To przypadki, w których strony były wzywane przez sądy do uzupełnienia braków apelacji – przez złożenie ich odpisów. Ponieważ nie zachowały kopii i nie były w stanie odtworzyć tego z pamięci - apelacje odrzucano. Sam problem wynikał z tego, że wcześniej sąd pierwszej instancji pouczając o terminie i sposobie wniesienia apelacji nie poinformował, że należy złożyć dwa odpisy.
24 lipca 2019 r. prezydent Andrzej Duda podpisał nowelizację Kodeksu postępowania cywilnego i niektórych innych ustaw. Zmieniony art. 5 Kpc upoważnia ministra sprawiedliwości do określenia w drodze rozporządzenia wzorów pouczeń, których udzielania na piśmie wymaga Kpc, przy uwzględnieniu zapewnienia komunikatywności przekazu. Dlatego RPO wystąpił do resortu z pytaniem na jakim etapie są prace i poprosił o uwzględnienie także problemów, które dostrzegł ETPC.
Zobacz nagranie szkolenia w LEX: Czynności stron i sądu w związku z reformą postępowania cywilnego >
Prawo zagwarantowane w Konstytucji
Przykładów w swoim wystąpieniu RPO wymienia kilka. Między innymi sprawę Parol przeciwko Polsce, w której ETPC stwierdził (wyrok z 11 października 2018 r.), że sąd nie dopełnił obowiązku wynikającego z art. 327 § 2 Kodeksu postępowania cywilnego. Nie powiadomił bowiem skarżącego o obowiązku złożenia apelacji w dwóch egzemplarzach. ETPC uznał, że to naruszenie art. 6 ust. 1 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności - prawa do sądu.
Czytaj: Wkrótce wzrost opłat sądowych w sprawach cywilnych>>
Podobnie było również w sprawie Adamkowski przeciwko Polsce (wyrok z 28 marca 2019 r.). ETPC zauważył, że pouczenie co do terminu i sposobu wniesienia apelacji nie zawierało informacji, że należy ją złożyć w dwóch odpisach. Ponadto skarżącego nie poinformowano o obowiązku przesyłania wszystkich pism procesowych do sądu w dwóch odpisach. Trybunał stwierdził naruszenie art. 6 ust. 1 Konwencji z uwagi na nieproporcjonalne ograniczenie dostępu do sądu.
Czytaj w LEX: Nowe obowiązki pełnomocników procesowych - reforma KPC >
- Prawo do sądu gwarantuje także art. 45 Konstytucji. W orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego wskazuje się zasadnicze elementy tego prawa. Jest wśród nich również prawo do odpowiedniego ukształtowania procedury sądowej. A niewątpliwie służy temu udzielenie wyczerpującego i pełnego pouczenia stronie postępowania. Obowiązek pouczeń wiąże się również z zasadą zaufania obywatela do państwa, wynikającą z art. 2 Konstytucji. Dlatego szczególnie uzasadnione jest ich uregulowanie zgodnie z postulatami jasności i zrozumiałości prawa - podkreśla Adam Bodnar.
Czytaj też: Duża reforma procedury cywilnej już opublikowana >>
Czytaj w LEX: Reforma KPC - przepisy, które wchodzą w życie 21 sierpnia 2019 r. >>
Obywatel nie wie jak i kiedy złożyć apelacje
Poza pouczeniami o treści wprost określonej w aktach wykonawczych do Kpc, ich zakres i forma w znacznej mierze wynikały z praktyki przyjętej w danym sądzie. Największa jej niejednolitość uwidacznia się właśnie co do pouczeń o terminie i sposobie wniesienia środka zaskarżenia.
Zobacz w LEX: Rewolucyjne zmiany w postępowaniu cywilnym - nagranie ze szkolenia >
- Brak takiej wiedzy utrudnia, a często nawet uniemożliwia, realne skorzystanie ze środka odwoławczego przez osobę niebędącą profesjonalnym pełnomocnikiem. Tymczasem pouczenia, które spełniałyby standardy rzetelnego procesu, znacznie ograniczałyby przypadki odrzucania środków zaskarżenia wobec nieusunięcia braków formalnych - podnosi RPO.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
