji złożonej przez obrońcę skazanego, wobec stwierdzenia, że została ona złożona po terminie, który nie został przywrócony.
To zarządzenie zostało zaskarżone przez skazanego i obrońcę, jednak zostało utrzymane w mocy postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia 9 lutego 2023 r., sygn. akt V KZ 67/22.
W dniu 10 marca 2023 r. obrońca skazanego, apotem sam Krzysztof K. złożyli wniosek o przywrócenie skazanemu terminu do złożenia wniosku o sporządzenie i doręczenie uzasadnienia wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 25 marca 2022 r.
W dniu 7 marca 2023 r. wniosek o przywrócenie terminu do złożenia wniosku o sporządzenie i doręczenie uzasadnienia wyroku złożył również skazany K. K.
Sąd Okręgowy także nie uwzględnił tych wniosków i odmówił skazanemu przywrócenia terminu do złożenia wniosku o sporządzenie na piśmie i doręczenie uzasadnienia wyroku Sądu Okręgowego.
Skazany nie interesował się sprawą?
Zażalenia na to postanowienie wnieśli obrońca i skazany. Obrońca zaskarżył postanowienie w całości, zarzucając mu błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, który w ocenie obrońcy, miał wpływ na treść orzeczenia poprzez uznanie przez sąd, że:
- skazany nie interesował się swoją sprawą i na skutek własnych zaniedbań nie realizował przysługujących mu uprawnień procesowych, kiedy stan faktyczny w sprawie jednoznacznie wskazuje na zaniedbania po stronie jego obrońcy w tamtym czasie, który uzależnił złożenie wniosku o sporządzenie pisemnego uzasadnienia i doręczenia go przez sąd obrońcy od złożenia przez małżonkę skazanego oświadczenia, że będzie sporządzał on kasację od wyroku , co w sposób jednoznaczny naruszyło konstytucyjne prawo skazanego do rzetelnej obrony, zamykając mu drogę do złożenia i przyjęcia kasacji od prawomocnego wyroku skazującego go na karę pozbawienia wolności na dwa lata;
- skazany wiedział na jakim etapie znajduje się jego sprawa, kiedy z zażalenia skazanego wynika fakt, że takiej wiedzy nie posiadał i dlatego złożył wniosek o uzasadnienie dopiero po rozmowie z żoną;
- skazany w sposób dostateczny nie wykazał, że nie miał kontaktu z obrońcą od dłuższego czasu, kiedy komunikacja z obrońcą za pośrednictwem żony odbywała się tylko i wyłącznie w zakresie zapadłego przed Sądem Okręgowym w Łodzi wyroku z dnia 25 marca 2022 roku i warunków stawianych przez obrońcę co do dalszej współpracy ze skazanym;
Według obrońcy skazany nie ponosi winy za niezłożenie wniosku o uzasadnienie w terminie ustawowym.
Ponadto obrońca zarzucił obrazę przepisu art. 6 ust. 3 lit. b) i c) Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności poprzez uniemożliwienie i pozbawienie skazanego możliwości przedstawienia swoich argumentów na rzecz zmiany lub uchylenia orzeczenia oraz dochodzenia swoich praw przed Sądem Najwyższym.
Przyczyny były zależne od skazanego
Sąd Najwyższy stwierdził, że zażalenia te nie są zasadne i dlatego nie zasługiwały na uwzględnienie.
Jak stwierdził sędzia sprawozdawca Dariusz Świecki, zarzuty obrońcy są niezwykle rozbudowane, dotykając od różnej strony tych samych zagadnień, zamiast skupić się wyłącznie na podniesieniu uchybień pierwotnych. A to powoduje nieczytelność tego środka zaskarżenia.
Zasadą jest, że podstawą przywrócenia terminu zawitego może być jedynie uznanie, iż jego niedochowanie nastąpiło z „przyczyn od strony niezależnych”. Na tego rodzaju okoliczności wskazywać powinien wniosek o przywrócenie terminu, jako że to po stronie wnioskodawcy leży wykazanie zaistnienia przesłanek do przywrócenia terminu. Słusznie przyjął Sąd Okręgowy, że w sprawie niedotrzymanie przez skazanego terminu do złożenia wniosku o sporządzenie i doręczenie uzasadnienia wyroku, nie nastąpiło z przyczyn od niego niezależnych – uznał Sąd Najwyższy w Izbie Karnej.
- Słusznie Sąd Okręgowy zwrócił uwagę na treść art. 75 par. 1 k.p.k., który stanowi, że to oskarżony jest zobowiązany zawiadamiać organ prowadzący postępowanie o każdej zmianie miejsca swojego zamieszkania lub pobytu trwającego dłużej niż 7 dni, w tym także z powodu pozbawienia wolności w innej sprawie – przypomniał sędzia Świecki. Nie może przy tym przekonywać twierdzenie, że to obrońca powinien poinformować sąd o pozbawieniu wolności skazanego, skoro miał wiedzę o tym fakcie. Ale nie zawiadomił sądu.
W takiej sytuacji obowiązek o tym, że skazany już jest pozbawiony wolności obciąża skazanego.
Skarżący podnoszą również, że ówczesny obrońca miał uzależniać złożenie wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku Sądu Okręgowego od tego, czy będzie sporządzał kasację w sprawie. Rzecz w tym, że Sąd Okręgowy wskazał już przekonująco, iż z załączonej do sprawy treści korespondencji nie wynika, aby obrońca zapewniał, że złoży wniosek o sporządzenie uzasadnienia wyroku. Oczekiwał natomiast w tym zakresie na informację od żony skazanego, na co żona Krzysztofa K. przystała bez żadnych zastrzeżeń.
SN orzekł, że w realiach sprawy nie wchodzi w rachubę przyjęcie, że uchybienie terminowi do złożenia wniosku o sporządzenie i doręczenie uzasadnienia wyroku nastąpiło z przyczyn niezależnych od skazanego.
Skazany miał bowiem świadomość toczącego się postępowania karnego, w tym jego aktualnego etapu, i nie wykonał obowiązku zawiadomienia sądu o zmianie miejsca pobytu w związku z pozbawieniem wolności w innej sprawie. Miał też możliwość skontaktowania się ze swoim obrońcą i wyrażenia swojej woli co do złożenia przez obrońcę wniosku o sporządzenie i doręczenie uzasadnienia wyroku. Tego rodzaju zachowanie wskazuje na brak dbałości skazanego o własne sprawy, co w rezultacie doprowadziło do uchybienia terminowi do złożenia wniosku o sporządzenie i doręczenie uzasadnienia wyroku.
Postanowienie Izby Karnej Sądu Najwyższego z 14 września 2023 r., sygnatura akt V KZ 31/23.
