Kontakty z dzieckiem obejmują w szczególności przebywanie z dzieckiem i bezpośrednie porozumiewanie się, utrzymywanie korespondencji, korzystanie z innych środków porozumiewania się na odległość, w tym ze środków komunikacji elektronicznej. Niejednokrotnie w toku kontaktów bezpośrednich obecny oprócz dziecka i osoby dorosłej: rodzica lub innych osób bliskich jest kurator sądowy. Sąd czasami decyduje się zezwolić rodzicowi na spotykanie się z dzieckiem tylko w obecności drugiego z rodziców albo opiekuna, kuratora sądowego lub innej osoby wskazanej przez sąd. W takich przypadkach często wybór pada na osobę z zewnątrz - kuratora sądowego.

Przykładowo, w sprawie w uzasadnieniu postanowienia Sądu Okręgowego w Sieradzu z 28.12.2016 r., I Ca 482/16 (LEX nr 2192085) zwrócono uwagę na celowość obecności kuratora przy kontaktach z dzieckiem. - Jeśli chodzi natomiast o udział w kontaktach kuratora sądowego, decyzję tę ze wszech miar uzasadnia istniejący konflikt i brak właściwej komunikacji między rodzicami, co powoduje, że nie ma jakichkolwiek gwarancji, iż spotkania rodziców i małoletniego będą przebiegały we właściwej atmosferze i przekażą oni sobie niezbędne informacje - podkreślił Sąd Okręgowy w Sieradzu.

- W mojej ocenie instytucja kontaktów rodzica z dzieckiem w obecności kuratora sądowego pełni niezwykle istotną rolę w ochronie dobra dziecka. Zadaniem kuratora nie jest wyłącznie formalny nadzór nad przebiegiem kontaktów, lecz aktywne czuwanie nad ich prawidłowością – zarówno pod kątem bezpieczeństwa dziecka, jak i zapewnienia mu odpowiednich warunków emocjonalnych - akcentuje adwokat dr Szymon Solarski ze Śląskiej Kancelarii Prawnej w Zabrzu.

 

Bezpieczeństwo dla dziecka

- Chodzi o to, by spotkania te nie tylko nie zagrażały zdrowiu i życiu dziecka, ale również przebiegały w spokojnej, życzliwej atmosferze, bez ingerencji osób trzecich, co sprzyja odbudowie lub utrzymaniu więzi z rodzicem - tłumaczy dr Solarski.

Jak podkreśla mec. Szymon Solarski obecność kuratora może dawać poczucie bezpieczeństwa drugiemu z rodziców – zazwyczaj temu, pod którego opieką na co dzień pozostaje dziecko.

- Zazwyczaj już sama obecność kuratora będącego reprezentantem sądu wpływa na uspokojenie atmosfery, w jakiej przebiega kontakt osoby uprawnionej z dzieckiem. Niestety brak jest konkretnych uregulowań w przepisach, w jakiej sytuacji (i w jaki sposób) kurator może nie dopuścić do rozpoczęcia kontaktu lub przerwać go w trakcie. Co do zasady kurator nie powinien również ingerować w treść kontaktów (rozmowy z dzieckiem, prezenty jakie dostaje, nierealne obietnice itp.), chyba że zachodzi sytuacja zagrażająca bezpieczeństwu dziecka - mówi Bartłomiej Gesek, przewodniczący Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Kuratorów Sądowych. - Prawdopodobnie w sytuacji podejrzeń co do stanu trzeźwości osoby uprawnionej kurator zawiadomi policję, która na jego prośbę oraz rodzica sprawującego wiodącą opiekę zweryfikuje wątpliwości. Jest to o tyle istotne, że kurator w czasie kontaktu nie sprawuje opieki nad dzieckiem, nie jest ono powierzane jego odpowiedzialności, dlatego tak ważne jest, by osoba uprawniona była w stanie pełnej trzeźwości. Chodzi też o modelowanie wychowawcze rodzica wobec dziecka, które jest równie ważne - dodaje.

Zaznacza równocześnie, że nie ma przepisu zezwalającego kuratorowi sądowemu, wykonującemu orzeczenia w sprawach rodzinnych i nieletnich, na badanie kogokolwiek alkomatem. 

