Projekt ma na celu rozwiązanie kwestii sędziów powołanych przy udziale Krajowej Rady Sądownictwa ukształtowanej na podstawie nowelizacji z grudnia 2017 r., czyli z 15 sędziami/członkami powołanymi przez Sejm, a nie przez sędziów. Zmienia też m.in. ustawę o Sądzie Najwyższym. Na stronie MS pojawiła się właśnie najnowsza wersja, która w tym zakresie odbiega od tej z końca kwietnia br.

Przepisy miałyby obowiązywać od 15 października br. 

Czytaj: Referendarze nie chcą, by ich szeregi zasilali sędziowie powołani od 2018 r.>>

Zniesiona tylko jedna z dwóch nowych izb

Główna zmiana dotyczy projektowanego art. 55 ust. 1 ustawy o Sądzie Najwyższym. We wcześniejszej wersji znosił on Izbę Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych oraz Izbę Odpowiedzialności Zawodowej. W nowej wersji pozostała jedynie likwidacja Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych.

– Nie ma uzasadnienia ani merytorycznego, ani funkcjonalnego, dla dalszego utrzymania Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych. Projekt zakłada zatem jej likwidację. O systemowym charakterze naruszenia standardów prawa do sądu w postępowaniach prowadzonych przez wyodrębnioną w strukturze organizacyjnej Sądu Najwyższego Izbę Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych, ETPCz wypowiedział się w wykonywanym niniejszą ustawą pilotażowym wyroku z 23 listopada 2023 r., Wałęsa przeciwko Polsce. W wyroku tym stwierdzono, iż Polska naruszyła art. 6 ust. 1 Konwencji w odniesieniu do prawa skarżącego do niezależnego i bezstronnego sądu ustanowionego ustawą oraz w odniesieniu do pewności prawa. Zasadniczym elementem, który skutkował stwierdzeniem naruszenia art. 6 ust. 1 Konwencji, był fakt braku niezależności Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego (IKNiSP) - pkt 6b wyroku, a zatem sytuacja, w której izba ta nie ma cechy sądu – wskazano w „nowych” zasadniczych motywach projektu ustawy o przywróceniu prawa do niezależnego i bezstronnego sądu ustanowionego na podstawie prawa przez uregulowanie skutków uchwał Krajowej Rady Sądownictwa podjętych w latach 2018–2025 oraz o zmianie niektórych innych ustaw.

Dodano, że utworzenie Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych, w całości tworzonej przez sędziów powołanych na wniosek obecnej KRS, związane było przede wszystkim z instytucją skargi nadzwyczajnej, której – jak wskazano – główna funkcja polega na weryfikowaniu po raz wtóry prawomocnych orzeczeń sądowych, w tym orzeczeń wydanych w postępowaniach, w których zapadło już orzeczenie Sądu Najwyższego. Zaznaczono, że odbywa się to w oparciu o ogólne i nieostre kryteria.

Czytaj artykuł w LEX: Kielin-Maziarz Joanna, Wpływ Krajowej Rady Sądownictwa na status prawny asesorów sądowych i nowo powoływanych sędziów>

Czytaj: Mazur: Projekt regulujący status tzw. neo-sędziów uwzględnia opinię Komisji Weneckiej>>

Skarga nadzwyczajna przechodzi do lamusa

Równocześnie projekt zakłada likwidację skargi nadzwyczajnej. – W polskim systemie prawa funkcjonują zarówno zwyczajne, jak i nadzwyczajne środki zaskarżenia, realizujące takie cele, jak w szczególności skarga kasacyjna w postępowaniu cywilnym lub kasacja w postępowaniu karnym, a także – odpowiednio do rodzaju postępowania sądowego – skarga lub wniosek o wznowienie postępowania. W samej ustawie o Sądzie Najwyższym zawarta jest dodatkowo regulacja dotycząca wniosku o unieważnienie prawomocnego orzeczenia sądowego, którego unormowanie ma w polskim prawie tradycyjny charakter - zaznaczono. Dodano, że jako nadzwyczajny środek zaskarżenia skarga nadzwyczajna jest więc kolejnym wyjątkiem od koncepcji prawomocności orzeczeń – w jej negatywnym i pozytywnym ujęciu. - Wprowadzeniu skargi nadzwyczajnej do systemu prawnego nie towarzyszyła niestety wystarczająco głęboka refleksja nad tym, w jaki sposób instytucja ta powinna być systemowo powiązana z pozostałymi środkami prawnymi służącymi kwestionowaniu prawomocnych orzeczeń, znanymi procedurze cywilnej i karnej, z którymi skarga nadzwyczajna wchodzi obecnie w rozmaite niejasne interakcje – wskazano w uzasadnieniu.

Dodano, że dlatego wskazane jest usunięcie tego środka odwoławczego z systemu prawnego, również ze względu na fakt, że system prawa proceduralnego zawiera już instrumenty służące do korygowania prawomocnych orzeczeń, które naruszają prawo.

Skutkiem zniesienia instytucji skargi nadzwyczajnej ma być zmiana Kodeksu postępowania cywilnego, w tym usunięcie odniesień do tej instytucji oraz wprowadzenie rozwiązań uwzględniających pozytywne aspekty dotychczasowego jej stosowania. Chodzi, zgodnie z projektem, o:

  • rozszerzenie wykazu organów uprawnionych do wniesienia skargi kasacyjnej o Rzecznika Finansowego, Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorstw oraz Rzecznika Praw Pacjenta;
  • wprowadzenie mechanizmu zapobiegającego występowaniu w systemie prawnym więcej niż jednego ostatecznego porządku dziedziczenia.

 

Czytaj: Będzie miesiąc na wzruszenie orzeczeń sędziów powołanych po 2017 r.>>

 Sędzia awansował po 2017 r.? Z mocy ustawy wróci na poprzednie stanowisko>>

 Kożuchowska-Warywoda: Naszym celem nie jest odwet, a sanacja wymiaru sprawiedliwości>>

-BANNER-]

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.