W styczniu 2021 r. adwokat Sławomir Szczęsny, pełnomocnik pokrzywdzonej „R.” sp. z o.o., reprezentowanej przez prezesa zarządu Wojciecha G., skierował do Sądu Dyscyplinarnego przy Prokuratorze Generalnym wniosek o wydanie uchwały zezwalającej na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej Jarosława Z. – prokuratora Prokuratury Rejonowej w Płocku.
Zarzuty wobec prokuratora
Jako oskarżyciel subsydiarny Wojciech G. zarzucił prokuratorowi dwa przestępstwa:
- Przez dwa lata od 2013 r. do 2015 r. nie dopełnił swoich obowiązków – nie przekazał sądowi aktu oskarżenia w sprawie Radosława S.
-
nadużył swoich uprawnień, poprzez antydatowanie postanowienia o umorzeniu śledztwa i tym samym poświadczył nieprawdę co do daty powstania tego
dokumentu (art. 231 § 1 kk w związku z art. 271 § 1 kk).
Wojciech G. był wykonawcą robót budowlanych na rzecz inwestora, a potem – oskarżonego i skazanego Radosława S. Ten ostatni miał działać na szkodę spółki prowadzonej przez wnioskodawcę i nie rozliczyć się z 1 mln zł. W efekcie prawomocnym wyrokiem Radosław S. został skazany z art. 300 kk czyli - udaremnił i uszczuplał zaspokojenie swojego wierzyciela ( poprzez ukrywanie, zbywanie, darowizny itp).
Zobacz linię orzeczniczą w LEX: Rodzaje wierzytelności objętych ochroną w ramach art. 300 § 2 k.k. >
Jednak w omawianym czasie prokurator Jarosław Z. – zdaniem wnioskodawcy – nie prowadził postępowania przygotowawczego, mimo że wpłynęło do niego szereg zawiadomień o popełnieniu przestępstwa przez dewelopera Radosława S.
Czytaj też: SN: Nie będzie kary dla prokuratora za zniesławienie radców>>
Wnioskodawca wystąpił z tym wnioskiem w celu umożliwienia pokrzywdzonej spółce realizacji jej uprawnień w związku z art. 55 par. 1 kpk w postaci możliwości wniesienia subsydiarnego aktu oskarżenia przeciwko prokuratorowi Jarosławowi Z.
Zobacz procedurę w LEX: Postępowanie po wniesieniu subsydiarnego aktu oskarżenia >
Nie ma zezwolenia na uchylenie immunitetu
Sąd Najwyższy w Izbie Dyscyplinarnej pierwszy raz rozpoznając wniosek odmówił uchylenia immunitetu, a w II instancji sędzia Adam Tomczyński orzekł że wniosek o pociągnięcie do odpowiedzialności karnej prokuratora nie ma podstaw.
Sędzia wskazał, że prokurator wypełniający określoną rolę w postępowaniu przygotowawczym i korzystający z tego tytułu z dodatkowego zakresu swobody decyzyjnej na podstawie art. 7 kpk. Stąd też znamiona bezprawnego zachowania stypizowanego w art. 231 § 3 kk w sprawie prok. Z. nie wypełniają się w zakresie odpowiedzialności karnej za przestępstwo (jako nieumyślnego występku), ale kwalifikują się do uruchomienia w tej sprawie procedur dyscyplinarnych (za służbowy delikt dyscyplinarny). W przeciwnym razie ryzyko podejmowania przez prokuratora decyzji w ramach ustawowo zagwarantowanej swobodnej oceny dowodów zostałoby niebezpiecznie rozciągnięte także na jego zachowanie nieumyślne.
Czytaj w LEX: Odpowiedzialność dyscyplinarna prokuratora w świetle aktualnego orzecznictwa sądowego >
- Skutki prawne tego rodzaju przesunięcia ryzyka zawodowego, prowadzącego de facto do możliwości przypisania funkcjonariuszowi przestępstwa, w praktyce mogłoby znacznie ograniczyć skuteczność prokuratury – podkreślił sędzia sprawozdawca.
Orzeczenie to zostało uchylone i sprawa ponownie wróciła do pierwszej instancji.
Czytaj w LEX: Zasady odpowiedzialności dyscyplinarnej prokuratora >
Posiedzenie w nowej Izbie
Na posiedzeniu w Izbie Odpowiedzialności Zawodowej SN pełnomocnik wnioskodawcy mec. Szczęsny przekonywał, że na tym etapie sąd nie rozstrzyga o winie, lecz ustala prawdopodobieństwo popełnienia czynu przez prokuratora.
- Chcemy przeprowadzić postępowanie przed niezawisłym sądem, który rozstrzygnie o winie po przeprowadzeniu postępowania dowodowego – zapewniał pełnomocnik. Zwłaszcza, że zarzuty wobec Radosława S. potwierdziły się i został on prawomocnie skazany przez Sąd Apelacyjny w Łodzi z art. 300 kk. A prokurator Z. przez dwa lata nic w sprawie nie robił, co wywołało szkodę w spółce wnioskodawcy. Zamiar ewentualny prokuratora Z. został uprawdopodobniony – wskazywał adw. Szczęsny.
W odpowiedzi obrońca prokuratora Jarosława Z. stwierdziła, że Wojciech G., poszkodowany nie ma legitymacji do występowania z oskarżeniem subsydiarnym. Sąd Apelacyjny badał kwestię przewlekłości postępowania w tej sprawie i prokuratora nie ukarał, lecz Są Rejonowy we Włocławku nakazał przeprowadzić z prokuratorem Z. rozmowę ostrzegawczo-dyscyplinarną.
Czytaj w LEX: Odpowiedzialność sędziego i prokuratora za wykroczenia >
W rezultacie Sąd Najwyższy w składzie jednoosobowym sędziego Marka Dobrowolskiego zezwolił na uchylenie immunitetu prokuratorowi Jarosławowi Z. Zdaniem sądu – według przedstawionych akt - zachodzi duże prawdopodobieństwo popełnienia przez prokuratora przestępstwa. I to w dwóch przypadkach: niedopełnienia obowiązków oraz nadużycia uprawnień.
Sygnatura akt I ZI 21/22, uchwała Izby Kontroli Nadzwyczajnej SN z 14 marca 2023 r.
