Do Sądu Najwyższego wpłynęła wniesiona przez obrońcę skazanego kasacja od wyroku Sądu Okręgowego w Tarnobrzegu. W skardze podano zaistnienie uchybień o randze bezwzględnej przyczyny odwoławczej, wskazano m.in. na "nienależytą obsadę Sądu Okręgowego w Tarnobrzegu, ze względu na niespełnienie standardów niezawisłości i bezstronności".
Sprawa została zarejestrowana i przydzielona sędziemu Sądu Najwyższego Stanisławowi Stankiewiczowi, powołanemu do SN w czerwcu 2024 r. Po przesłaniu stronom zawiadomień o składzie rozpoznającym sprawę, obrońca skazanego złożył wniosek o wyłączenie od orzekania sędziego Stankiewicza.
Bezpośredni związek
Obrońca twierdził, że „w stosunku do Pana Sędziego zaistniały okoliczności uzasadniające jego wyłączenie jako iudex inhabilis, w oparciu o przepis art. 40 par. 1 pkt 1 k.p.k. ( wyłączenie, gdy sprawa bezpośrednio dotyczy sędziego).
Wynika to z faktu, że wymieniony sędzia „objął urząd sędziego Sądu Najwyższego w wyniku rekomendacji Krajowej Rady Sądownictwa ukształtowanej w oparciu o przepisy ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r., a więc organu, który nie stanowi Krajowej Rady Sądownictwa w rozumieniu Konstytucji RP”. W tym względzie odwołał się do uchwał składu połączonych Izb: Cywilnej, Karnej oraz Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego z 23 stycznia 2020 r. oraz składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z 2 czerwca 2022 r., I KZP 2/22.
Czytaj też w LEX: Konsekwencje wątpliwości co do instytucjonalnej bezstronności sędziego. Glosa do uchwały składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 2 czerwca 2022 r., I KZP 2/22 >
Uznał, iż „pociąga to za sobą stwierdzenie, że sąd z udziałem tego sędziego jest nienależycie obsadzony. Nadto obrońca zwrócił uwagę, że „w opisanym układzie procesowym udział Pana Sędziego Stanisława Stankiewicza w składzie sądu rozpoznającego kasację równałby się orzekaniu we własnej sprawie, ponieważ ze względu na jeden z zarzutów podniesionych w kasacji sprawa dotyczy Pana Sędziego bezpośrednio”.
Bezstronne orzekanie
W konsekwencji rozpoznając ten zarzut sędzia „nie mógłby go uwzględnić, bowiem w ten sposób zakwestionowałby własne "uprawnienie" do bezstronnego orzekania, zaś w wypadku oddalenia kasacji naraziłby się na zarzut orzekania we własnej sprawie”.
Sąd Najwyższy orzekł, że wniosek zasługuje na uwzględnienie. Sędzia sprawozdawca Zbigniew Puszkarski przypomniał, że wyznaczony do składu orzekającego w sprawie sędzia Stanisław Stankiewicz na stanowisko sędziego Sądu Najwyższego został powołany na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa, której skład został ukształtowany na mocy ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r., o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa.
Czytaj też w LEX: Jeden tzw. neosędzia SN nie jest Sądem Najwyższym. Omówienie wyroku TS z dnia 7 listopada 2024 r., C-326/23 (Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów) >
Podstawa w uchwałach
W powołanej przez obrońcę uchwale składu trzech Izb z 23 stycznia 2020 r. Sąd Najwyższy stwierdził m.in., że nienależyta obsada sądu zachodzi także wtedy, gdy w składzie sądu bierze udział osoba powołana na urząd sędziego Sądu Najwyższego na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa ukształtowanej na mocy ustawy z 8 grudnia 2017 r. o zmianie ustawy o KRS.
Natomiast w uchwale składu 7 sędziów z dnia 2 czerwca 2022 r., I KZP 2/22, Sąd Najwyższy wskazał m.in., że środek odwoławczy zawierający zarzuty dotyczące uchybienia w procedurze powołania sędziego nie może być rozpoznany przez sąd, w skład którego wchodzi osoba powołana w takiej samej procedurze. Wypada uznać, że odnosi się to również do składu Sądu Najwyższego mającego rozpoznać kasację, w której treści, względnie w drodze uzupełniającej sygnalizacji, podniesiono zaistnienie wspomnianego uchybienia".
W takim wypadku zaistniałaby bowiem sytuacja zbliżona do przypadku orzekania sędziego we własnej sprawie, sprzeczna z fundamentalną zasadą nemo iudex in causa sua, co w konsekwencji wywołałoby u stron, jak i w odbiorze społecznym, przekonanie o braku bezstronności sądu i rzetelności procesu kasacyjnego.
Zasługuje zatem, stwierdził SN, na aprobatę staranie obrońcy, by skład orzekającego w sprawie jego klienta Sądu Najwyższego nie nasuwał wątpliwości.
Postanowienie Izby Karnej Sądu Najwyższego z 28 października 2025 r. , sygn. akt III KK 537/25
Czytaj też w LEX: Krytyczny przegląd wybranego orzecznictwa sądów administracyjnych wobec statusu tzw. neosędziów w latach 2018–2023 >
Cena promocyjna: 79.2 zł
|Cena regularna: 99 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 69.3 zł
