Pełny tekst uchwały brzmi: Do określenia końca terminów przedawnienia roszczeń wymienionych w art. 125 par. 1 k.c. ma zastosowanie art. 118 zdanie 2 k.c.
- Za takim poglądem przemawia przede wszystkim wykładnia systemowa, tj. umiejscowienie obu tych regulacji w tytule "Przedawnienie roszczeń". Przyjęcie odmiennego stanowiska byłoby sprzeczne z zasadą techniki prawodawczej w postaci obowiązku nadawania tym samym pojęciom takich samych skutków prawnych. Po drugie - przyjęcie innego stanowiska byłoby sprzeczne z konstytucyjną zasadą równości obywateli wobec prawa, gdyż wobec niektórych wierzycieli nie byłaby stosowana reguła z art. 118 k.c. – uważają cywiliści.
Przedawnienie stwierdzone sądownie
Kanwą tej sprawy był wniosek o nadanie klauzuli wykonalności prawomocnemu nakazowi zapłaty, który został wydany przez Sąd Rejonowy w Szczytnie. Jednak sąd I instancji oddalił ten wniosek. Sąd stwierdził bowiem, że roszczenie uległo przedawnieniu. Wniosek o nadanie klauzuli wykonalności złożono 31 grudnia 2024 r., podczas gdy bieg sześcioletniego terminu przedawnienia z art. 125 k.c. należało liczyć od 9 lipca 2018 roku, tj. od dnia wejścia w życie nowelizacji kodeksu cywilnego z 13 kwietnia 2018 r.
Stwierdzono też, że art. 125 k.c. stanowi lex specialis do art. 118 k.c.
Z art. 125 par. 1 wynika, że roszczenie stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu powołanego do rozpoznawania spraw danego rodzaju albo orzeczeniem sądu polubownego, jak również roszczenie stwierdzone ugodą zawartą przed sądem albo sądem polubownym albo ugodą zawartą przed mediatorem i zatwierdzoną przez sąd, przedawnia się z upływem sześciu lat. Jeżeli stwierdzone w ten sposób roszczenie obejmuje świadczenia okresowe, roszczenie o świadczenie okresowe należne w przyszłości przedawnia się z upływem trzech lat. Artykuł 118 k.c. stanowi z kolei, że koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata.
Sąd rejonowy przypomniał, że art. 118 k.c. statuuje dwie generalne normy. Pierwsza z nich traktuje o ogólnych terminach przedawnienia i sprowadza się do określenia długości tych terminów na sześć lub trzy lata, z wyraźnym zastrzeżeniem – jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej.
Druga z tych norm przewiduje sposób określenia końca biegu terminu przedawnienia przez wprowadzenie reguły, że jest to ostatni dzień roku kalendarzowego (chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata). Sąd przedstawiający zagadnienie prawne nie miał wątpliwości, że odnosi się ona do wszystkich przypadków określonych w zdaniu pierwszym, ale też nie stanowi całkowicie samodzielnej jednostki redakcyjnej. Oba zdania tego przepisu zakładają wyjątki, ale w przypadku zdania drugiego określono wprost, w jakich przypadkach przewidziana w nim reguła nie znajduje zastosowania.
Odstępstwa od zasady
Artykuł 125 par. 1 k.c. dotyczący przedawnień roszczeń stwierdzonych prawomocnym orzeczeniem albo ugodą sądową wprowadza normę szczególną (lex specialis) względem normy wynikającej z art. 118 zd. 1 k.c., tj. odmiennie określa długość terminów przedawnienia. Co do zasady, z chwilą uzyskania przez wierzyciela tytułu egzekucyjnego, będącego prawomocnym orzeczeniem sądu lub ugodą zawartą przed sądem lub przez sąd zatwierdzoną, ujednoliceniu do sześciu lat ulega termin przedawnienia tych roszczeń, co do których art. 118 zd. 1 k.c. dopuszcza odstępstwa. Jedynie roszczenie o świadczenia okresowe przedawnia się z upływem lat trzech.
Wątpliwości sądu przedstawiającego zagadnienie prawne wzbudziła natomiast wykładnia systemowa, skoro tożsama kwestia została uregulowana w tym samym tytule kodeksu cywilnego, dotyczącym przedawnienia roszczeń. Gdyby art. 125 par. 1 k.c. wprowadzał odstępstwo względem zdania drugiego art. 118 k.c. w kwestii określenia końca biegu terminu przedawnienia, to nie byłoby potrzeby sięgania do jakiegokolwiek innego przepisu prawa.
Sąd rejonowy przywołał pogląd wyrażony w uchwale Sądu Najwyższego z 22 maja 2024 r., III CZP 21/23, zgodnie z którym art. 115 k.c. nie ma zastosowania do upływu terminu przedawnienia, co oznacza, że termin przedawnienia może upłynąć w sobotę lub w niedzielę. Przepisy regulujące przedawnienie naruszają zasadę ochrony praw podmiotowych, a zatem jako przepisy szczególne nie podlegają wykładni rozszerzającej.
Czytaj też w LEX:
Uchwała Izby Cywilnej zapadła w składzie: SSN Beata Janiszewska (przewodnicząca), SSN Ireneusz Kunicki oraz SSN Marcin Trzebiatowski (sprawozdawca).
Uchwała Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z 23 października 2025 r., sygnatura akt III CZP 21/25
Cena promocyjna: 84.49 zł
Cena regularna: 169 zł
Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 84.49 zł