Czytaj: Będą podwyżki dla kuratorów i zmiany warunków pracy? MS zapewnia otwartość>>

W drodze do porozumienia

Niejednokrotnie przed podjęciem decyzji o zakresie kontaktów sąd posiłkuje się wywiadem kuratorskim.

- Sąd powinien właśnie na podstawie wywiadu kuratorskiego poznać dokładnie sytuację rodziny i stanowisko każdego z rodziców, a następnie w takiej sytuacji określić reguły kontaktów, w czym ułatwia sporządzenie prawidłowego porozumienia - zaznacza kurator społeczny przy SR dla Krakowa-Krowodrzy w Krakowie dr Paweł Czarnecki.

Czasami sposób, w jaki kontakty zostają uregulowane nie odpowiada zainteresowanym: dzieciom lub rodzicom.

- Jako kurator społeczny uczestniczyłem przy kontaktach rodzica z dzieckiem i wówczas wielokrotnie obserwowałem jakie są to trudne dylematy, gdy kurator nie może ingerować w kontakt, a dostrzega to, że albo dziecko nie chce spotykać się z rodzicem albo rzadziej rodzic nie ma na to ochoty, lecz przychodzi na spotkanie, bo obawia się pogorszenia sytuacji procesowej lub egzekucji kary za brak kontaktu - opowiada dr Paweł Czarnecki. Jak zauważa dr Czarnecki w takich przypadkach dziecko jest wycofane, nie odpowiada na pytania, przytakuje i jedynie odlicza czas, gdy upłynie godzina wyznaczona przez sąd.
 

Sądy rodzinne polegają na kuratorach

- Nie przez przypadek nazwa zespołu brzmi: "Zespół Kuratorskiej Służby Sądowej" - z akcentem na służbę. Praca kuratora to właśnie służba – akcentuje sędzia Anna Begier z Sądu Rejonowego we Wrześni, przewodnicząca Zespołu ds. Prawa Cywilnego Stowarzyszenia Sędziów Polskich "Iustitia". Sędzia Begier przypomina, że orzeczenia w sprawach rodzinnych wykonują nie tylko sędziowie, ale także m.in. kuratorzy. - Kuratorzy od lat postulują uregulowanie kwestii związanych z ich obecnością przy wykonaniu kontaktów. - wskazuje sędzia Begier.

Jak podkreśla Bartłomiej Gesek, kontakty w obecności kuratora niosą ze sobą pewne ograniczenia.

- Nie mogą one odbywać się tak swobodnie, jak w sytuacji, kiedy dziecko spędza z uprawnionym rodzicem czas we dwoje. Należy pamiętać, że kurator sądowy jest funkcjonariuszem publicznym i pewne aktywności nie godzą się z powagą urzędu. Przykładowo chodzi o wspólne pływanie w basenie, jazda na łyżwach, gokartach, nartach, basenach z kulkami. Z takiej aktywności należy zrezygnować, planując kontakt z dzieckiem orzeczony w obecności kuratora. Należy również pamiętać, że zadaniem kuratora jest realna obecność przy kontakcie, dlatego też nie jest możliwe zajęcie miejsca przez kuratora np. na trybunach i obserwacja kontaktu z dystansu w takiej sytuacji - tłumaczy Gesek. Dodaje, że kurator wykonuje czynności określone przez Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości w sprawie szczegółowego sposobu wykonywania uprawnień i obowiązków kuratorów sądowych z dnia 12 czerwca 2003 r. Z paragrafu 10 p. 1 rozporządzenia wynika, że „Kurator rodzinny, któremu zlecono obecność przy kontaktach rodziców z dziećmi, ustalonych przez sąd opiekuńczy, stawia się w określonym w postanowieniu sądu terminie i miejscu i jest obecny przez cały czas trwania kontaktu, zapewniając, by kontakt ten nie trwał dłużej, niż postanowił sąd.

Bartłomiej Gesek zaznacza, że w świetle przywołanej regulacji kurator musi być obecny przez cały czas trwania kontaktu w związku z czym niemożliwym byłoby poprawne realizowanie orzeczenia w wyżej wymienionych miejscach z uwagi na ich charakter.

 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.