Zgodnie z definicją kary umownej – na mocy art. 483 § 1 kodeksu cywilnego – można zastrzec, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej kwoty.
Granice odpowiedzialności dłużnika w zakresie kary umownej określa art. 484 § 1 kodeksu cywilnego. Kara umowna należy się wierzycielowi w ustalonej w umowie wysokości i to bez względu na wysokość poniesionej szkody. W przypadku sporu sądowego dotyczącego jej naliczenia nie jest konieczne wykazywanie szkody poniesionej przez wierzyciela. Zgodnie z tezą uchwały Sądu Najwyższego niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania nie zwalnia z obowiązku zapłaty kary umownej nawet, gdy wierzyciel nie poniósł z tego tytułu szkody. Kodeks Cywilny w art. 484 § 2 przewiduje jednak możliwość miarkowania kary umownej. Jeżeli zobowiązanie zostało w znacznej części wykonane, dłużnik może żądać zmniejszenia kary umownej. Ten przepis ma również zastosowanie, gdy kara umowna jest rażąco wygórowana.
W systemie LEX znajdziesz zagadnienie powiązane z tym artykułem:
Wykonanie zobowiązań i skutki ich niewykonania
Najczęściej czytane w temacie:
Czytaj więcej w systemie informacji prawnej LEX
To zagadnienie zawiera:
Najczęściej czytane w temacie:
Czytaj więcej w systemie informacji prawnej LEX
Redukcja kary umownej daje możliwość ograniczenia negatywnych skutków błędnej oceny przyjętego na siebie wcześniej ryzyka. Kara umowna nie może bowiem prowadzić do wzbogacenia wierzyciela – nawet jeśli nie jest to wzbogacenie bezpodstawne, to może być w pewnych okolicznościach uznane za niesłuszne . Miarkowanie kary umownej, które jest często stosowane w praktyce orzeczniczej, nie oznacza jednak całkowitego zniesienia obowiązku jej zapłaty przez dłużnika. Przy stosowaniu instytucji miarkowania kary umownej sąd powinien mieć na względzie podstawowe jej funkcje: stymulującą – wykonanie zobowiązania, represyjną – sankcja za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy, a także kompensacyjną – naprawienie szkody.
| Dowiedz się więcej z książki | |
 |
Umowy w obrocie gospodarczym
|
Kolejnym przypadkiem, który może uzasadniać zastosowanie instytucji miarkowania jest działalność wierzyciela, przyczyniająca się do powstania okoliczności uzasadniających obciążenie dłużnika karą umowną. W takiej sytuacji dłużnik ma zasadną możliwość wnioskowania o zmniejszenie kary umownej w rozmiarze odpowiadającym przyczynieniu się wierzyciela do zaistniałej sytuacji.
Zmniejszenie kary umownej w trybie art. 484 § 2 k.c. następuje na wniosek dłużnika, który powinien wykazać przesłanki do miarkowania. Możliwe jest uzyskanie częściowego zmniejszenia kary umownej w drodze postępowania sądowego. Co więcej, taki wniosek nie musi zawierać wprost sformułowania z żądaniem o zmniejszenie obciążenia – wystarczy gdy w trakcie procesu dłużnik podniesie również zarzut rażącego wygórowania kary umownej . Należy jednak podkreślić, że to na dłużniku zawsze spoczywa ciężar udowodnienia zasadności miarkowania kary umownej.
Autorem artykułu jest radca prawny Paweł Żytkowski z kancelarii Gardocki i Partnerzy Adwokaci i Radcowie Prawni
Czytaj: SA: kara umowna ma mobilizować do wykonania umowy>>>
