Jurysdykcja oraz uznawanie i wykonywanie orzeczeń w sprawach cywilnych i handlowych są uregulowane pomiędzy państwami członkowskimi UE w rozporządzeniu Bruksela I bis. Stosowanie przepisów tego rozporządzenia wobec Wielkiej Brytanii po brexicie zostało ściśle powiązane z okresem przejściowym. Przez wiele miesięcy po wyjściu Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej nie było wiadomo, jakie rozwiązania zostaną przyjęte po 31 grudnia 2020 r.
Teraz według konwencji haskiej
Na szczęście, pomimo początkowych zawirowań, pod koniec września Wielka Brytania zdecydowała się przystąpić do konwencji haskiej z 30 czerwca 2005 r. o umowach dotyczących właściwości sądu. Dniem wejścia konwencji w życie w odniesieniu do Wielkiej Brytanii jako samodzielnej strony będzie 1 stycznia 2021 r.
Czytaj także:
Jest umowa handlowa UE z Wielką Brytanią>>
Brexit – zmiany w obrocie towarowym po zakończeniu okresu przejściowego>>
Konwencja haska przyznaje jurysdykcję sądowi państwa będącego jej sygnatariuszem, jeżeli został on wskazany w ważnej umowie o jurysdykcję wyłączną. Ponadto, zapewnia uznawanie i wykonywanie orzeczeń wydanych przez taki sąd, za wyjątkiem ściśle określonych przypadków.
Warto podkreślić, że konwencji nie stosuje się do umów o jurysdykcję odnoszących się do stosunku pracy, a także wtedy, gdy stroną umowy jurysdykcyjnej jest osoba fizyczna działająca przede wszystkim w celach osobistych, rodzinnych lub związanych z gospodarstwem domowym.
Od 1 października 2015 r. stroną konwencji haskiej o umowach dotyczących właściwości sądu jest Unia Europejska. Konwencja ta znajdzie zatem zastosowanie w stosunkach pomiędzy Wielką Brytanią a państwami członkowskimi, w tym Polską.
Konwencja z Lugano wciąż pod znakiem zapytania
Znacznie szersze uregulowanie kwestii jurysdykcji miałoby miejsce, gdyby Wielka Brytana przystąpiła jako samodzielna strona do konwencji o jurysdykcji i uznawaniu oraz wykonywaniu orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych i handlowych, podpisanej 30 października 2007 r. w Lugano. Obecnie konwencja ta dotyczy stosunków Islandii, Norwegii i Szwajcarii z Unią Europejską.
W przeciwieństwie do konwencji haskiej, konwencja z Lugano wychodzi poza zakres spraw, w których zawarta została umowa o jurysdykcję wyłączną sądu. Obejmuje ona również umowy o jurysdykcję niebędącą jurysdykcją wyłączną, spory ze stosunków umownych w braku umowy jurysdykcyjnej, a także sprawy alimentacyjne oraz te wynikające z czynów niedozwolonych. Reguluje jurysdykcję dotyczącą umów z udziałem konsumentów i umów o pracę.
Wielka Brytania rozpoczęła proces przystąpienia do konwencji z Lugano w kwietniu bieżącego roku. Na chwilę obecną Unia Europejska nie wyraziła jednak zgody na to, aby Wielka Brytania została stroną tej konwencji.
Z uwagi na wieloetapowość procedury przystąpienia, nie jest już możliwe sfinalizowanie jej przed końcem roku. Przynajmniej przez jakiś czas, w zakresie nieobjętym konwencją haską, jurysdykcja oraz uznawanie i wykonywanie orzeczeń podlegać będą zatem wewnętrznym przepisom Wielkiej Brytanii i poszczególnych państw członkowskich.
