Na przestrzeni ostatnich kilku lat systematycznie dokonywane są zmiany w prawie meldunkowym, które obejmują nie tylko kwestie dotyczące samego zameldowania, ale także regulacje w zakresie dowodów osobistych oraz szeroko rozumianej ewidencji ludności. Do tej pory wszystkie te zagadnienia regulowała ustawa z 10 kwietnia 1974 r.

Nowy ustrój, nowe zasady
Potrzeba nowelizacji prawa meldunkowego uwarunkowana była przynajmniej kilkoma kwestiami. Przede wszystkim zaważyła na tym zmiana ustroju państwa. Po transformacjach systemowych przepisy stały się archaiczne i zamiast pomagać ludziom, zaczęły utrudniać wiele procedur urzędowych. Równolegle zmiany społeczno – gospodarcze nabrały dynamicznego charakteru, powodując w rezultacie zwiększoną mobilność obywateli. Kluczową kwestią była również postępująca integracja w ramach Unii Europejskiej, która dąży do ujednolicenia prawa we wszystkich Państwach Członkowskich.

Dwie ustawy wejdą z życie
W związku z powyższym, w dniu 1 stycznia 2015 r. będzie miała miejsce najpoważniejsza z dotychczasowych reform prawa meldunkowego. Z początkiem przyszłego roku wejdą w życie ustawa o ewidencji ludności z 24 września 2010 r. (Dz. U. z 2010 Nr 217, poz. 1427 z późn. zm.) oraz ustawa o dowodach osobistych z  6 sierpnia 2010 r. (Dz.U. z 2010 r. Nr 167, poz. 1131 z późn. zm.). Z dniem wejścia w życie powyższych przepisów, moc utraci ustawa o ewidencji ludności i dowodach osobistych z 1974 r.
Już na początku 2013 r. zaczęto wprowadzać zmiany, których zadaniem było zniesienie wielu niedogodności oraz problemów pojawiających się w procesie meldunkowym. Każdy, kto chciał zmienić miejsce pobytu, a więc również meldunek, nie musiał już zgłaszać tego w urzędzie, zaś wymeldowanie następowało w sposób automatyczny wraz ze zgłoszeniem chęci meldunku w nowym miejscu. Konieczność zameldowania na pobyt czasowy, który nie przekraczał 3 miesięcy została również usunięta. Przedłużono także termin zgłoszenia takiego pobytu do 30 dni i zniesiono sankcję, która była przewidziana za niedopełnienie obowiązku meldunkowego, który opisany został w art. 147 Kodeksu wykroczeń.
- Nowelizacja ustaw, które wejdą w życie z dniem 1 stycznia 2015 r. utrzymuje i sankcjonuje wcześniej zastosowane ułatwienia. Zgodnie z art. 33 nowej ustawy o ewidencji ludności, każdy obywatel może wymeldować się z dotychczasowego miejsca pobytu stałego lub czasowego, poprzez zameldowanie się w urzędzie na terenie nowego miejsca zamieszkania. Wszystkie formalności związane z meldunkiem, a więc także formularze i odpowiedni zakres wymaganych danych, również zostały uproszczone. Dotychczas istniejące „zbiory meldunkowe” zostaną zastąpione przez „rejestr mieszkańców” oraz „rejestr zamieszkania cudzoziemców”, które będą prowadzone przez właściwego, miejscowego wójta (burmistrza lub prezydenta miasta), a zbiory danych osobowych PESEL ustąpią miejsca „rejestrowi PESEL” – tłumaczy Bartłomiej Urbanek, adwokat TGC Corporate Lawyers.
Wszystkie te działania mają na celu całkowite zniesienie obowiązku meldunkowego. Zakładana data wejścia w życie regulacji wieńczących całą „reformę meldunkową” to 1 stycznia 2016 r.

Zmianyw systemie PESEL
Od wejścia w życie nowych przepisów, a więc już od 1 stycznia 2015 r., zmianie ulegnie również Powszechny Elektroniczny System Ewidencji Ludności (PESEL) – tj. jak wskazano wyżej,
w miejsce „zbioru” zostanie utworzony „rejestr PESEL”. Odpowiedzialność za jego funkcjonowanie spoczywać będzie na właściwym ministrze, zajmującym się sprawami wewnętrznymi. Podstawową rolą nowego rejestru będzie gromadzenia kluczowych danych osobowych, a więc: nazwisk (w tym rodowych), imion, dat, miejsc oraz krajów urodzenia, stanów cywilnych itd. Najważniejszą i zarazem najbardziej interesującą obywateli kwestią jest fakt, że w żaden sposób nie zmieni się numer PESEL, który nadal będzie składał się z 11 cyfr, zawierających datę urodzenia, numer porządkowy, oznaczenie płci oraz liczbę kontrolną. Niewielu obywateli ma bowiem świadomość, że 10 cyfra w numerze Powszechnego Elektronicznego Systemu Ewidencji Ludności w jednoznaczny sposób określa płeć. Cyfry parzyste, łącznie z 0 przeznaczone są dla kobiet, a nieparzyste dla mężczyzn.

Powstanie rejestr dowodów osobistych
Znaczące zmiany zostaną wprowadzone także w kwestiach dowodów osobistych. - Podobnie jak w przypadku numeru PESEL, zacznie funkcjonować nowy system tj. Rejestr Dowodów Osobistych, kierowany przez właściwego ministra do spraw wewnętrznych. Będzie on prowadzony w formie elektronicznej, co ułatwi jego centralizację i zarządzanie. Wszystkie dane pozyskiwane będą od osób posiadających ważny dowód i następnie gromadzone. To, w jaki sposób mogą zostać udostępnione przez ministra i odpowiednie organy gminy, szczegółowo i jasno określa ustawa. Najważniejsze zmiany, jakie będzie mógł dostrzec obywatel na nowych dokumentach tożsamości, to przede wszystkim zakres danych uwidacznianych na dokumencie.- mówi ekspert.

Bez meldeunku w dowodzie
Od 1 stycznia 2015 r. z dowodu osobistego zniknie informacja o miejscu zameldowania, co automatycznie zwolni z konieczności jego wymiany w przypadku zmiany meldunku (do czasu jego funkcjonowania). Zrezygnowano także z umieszczania na dowodzie informacji dotyczącej wzrostu oraz koloru oczu. Jednak wypełniając wniosek o wydanie dowodu osobistego, będzie trzeba podać adres korespondencyjny, poczty elektronicznej lub numer telefonu. Wszystko to w celu usprawnienia komunikacji z urzędem, która może być potrzeba w trakcie postępowania administracyjnego związanego z wydawaniem dokumentu.

Dowód w dowolnym urzędzie
Przydatną zmianą wynikającą z wprowadzenia Rejestru Dowodów Osobistych, która zdecydowanie ułatwi cały proces, jest umożliwienie obywatelom złożenia wniosku o wydanie dowodu w organie dowolnej gminy na terytorium całego kraju. Należy w tym miejscu także zaznaczyć, że dowody osobiste, które zostały wydane przed  1 stycznia 2015 r., a więc wejścia w życie nowych przepisów, zachowają swoją ważność. Utracą ją dopiero po upływie określonej wcześniej daty i nie pociąga to za sobą żadnych dodatkowych formalności.