W zakresie jurysdykcji oraz uznawania i wykonywania orzeczeń należy wziąć pod uwagę kilka regulacji. Po pierwsze zgodnie z umową o wystąpieniu Zjednoczonego Królestwa z Unii Europejskiej do wszystkich postępowań w sprawach cywilnych wszczętych do 31 grudnia 2020 roku znajdą zastosowanie dotychczasowe przepisy rozporządzenia Bruksela I bis.

Jurysdykcja oraz uznawanie i wykonywanie orzeczeń

Umowa o współpracy nie uregulowała kwestii jurysdykcji oraz uznawania i wykonywania orzeczeń wszczętych po okresie przejściowym. Oznacza to, że należy sięgnąć do umów wzajemnych. Znajdzie tutaj zastosowanie Konwencja Haska z 30 czerwca 2005 r. o umowach dotyczących właściwości sądu. Unia Europejska przystąpiła do tej Konwencji w 2015 roku. Wielka Brytania jest jej samodzielną stroną od 1 stycznia 2021 roku. Konwencja ta nie jest oczywiście tak kompleksową regulacją jak Bruksela I bis. Zawiera wiele luk, do których będą musiały mieć zastosowanie przepisy krajowe. Konwencja nie ma bowiem zastosowania do klauzul niewyłącznych oraz nie przewiduje wzajemnego uznawania i wykonywania tymczasowych środków ochrony.

Czytaj także: Brexit - uznawanie właściwości sądów według konwencji haskiej>>
 

W połowie 2020 roku Wielka Brytania złożyła wniosek o przystąpienie do Konwencji z Lugano o jurysdykcji i uznawaniu oraz wykonywaniu orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych i handlowych ze skutkiem od dnia 1 stycznia 2021 roku. Do tej pory jednak nie została uzyskana zgoda umawiających się państw. W razie przystąpienia Wielkiej Brytanii do Konwencji z Lugano kwestia kształtu systemu jurysdykcji i wykonywania orzeczeń byłaby zbliżona do tego, który został ukształtowany rozporządzeniem Bruksela I bis.

Czytaj w LEX: Brexit a RODO - praktyczne wskazówki dla administratorów danych >

Prawo właściwe

Zasady odnoszące się do ustalania prawa właściwego są natomiast przejrzyste. Regulacje rozporządzeń Rzym I i Rzym II zostały bowiem włączone przez Wielką Brytanię do prawa krajowego. W związku z tym zasady w zakresie prawa właściwego pozostają niezmienione po zakończeniu okresu przejściowego.

Sprawdź w LEX:  Czy po brexicie można wystawiać faktury z stawką 0% za transport towarów do Wielkiej Brytanii?  >

 

Nowość
Nowość
Kodeks cywilny. Kodeks postępowania cywilnego. Dochodzenie roszczeń w postępowaniu grupowym. Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Prawo prywatne międzynarodo

Sprawdź  

Doręczenia

Od początku 2021 roku rozporządzenie unijne w sprawie doręczania dokumentów sądowych i pozasądowych w sprawach cywilnych lub handlowych nie ma już zastosowania w stosunkach między Wielką Brytanią a państwami członkowskimi UE. Należy zatem sięgnąć do obowiązujących umów wzajemnych.

W 1967 roku Wielka Brytania przystąpiła do Konwencji Haskiej o doręczaniu dokumentów sądowych i pozasądowych. Konwencja przewiduje trzy podstawowe sposoby doręczania. Najbardziej formalną metodą jest doręczenie za pośrednictwem organu centralnego. Druga metoda pozwala na doręczenie bezpośrednio przez przedstawicieli dyplomatycznych lub konsularnych, urzędników sądowych, urzędników lub inne właściwe osoby. Ostatnim sposobem doręczania jest metoda, która pozwala na przesyłanie dokumentów sądowych bezpośrednio pocztą.

Sprawdź w LEX: Jak obecnie kształtuje się sytuacja prawna podmiotów brytyjskich po "brexicie" w zakresie prowadzenia przez nie działalności gospodarczej na terenie Polski? >

Odnosząc się do kwestii doręczeń trzeba pamiętać, że 26 sierpnia 1931 r. w Warszawie Polska i Wielka Brytania podpisały Konwencję w przedmiocie postępowania w sprawach cywilnych i handlowych, która nadal obowiązuje. Zgodnie z zapisami Konwencji pierwszym sposobem doręczenia jest doręczenie za pośrednictwem wyznaczonego organu. W Polsce jest to Ministerstwo Sprawiedliwości a w Wielkiej Brytanii na podstawie zapisu Konwencji „Senior Master of the Supreme Court of Judicature”.

Konwencja dopuszcza również cztery inne sposoby doręczenia bez skierowania jakiejkolwiek prośby do władz kraju wykonania lub bez żadnego współdziałania tych władz.Powyższe odnosi się do następujących sposobów doręczeń:

  1. przez urzędnika konsularnego działającego za kraj pochodzenia;
  2. przez agenta wyznaczonego w tym celu bądź przez władzę sądową kraju pochodzenia, bądź przez stronę, na której wniosek pismo zostało wystawione;
  3. przez pocztę;
  4. jakimkolwiek innym sposobem doręczenia, który nie sprzeciwia się ustawom obowiązującym w chwili doręczenia w kraju wykonania.
     

Współpraca sądowa w sprawach cywilnych

Wielka Brytania i Unia Europejska nie osiągnęły porozumienia w sprawie zastąpienia dotychczasowych regulacji odnoszących się do współpracy sądowej w sprawach cywilnych. Aktualnie strony w sprawach cywilnych będą musiały opierać się na przepisach krajowych lub innych konwencjach międzynarodowych. W zakresie przeprowadzania dowodów zastosowanie znajdzie Konwencja o przeprowadzaniu dowodów za granicą w sprawach cywilnych lub handlowych.

Na tę chwilę nie jest jasne jak zasady odnoszące się do większości z poruszonych powyżej kwestii będą wyglądać w dłuższej perspektywie. Jest to niewątpliwie sytuacja daleka od pożądanej. W zakresie nieobjętym umowami wzajemnymi zastosowanie znajdą przepisy krajowe, co wiąże się z niepewnością i ryzykiem konfliktów jurysdykcyjnych.

Autorki:
Elżbieta Żemojtel, adwokat kierująca praktyką rozwiązywania sporów w kancelarii Squire Patton Boggs
Aleksandra Stępniewicz, kancelaria Squire Patton Boggs