Izba Kontroli Nadzwyczajnej SN do likwidacji, Odpowiedzialności Zawodowej zostaje

Chodzi o projekt o przywróceniu prawa do niezależnego i bezstronnego sądu ustanowionego na podstawie prawa przez uregulowanie skutków uchwał Krajowej Rady Sądownictwa podjętych w latach 2018–2025, który 17 października trafił do opiniowania. Czas na przedstawianie stanowisk i uwag to... 10 dni. Generalnie projekt odzwierciedla zapowiedzi ministra sprawiedliwości Waldemara Żurka oraz założenia zawarte w wykazie prac legislacyjnych rządu, o których już wcześniej pisaliśmy w serwisie Prawo.pl. Jego celem ma być wykonanie wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 11 listopada 2023 r. w sprawie 50849/21 Wałęsa przeciwko Polsce. Trybunał zwrócił w nim uwagę na problemy systemowe dotyczące między innymi nieprawidłowości w powołaniach sędziowskich oraz konstrukcji skargi nadzwyczajnej.

Izba Kontroli Nadzwyczajnej zniesiona

Zgodnie z projektowanym art. 51 w Sądzie Najwyższym znosi się Izbę Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych. Z dniem wejścia w życie niniejszej ustawy:

ustaje kadencja prezesa Sądu Najwyższego kierującego pracą tej Izby,
członkostwo członków i zastępców członków Kolegium Sądu Najwyższego wybranych przez zgromadzenie sędziów Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych,
a Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego staje się Izbą Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego.

Z kolei sprawy wszczęte i niezakończone przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy w Izbie Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych pierwszy prezes Sądu Najwyższego przekazuje w terminie 14 dni od wejścia w życie ustawy do izb SN właściwych do ich rozpoznania zgodnie z przepisami zmieniającymi ustawy. Wszystkie czynności procesowe w tych sprawach – w myśl projektu – będą wymagać powtórzenia.

Projekt reguluje również kwestie spraw wszczętych na skutek skargi nadzwyczajnej. Sąd Najwyższy będzie je rozpoznawał w składzie 2 sędziów oraz 1 ławnika. Z kolei jeśli taka skarga dotyczy orzeczenia wydanego w wyniku postępowania, w którego toku orzeczenie wydał Sąd Najwyższy, wówczas sprawę rozpoznaje Sąd Najwyższy w składzie 5 sędziów oraz 2 ławników.

Sytuacja pracowników Izby do uregulowania w sześć miesięcy

Projekt reguluje też, że I prezes Sądu Najwyższego w terminie sześciu miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy może zaproponować nowe warunki pracy i płacy pracownikom SN, którzy wykonywali zadania w Izbie Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych, uwzględniając posiadane przez nich kwalifikacje, przebieg dotychczasowej pracy oraz potrzeby wynikające z obciążenia zadaniami poszczególnych izb SN. Będą mieć następnie 14 dni na oświadczenia o przyjęciu albo o odmowie przyjęcia proponowanych warunków. Niezłożenie takiego oświadczenia będzie równoznaczne z odmową.

I prezes SN wskaże sędziów do Izby Odpowiedzialności Zawodowej

W odniesieniu do Izby Odpowiedzialności Zawodowej projekt przewiduje zmiany w sposobie wyłaniania sędziów orzekających w tej Izbie. Proponuje się (w nowelizowanych przepisach art. 22a i art. 22c) zastąpienie mechanizmu polegającego na wylosowaniu sędziów Sądu Najwyższego w liczbie trzykrotności miejsc podlegających obsadzeniu, spośród których prezydent dokonuje ostatecznego wyboru i wyznaczenia sędziów mających orzekać w tej Izbie, mechanizmem, zgodnie z którym sędziowie Sądu Najwyższego zostaną wylosowani do orzekania w Izbie Odpowiedzialności Zawodowej dokładnie w takiej liczbie, ile jest miejsc do obsadzenia, i każdy wylosowany sędzia zostanie wskazany do orzekania w tej Izbie przez I prezesa Sądu Najwyższego.

Jak wskazano, proponowane zmiany pozbawiają organ władzy wykonawczej (prezydenta) wpływu na obsadę Izby. Ponadto proponuje się wyłączenie z grupy sędziów, którzy nie biorą udziału w losowaniu, rzecznika prasowego i zastępcy rzecznika prasowego, gdyż w ocenie projektodawcy pełnienie tych funkcji nie stoi na przeszkodzie orzekaniu w Izbie Odpowiedzialności Zawodowej.

Skarga nadzwyczajna przechodzi do lamusa

Projekt zakłada zniesienie instytucji skargi nadzwyczajnej, co z kolei ma się też wiązać ze zmianą Kodeksu postępowania cywilnego, usunięciem odniesień do tej instytucji oraz wprowadzeniem rozwiązań uwzględniających pozytywne aspekty dotychczasowego stosowania skargi nadzwyczajnej. Są to:

rozszerzenie wykazu organów uprawnionych do wniesienia skargi kasacyjnej,
wprowadzenie mechanizmu zapobiegającego występowaniu w systemie prawnym więcej niż jednego ostatecznego porządku dziedziczenia.

Projekt przewiduje nadanie nowego brzmienia art. 398¹ Kodeksu postępowania cywilnego poprzez uzupełnienie wykazu organów uprawnionych do wnoszenia skarg kasacyjnych o Rzecznika Finansowego, Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorstw oraz Rzecznika Praw Pacjenta.

Przewiduje się również dodanie w Kodeksie postępowania cywilnego przepisu art. 678¹ ustanawiającego właściwość sądu do uchylenia prawomocnego orzeczenia w sprawie stwierdzenia nabycia spadku, jeżeli w sprawie tego samego spadku zostało już wcześniej wydane prawomocne orzeczenie w sprawie stwierdzenia nabycia spadku.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.