Prokurator nie odpowie za poniżenie podejrzanej

Oskarżycielką prywatną była Maria B. (dane zmienione). Oskarżona, a zarazem wnioskodawczyni, została obwiniona o to, iż napisała słowo „faszyści” na elewacji apteki. Była to reakcja na zachowanie właścicielki apteki, która – w jej ocenie – odmówiła Marii B. wydania leku z powodu uprzedzeń do wnioskodawczyni motywowanych jej światopoglądem i znanym w lokalnej społeczności sposobem życia. Chodziło o to, że jest osobą bardzo ubogą, utrzymującą się ze zbierania ziół.

Czyn chuligański?

Prokurator Prokuratury Rejonowej postawił Marii B. zarzut umyślnego zniszczenia mienia, kwalifikowanego jako występek o charakterze chuligańskim, tzn. działania publicznie i bez powodu albo z oczywiście błahego powodu, okazując przez to rażące lekceważenie porządku prawnego. Działanie to było w całkowitym oderwaniu od stanu faktycznego i wyjaśnień złożonych przez wnioskodawczynię.

Prokurator nadzorujący dochodzenie przeciwko Marii B. podjął decyzję o zbadaniu jej przez biegłych psychiatrów. Zdaniem wnioskodawczyni nie było jednak jakichkolwiek przesłanek, które mogłyby wskazywać na uzasadnione wątpliwości co do jej stanu zdrowia psychicznego. W toku przesłuchania kobieta nie stwierdziła, aby leczyła się psychiatrycznie, neurologicznie lub odwykowo – co mogłoby stanowić podstawę dopuszczenia dowodu z opinii dwóch biegłych psychiatrów. A w samym protokole funkcjonariusz go sporządzający nie odnotował, aby zachowanie wnioskodawczyni w czasie czynności było nieodpowiednie, wyzywające czy agresywne.

Odmowa uchylenia immunitetu prokuratorowi

Sąd Najwyższy w Izbie Odpowiedzialności Zawodowej w I instancji odmówił zezwolenia na pociągnięcie prokuratora Prokuratury Rejonowej do odpowiedzialności karnej za to, że:

4 sierpnia 2023 r. posłużył się wykonywanym zawodem i w tym celu skierował podejrzenie przeciwko Marii B. wobec braku dowodów winy na popełnienie zarzucanego jej czynu zabronionego i wykorzystanie do tego celu incydentu niemającego cech czynu zabronionego,
zmanipulował postępowanie poprzez przypisanie Marii B. rzekomego problemu psychicznego, posługując się w tym celu sprawowanym stanowiskiem prokuratora, tj. czynów z art. 212 kodeksu karnego.

Zażalenie na tę uchwałę złożył pełnomocnik oskarżycielki prywatnej Marii B., zaskarżając ją w całości. Zaskarżonej uchwale zarzucił obrazę przepisów postępowania, tj. art. 7 kodeksu postępowania karnego w zw. z art. 135 par. 6 ustawy Prawo o prokuraturze.

Sąd Najwyższy w II instancji uznał w składzie trzyosobowym, że zażalenie nie zasługiwało na uwzględnienie. Wcześniejsza decyzja została zatem utrzymana w mocy, jako w pełni słuszna i pozbawiona jakichkolwiek uchybień.

Ochrona urzędu

Izba Odpowiedzialności Zawodowej przypomniała, że urząd prokuratora objęty został przez ustawodawcę szczególną ochroną prawną w postaci immunitetu, który skorelowany jest z możliwością swobodnego wykonywania czynności zawodowych przez osobę sprawującą ten urząd. Instytucja ta ma za zadanie chronić prokuratora przed instrumentalnym wykorzystaniem mechanizmów prawa karnego, w tym możliwością wywierania nacisków przez stronę postępowania czy też inne podmioty zewnętrzne. Zabezpiecza też wizerunek wymiaru sprawiedliwości, którego prokurator jest reprezentantem. Nie można przy tym pozwolić, by instytucja immunitetu była nadużywana i nadinterpretowana w celu uniknięcia ponoszenia konsekwencji swoich czynów przez prokuratora.

Sąd Najwyższy zauważa, że działanie prokuratora stanowiło jedynie wykonywanie przysługujących mu uprawnień związanych z prowadzeniem postępowania przygotowawczego, stosownie do przepisów kodeksu postępowania karnego.

Zachowanie prokuratora nie miało na celu poniżenia w opinii publicznej podejrzanej. Co znamienne, akta sprawy wpłynęły do Prokuratury Rejonowej z wnioskiem o poddanie podejrzanej Marii B. badaniom sądowo-psychiatrycznym.

Ponadto, jak zaznaczyła sędzia sprawozdawca Maria Szczepaniec, z wydanej w sprawie opinii sądowo-psychiatryczno-psychologicznej wynika, że podejrzana w chwili popełnienia zarzucanego jej czynu miała ograniczoną w stopniu znacznym zdolność do rozpoznania jego znaczenia i do pokierowania swoim postępowaniem.

- Podnoszony przez skarżącego zarzut dowolnej oceny materiału dowodowego nie został w realiach materiału dowodowego sprawy choćby uprawdopodobniony. Wobec natomiast zasadnego przyjęcia, iż zachowanie prokuratora nie wypełnia znamion zniesławienia, odmowę udzielenia zgody na pociągnięcie prokuratora do odpowiedzialności karnej uznać należy za w pełni uzasadnioną – podkreśliła Izba Odpowiedzialności Zawodowej.

Uchwała Izby Odpowiedzialności Zawodowej Sądu Najwyższego z 28 sierpnia 2025 r., sygn. akt II ZIZ 31/24

Nowość

Bestseller