W tej sprawie prokurator wniósł kasację na rzecz skazanego Marka B. Został on oskarżony o niepłacenie alimentów na syna w okresie od 5 stycznia 2020 roku do 12 stycznia 2022 roku. Alimenty zostały wynegocjowane w ugodzie sądowej. Ich wysokość nie była wygórowana – wynosiła po 500 złotych miesięcznie, a łączna wysokość zaległości stanowiła równowartość co najmniej 3 świadczeń okresowych (tj. o czyn z art. 209 par. 1 k.k.).
Wyrokiem nakazowym z 14 lutego 2023 r., Sąd Rejonowy dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie, uznał Marka B. za winnego zarzucanego mu czynu, za które to przestępstwo skazał go na karę roku ograniczenia wolności w postaci wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 20 godzin w stosunku miesięcznym.
Orzeczenie to uprawomocniło się, nie będąc skarżone przez żadną ze stron.
Rażące naruszenie prawa karnego
Kasację od tego wyroku, na korzyść skazanego, wywiódł Prokurator Generalny, zarzucając w niej rażące i mające istotny wpływ na treść wyroku naruszenie przepisów prawa karnego procesowego. Otóż polegało ono na wydaniu wobec mężczyzny wyroku w postępowaniu nakazowym, pomimo iż oskarżony został już prawomocnie skazany za ten występek z art. 209 par. 1 k.k., popełniony na szkodę tego samego małoletniego pokrzywdzonego w okresie od 19 czerwca 2020 roku do 4 stycznia 2021 roku.
Ten pierwszy wyrok Sądu Rejonowego dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie zapadł 15 lipca 2021 roku., uprawomocnił się 19 sierpnia 2021 roku.
Co więcej - Prokuratura Rejonowa Warszawa-Ursynów wszczęła 8 września 2020 roku postępowanie karne przeciwko Markowi B. w związku z popełnieniem przestępstwa na szkodę syna w okresie od 1 listopada 2018 roku do 15 maja 2019 roku. Dodać też należy, że od 14 sierpnia 2019 roku do 18 czerwca 2020 roku sąd postępowanie prawomocnie umorzył.
Prokurator Generalny wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku nakazowego i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie do ponownego rozpoznania.
Procedura postępowania wobec dłużnika alimentacyjnego - zobacz szkolenie online w LEX >
Dwa razy skazany w tym samym czasie
Sąd Najwyższy uznał, że kasacja jest oczywiście zasadna.
Jak wynika z analizy akt sprawy, Sąd Rejonowy dysponował informacjami dotyczącymi tego, że Marek B. był uprzednio karany za niealimentację, co wynikało nie tylko z informacji z Krajowego Rejestru Karnego, ale także z notatki służbowej.
Według Sądu Najwyższego już choćby ta dokumentacja powinna skłonić organ procesowy do zachowania szczególnej ostrożności i powzięcia wątpliwości co do prawidłowości skonstruowania aktu oskarżenia wniesionego w sprawie.
Tymczasem niewłaściwa analiza akt sprawy, zaniechanie dołączenia do nich choćby odpisów wyroków wydanych w jego sprawach, skutkowały przyjęciem, że oskarżony dopuścił się przestępstwa niealimentacji na szkodę małoletniego w okresie, który pozostawał częściowo tożsamy z okresem uchylania się od świadczeń alimentacyjnych, przypisanym Markowi B. w innym, prawomocnie zakończonym postępowaniu, do tego prowadzonym w tym samym sądzie. Naruszono tym samym zasadę ne bis in idem (można skazać tylko raz za ten sam czyn).
Biorąc to pod uwagę, należało uznać, że sąd rejonowy w istocie dopuścił się obrazy przepisów wskazanych w kasacji. Przypomnienia wymaga, że procedowanie w trybie art. 500 k.p.k. możliwe jest jedynie wówczas, gdy na podstawie zebranych dowodów okoliczności czynu i wina oskarżonego nie budzą wątpliwości. W tej sprawie, na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego takie wątpliwości powinny być powzięte w zakresie naruszenia zasady ne bis in idem, a co za tym idzie, brak było podstaw do wydania wyroku nakazowego.
Badanie występowania przesłanek do wydania wyroku nakazowego - zobacz procedurę w LEX >
Sąd Najwyższy, uznając kasację za zasadną, uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Rejonowemu dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie. Przy ponownym rozpoznaniu sprawy zdecydowanie bardziej krytycznej analizie powinien zostać poddany akt oskarżenia. W konsekwencji sąd winien zastosować właściwy tryb rozpoznania sprawy - celowym będzie przeprowadzenie rozprawy, podczas której istniejące obecnie wątpliwości dowodowe zostaną usunięte.
Sąd Najwyższy orzekał w składzie: SSN Małgorzata Gierszon (przewodnicząca), SSN Jerzy Grubba (sprawozdawca) oraz SSN Marek Pietruszyński
Wyrok Izby Karnej Sądu Najwyższego z 24 listopada 2025 r., sygnatura akt II KK 461/25.
Cena promocyjna: 60.8 zł
Cena regularna: 76 zł
Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 53.2 zł 
