We wtorek 25 października ukazało się na stronie Sądu Najwyższego oświadczenie ławników. Rada Ławnicza Sądu Najwyższego postanowiła wyrazić swoją opinię w sprawie niezawisłości orzeczniczej i nieskazitelności charakteru ławników Sądu Najwyższego.
Jak podkreśla, prawo i obowiązek ławników Sądu Najwyższego do urzeczywistniania niezawisłość w orzekaniu wynika wprost z art. 67 § 1 Ustawy o Sądzie Najwyższym w związku z art. 178 Konstytucji RP. Ławnicy dodają, że dochowanie wymogu faktycznej niezawisłości jest warunkiem orzekania przez nich w Sądzie Najwyższym i tym samym podstawą realizacji prawa obywateli do sprawiedliwego sądu, o którym mowa w art. 45 ust. 1 Konstytucji oraz art. 6 ust. 1 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności.
Gwarancje niezawisłości
Rada podkreśla, że na straży zapewnienia niezawisłości ławników Sądu Najwyższego stoją przepisy prawa, precyzujące zarówno procedury, mające na celu uniknięcie wpływania na stanowisko orzecznicze ławników przez czynniki zewnętrzne, jak również stawiające przed ławnikami Sądu Najwyższego cezurę:
- nieskazitelności charakteru (art.59 § 3 pkt 2 uSN);
- oraz obiektywizmu: o zarówno w wymiarze etycznym, zgodnie z zasadami postępowania etycznego sędziów, skodyfikowanych w Zbiorze Zasad Etyki Zawodowej Sędziów i Asesorów Sądowych, mających zastosowanie odpowiednio do Ławników SN (vide Uchwała Nr 1/2019 Rady Ławniczej Sądu Najwyższego z dnia 27 września 2019 roku), poprzez brak przynależności partyjnej oraz niewspółpracowanie z organami represji (art.60 ust 14 i 15 uSN).
Przedstawiciele suwerena
- Sprostanie przez ławników Sądu Najwyższego oczekiwaniu społecznemu odnośnie niezawisłość orzeczniczej, obiektywizmu oraz nieskazitelności charakteru jest podstawą udziału przedstawicieli suwerena w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości, o którym mowa w art. 182 Konstytucji. Tym samym wszelkie uchybienia, nie wspominając o naruszeniach, w zakresie niezawisłości orzeczniczej, obiektywizmu i nieskazitelności charakteru są trwałą przeszkodą w sprawowaniu funkcji ławnika Sądu Najwyższego - wskazują sygnatariusze oświadczenia.
Zastrzeżenia co do niezawisłości ławników wysuwali obrońcy zwieszonych przez Izbę Dyscyplinarną sędziów. Dotyczy to łaników, który wcześniej orzekał w zlikwidowanej Izbie Dyscyplinarnej. Wówczas ławnicy nie wyrażali wątpliwości do jej legalności. Jedynie ławnik Marek Popowicz odmówił zasiadania w tej Izbie i w Izbie Kontroli Nadzwyczajnej SN.
Sędzia Małgorzata Wąsek-Wiaderek orzekająca w jednej ze spraw już w nowej Izbie Odpowiedzialności Zawodowej oddaliła wniosek obrońców o wyłączenie ławnika, gdyż uznała, że Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu wypowiadał się jedynie co do sędziów zawodowych. I to wybranych przez KRS po grudniu 2017 r., natomiast ławników wybiera Senat.
