Projektowana zmiana częściowo przyczyni się do ujednolicenia regulacji dotyczących wysokości tzw. zwracalnych kosztów procesu. Brak limitu przewidzianego w art. 98 ust. 2 zd. 2kp, zdaniem senatorów. nie rodzi niebezpieczeństwa zasądzania nadmiernych sum z tytułu zwrotu kosztów przejazdu.
Ochrona interesu strony
Dlatego, że sąd ocenia wysokość kosztów procesu z punktu widzenia ich niezbędności i celowości. Jeżeli żądane przez stronę koszty są nadmierne albo nie były celowe z punktu widzenia dochodzenia prawa albo obrony, to sąd obniża je do wysokości odpowiadającej tym kryteriom.
Jak wskazał Trybunał Konstytucyjny z 11 grudnia 2018 r. (sygn. S 7/18) w uzasadnieniu swego postanowienia, ocena dokonywana przez sąd gwarantuje ochronę interesów tej strony, która jest zobowiązywana do zwrotu kosztów procesu.
Alternatywnym rozwiązaniem byłoby wprowadzenie limitu kosztów przejazdów profesjonalnego pełnomocnika strony.
Ministerstwo opracuje swój projekt
Wiceminister sprawiedliwości Łukasz Piebiak uważa, że nie byłoby to trafne rozwiązanie. Skoro zwrot kosztów procesu pełni funkcję rekompensującą, to względy słuszności przemawiają za koniecznością zwrotu całości kosztów niezbędnych i celowych, poniesionych z związku z dochodzeniem praw albo obroną w postępowaniu cywilnym.
Czytaj: Sejm: sędzia będzie miał większą swobodę w orzekaniu o kosztach
Według min. Piebiaka mogłoby się okazać, że ustawowy limit jest zbyt niski, a poniesienie wyższych kosztów przejazdów pełnomocnika mogłoby być celowe i uzasadnione w okolicznościach konkretnej sprawy. Z tych względów lepszym i bardziej sprawiedliwym rozwiązaniem jest pozostawienie sądowi oceny, która jest dokonywana przy uwzględnieniu okoliczności konkretnej sprawy.
Strona reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika może uzyskać zwrot wszystkich wydatków pełnomocnika (nie tylko kosztów przejazdu). Natomiast strona działająca osobiście albo z pełnomocnikiem niebędącym profesjonalistą może uzyskać tylko zwrot kosztów przejazdu do sądu. Inne wydatki, choćby były niezbędne i celowe, nie mogą być jej zwrócone w ramach zwrotu kosztów procesu.
Takie zróżnicowanie zdaniem Ministerstwa Sprawiedliwości - również nie znajduje uzasadnienia i jest sprzeczne z poczuciem słuszności. Spostrzeżenie to wskazuje na potrzebę dokonania kompleksowej nowelizacji przepisów dotyczących kosztów procesu w celu uwzględnienia uwag Trybunału Konstytucyjnego. W Ministerstwie Sprawiedliwości zostaną podjęte prace analityczne i koncepcyjne zmierzające do opracowania rządowego projektu ustawy, który wraz z opisanym problemem powinien rozstrzygnąć także inne kwestie w zakresie kosztów sądowych, budzące do tej pory wątpliwości teoretyczne i trudności praktyczne.
